Σάββατο, Νοεμβρίου 28, 2015

Φόνος 5 αστέρων

Έλενα Ακρίτα
Φόνος 5 αστέρων
Διόπτρα, 2015
(ebook)
Απολαυστικό! Αυτή η λέξη τα λέει όλα. Όσοι αγαπούν το ιδιαίτερο στιλ της Έλενας Ακρίτα, είναι σίγουρο πως θα απολαύσουν ένα ωραίο αστυνομικό μυθιστόρημα, ακόμα κι αν το είδος δεν ανήκει στις αναγνωστικές τους προτιμήσεις. Για να πω την αλήθεια, μου άρεσε περισσότερο το πρώτο μισό (περίπου), όπου κυριαρχεί η βιτριολική δηκτικότητα της Ακρίτα, όπου όχι μόνο η πλουτοκρατία και ειδικά μια νεόπλουτη Αθηναϊκή κάστα αποδομείται με τα εύστοχα σχόλια που συνεχώς παρεμβάλλονται στην αφήγηση, αλλά και παιδικά παραμύθια, χαζά σίριαλ κ.λπ. Βρήκα λιγότερο ενδιαφέρον το μέρος του μυθιστορήματος που γίνεται κυρίως αστυνομικό με το κυνήγι του/των δολοφόνων και την προσπάθεια αποκάλυψής τους, που βεβαίως θα επέλθει στις τελευταίες σελίδες, γιατί δεν το διακρίνει ιδιαίτερη πρωτοτυπία.
Ο πρώτος φόνος (που εκ πρώτης όψεως δεν είναι σίγουρο αν είναι φόνος) εντάσσεται σε μια σκηνή βγαλμένη, θα 'λεγε κανείς, από μυθιστόρημα της Άγκαθα Κρίστι. Σε μια υπερπολυτελή έπαυλη στη Φιλοθέη (στην οδό Λουκή Ακρίτα!) παρατίθεται ένα δείπνο που εθιμοτυπικά επαναλαμβάνεται κάθε χρόνο στις 17 Δεκεμβρίου, ημερομηνία που συνδέεται με το παρελθόν της οικογένειας Ασλάνογλου. Σχεδόν πάντα οι ίδιοι καλεσμένοι. Επικεφαλής ο οικοδεσπότης, ο Γιάννος Ασλάνογλου,  πανίσχυρος επιχειρηματίας, ιδιοκτήτης αλυσίδας ξενοδοχείων. Παρακάθηνται επίσης η (δεύτερη) σύζυγός του Ευαγγελία-Λίτσα- Λίλιαν, ο 17χρονος γιος τους Δημήτρης, η αδελφή του οικοδεσπότη Διονυσία με τον σύζυγό της, ο δικηγόρος και μυστικοσύμβουλος του Ασλάνογλου, ο Παπάζογλου, η Ελσινόρη, αχώριστη, αγαπημένη φίλη της Σόνιας, κόρης του Ασλάνογλου από τον πρώτο του γάμο και οι γονείς της Ελσινόρης, παλιοί, σταθεροί φίλοι του Ασλάνογλου. Η Σόνια λείπει για δουλειά στο Λονδίνο, ενώ η πρώτη σύζυγος, η Αμερικάνα Τζέσικα και ο επίσης από τον πρώτο γάμο γιος του Ασλάνογλου Νικ ζουν μόνιμα στην Αμερική. Το ίδιο βράδυ, μετά το δείπνο, ο Ασλάνογλου θα βρεθεί νεκρός στο δωμάτιό του με αιτία θανάτου εκ πρώτης όψεως την καρδιακή προσβολή, που βεβαίως δεν είναι έτσι.
Φυσικά, σε κάθε αστυνομικό μυθιστόρημα που σέβεται τον εαυτό του ποτέ δεν υπάρχει μόνο ένας φόνος. Σύντομα θα ακολουθήσει και δεύτερος κι ένας τρίτος θ' αποδειχτεί ότι είχε συμβεί στο παρελθόν, σε μια περίπτωση που τότε, δέκα χρόνια πριν, είχε θεωρηθεί ατύχημα.
Αστυνομική υπόθεση σε συνδυασμό με χιούμορ και κοινωνιολογικές προσεγγίσεις, όπως η αναφορά στις ρίζες των λεγόμενων "καλών" οικογενειών ή η ζωντανή περιγραφή υποβαθμισμένων περιοχών όπως το Μεταξουργείο, δημιουργούν ένα καταπληκτικό μείγμα ανάλαφρου, διασκεδαστικού αναγνώσματος που μαζί με την περιέργεια για την ταυτότητα του δολοφόνου σε κάνουν να μην αφήσεις το βιβλίο από τα χέρια σου ως την τελευταία σελίδα. Λυπάμαι μόνο που το τέλειωσα τόσο γρήγορα!
 

Τετάρτη, Νοεμβρίου 25, 2015

Το μίσος είναι η μισή εκδίκηση

Αιμίλιος Σολωμού
Το μίσος είναι η μισή εκδίκηση
Ψυχογιός, 2015
(ebook)
Ιστορικό; Πολιτικό; Κοινωνικό; Αστυνομικό; Όλοι αυτοί οι χαρακτηρισμοί θα μπορούσαν να αποδοθούν στο καινούριο μυθιστόρημα του Αιμίλιου Σολωμού. Προϊόν βαθιάς ιστορικής μελέτης μιας συγκεκριμένης εποχής (τέλος του 19ου αι.), αλλά ταυτόχρονα και απεικόνιση της σύγχρονης Ελλάδας, το μυθιστόρημα αποκαλύπτει, καταγγέλλει, προβληματίζει.
Πολλά παρακλάδια εξακτινώνονται ξεκινώντας από το κεντρικό θέμα, που με άκρα συμπύκνωση θα μπορούσαμε να πούμε πως είναι το εξής: α) Το ιστορικό γεγονός της σφαγής στο Δήλεσι το 1870 τεσσάρων ξένων, τριών Άγγλων και ενός Ιταλού, μελών μιας μεγαλύτερης συντροφιάς που, ενώ επέστρεφαν από μια εκδρομή στον Μαραθώνα, έπεσαν στα χέρια Ελλήνων ληστών, των Αρβανιτάκηδων, και β) το μυθιστορηματικό στοιχείο του μυθιστορήματος, η εκτέλεση και ο αποκεφαλισμός (όπως τότε στο Δήλεσι) σε κεντρικό ξενοδοχείο της Αθήνας, τεσσάρων μελών της Τρόικα. Το ιστορικό γεγονός γίνεται η αφορμή να ανατρέξει ο συγγραφέας όχι μόνο στις λεπτομέρειες της παλιάς εκείνης ιστορίας που είχε οδυνηρές συνέπειες για όλη τη χώρα, αλλά και στην όλη κατάσταση της εποχής. Στη διαφθορά, στη διαπλοκή, στη ληστεία που ακόμα ανθούσε στην Ελλάδα, στην υποτιμητική και περιφρονητική αντιμετώπιση της Ελλάδας από τους ξένους και τις επεμβάσεις τους, αλλά και στις ευθύνες των Ελλήνων πολιτικών.
Η ιστορία επαναλαμβάνεται, λέει ο συγγραφέας. "Οι ληστές κατέβηκαν απ' τα βουνά και μπήκαν στα σαλόνια". Και σήμερα, όπως τότε, η Ελλάδα καταπιέζεται από τους ξένους δανειστές και σήμερα οι πολιτικοί και οι τραπεζίτες έχουν τεράστια ευθύνη για το πού άφησαν τη χώρα να φτάσει. Ένας απ' τους ήρωες του Σολωμού αποφασίζει να εκφράσει τη διαμαρτυρία και το μίσος του σκοτώνοντας και αποκεφαλίζοντας μέλη της Τρόικα. Πιστεύει πως "το μίσος είναι η μισή εκδίκηση. Το άλλο μισό είναι η πράξη".
Ογκώδες και πολυπρόσωπο το μυθιστόρημα ακολουθεί τη μεταμοντέρνα τεχνική της διάσπασης σε κεφάλαια που δεν έχουν μια ευθύγραμμη χρονολογική πορεία και που το καθένα έχει διαφορετικούς πρωταγωνιστές. Ο αναγνώστης δυσκολεύεται κάπως στην αρχή, αλλά σύντομα κατανοεί την τεχνική του και μπορεί να παρακολουθήσει τον συγγραφέα στη συγγραφική του πορεία. Τα κεφάλαια καλύπτουν πέντε θέματα. Με Α και αρίθμηση Α1, Α2 κ.ο.κ. χαρακτηρίζονται τα κεφάλαια στα οποία πρωτοπρόσωπος αφηγητής (η μόνη πρωτοπρόσωπη γραφή σε όλο το βιβλίο) είναι ο Κύπριος φοιτητής Αλέξης Σοκαρδής, φοιτητής της Φιλοσοφικής Σχολής Αθηνών, που θέλει να εκπονήσει μια εργασία για τη σφαγή στο Δήλεσι. Τα κεφάλαια Β αναφέρονται στον καθηγητή Νεοελληνικής Ιστορίας Ρωμανό Σεργίδη που το μάθημά του αυτή τη χρονιά είναι "Πολιτική/πολιτικοί, ληστεία και τρομοκρατία". Πολύ δημοφιλής καθηγητής, αγαπά επίσης τη μουσική και τον καλό κινηματογράφο (οι σχετικές αναφορές αφθονούν στο βιβλίο). Στις διαλέξεις του στο Πανεπιστήμιο αλλά και σε άρθρο στην εφημερίδα εκφράζεται με πάθος κατά παλιών και νέων πολιτικών/καταστροφέων της χώρας, ενώ η έρευνά του για την παλιά ιστορία στο Δήλεσι τον οδηγεί στο οδοιπορικό που ακολούθησαν οι ληστές και τα θύματά τους, φωτίζοντας και για τον αναγνώστη όλη την περιοχή από το Πικέρμι, στην Πεντέλη, στο Συκάμινο, στον Ωρωπό... Με το διακριτικό Γ χαρακτηρίζονται τα κεφάλαια που αναφέρονται στον αστυτόμο Αποστόλου, στον οποίο έχει ανατεθεί η εξιχνίαση της σφαγής των Τροϊκανών. Στα  κεφάλαια Δ ζωντανεύει με κάθε λεπτομέρεια όλη η παλιά ιστορία του Δήλεσι. Και τέλος στα κεφάλαια Ε, με αναφορά "Φάκελος Αυτοκτονίες", καταγράφονται πραγματικές περιπτώσεις αυτοκτονιών που συνέβησαν στην Ελλάδα στα χρόνια της κρίσης.
Στην ιδιαιτερότητα του βιβλίου ανήκει και ο τρόπος ανάγνωσής του. Ο αναγνώστης μπορεί, αν θέλει, να μην ακολουθήσει τη σειρά των κεφαλαίων του βιβλίου, αλλά να διαβάσει πρώτα όλα τα κεφάλαια με χαρακτηρισμό Α, ή όλα τα Β κ.ο.κ.
Βιβλίο ενδιαφέρον και από την άποψη περιεχομένου αλλά και τεχνικής. Βιβλίο καταβύθισης στην παλαιότερη και τη σύγχρονη Ιστορία. Βιβλίο προβληματισμού. Προσωπικά θα το προτιμούσα πιο συμπυκνωμένο και με λιγότερες παρεκβάσεις σε θέματα που δεν έχουν άμεση σχέση με τον κεντρικό πυρήνα του βιβλίου. Όπως, για παράδειγμα, η μεγάλη αγάπη του αστυνόμου Αποστόλου για τη φωτογραφική τέχνη ή ο ερωτικός δεσμός του καθηγητή Σεργίδη κ.λπ.
Εν τέλει ένα πολύ αξιόλογο και ενδιαφέρον βιβλίο της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας.


Τρίτη, Νοεμβρίου 10, 2015

101 Διδάγματα Ζωής

Γιώργος Παπαδόπουλος-Κυπραίος
101 Διδάγματα Ζωής
Διόπτρα, 2015
"Ένας Οδηγός Πορείας βασισμένος σε Συμπαντικούς Νόμους και Θεμελιώδεις Αρχές". Με αυτή τη φράση ως υπότιτλο χαρακτηρίζει ο συγγραφέας το βιβλίο του. Ο ιδρυτής του Εκδοτικού Οίκου Διόπτρα, ο Γιώργος Παπαδόπουλος-Κυπραίος, που ξεκίνησε το 1978 εκδίδοντας κυρίως βιβλία Ψυχολογίας, Προσωπικής Ανάπτυξης και Πνευματικής Αναζήτησης, αλλά που από καιρό τώρα επεκτείνεται και σε λογοτεχνικές και άλλες εκδόσεις, δεν ήταν δυνατό να μην καταθέσει και τις δικές του απόψεις, ιδέες, πεποιθήσεις γύρω από τα πνευματικά θέματα που υπήρξαν το κίνητρο και η αρχή του Εκδοτικού του Οίκου.
Δηλώνω ευθύς εξαρχής ότι είμαι ένα βαθύτατα ορθολογιστικό άτομο, που τα περί προκαθορισμού, αστρικού και αιθερικού σώματος, αυτοβοήθειας, αυτοβελτίωσης, εναλλακτικής μάθησης κ.λπ. δεν με απασχολούν. Θυμάμαι μάλιστα μια ενδιαφέρουσα συζήτηση που είχαμε με τον συγγραφέα ένα βράδυ, σε μια από τις επισκέψεις του  στην Κύπρο, όπου εκεί που ο ίδιος έβλεπε ένα σχέδιο ή έναν προκαθορισμό εγώ έβλεπα μια σύμπτωση. Λόγω ακριβώς αυτών των αντιλήψεών μου τα σχετικά βιβλία δεν ήταν ποτέ ανάμεσα στις προτιμήσεις μου.
Παρ' όλ' αυτά διάβασα με μεγάλο ενδιαφέρον το βιβλίο του Γιώργου Παπαδόπουλου-Κυπραίου. Η απλή γραφή του, η καθαρότητα των απόψεων, ο τρόπος της έμπρακτης εφαρμογής των Διδαγμάτων που εισηγείται, παρασύρουν ακόμα και έναν δύσπιστο αναγνώστη όπως εμένα. Όταν, για παράδειγμα, διάβασα (σ. 96): "Αν ανοίξουμε τον Οδηγό σε κάποια σελίδα, ακόμα και χωρίς να έχουμε συγκεκριμένο λόγο, αυτά που θα διαβάσουμε πιθανότατα έχουν κάτι να μας πουν για θέματα που μας συνέβησαν στο παρελθόν ή που θα προκύψουν άμεσα, ή στο εγγύς μέλλον", δεν ήταν δυνατό να μην υποκύψω στον πειρασμό της δοκιμής!
Το βιβλίο χωρίζεται σε δυο μέρη: Στο Πρώτο Μέρος δίνονται πληροφορίες και εκφράζονται απόψεις που θα βοηθήσουν τον αναγνώστη να κατανοήσει τα 101 Διδάγματα, που παρατίθενται στο Δεύτερο Μέρος. Σ' αυτό το Δεύτερο Μέρος κάθε Δίδαγμα, σύντομο και περιεκτικό, καταλαμβάνει την αριστερή σελίδα, ανώ στη δεξιά, που είναι κενή, καλείται ο αναγνώστης να καταγράψει τα δικά του νοήματα, παρατηρήσεις και σχόλια που σχετίζονται με το Δίδαγμα. Είναι διδάγματα που τα διακρίνει η διαχρονικότητα, η παγκοσμιότητα και η πρακτικότητα, που ανάλογα μπορούμε να βρούμε στον Χριστιανισμό, στην ινδική ή την ελληνική φιλοσοφία, που όμως πολύ συχνά τα ξεχνάμε.
"Το βιβλίο αυτό  δεν βρέθηκε τυχαία στα χέρια σου", γράφει ο συγγραφέας. "Ήρθε την κατάλληλη στιγμή για να σου δώσει απαντήσεις, να σου δείξει τον δρόμο της εξέλιξης και πάνω απ' όλα να σε παροτρύνει να ζήσεις μια ξεχωριστή ζωή".
Ακόμα κι ένα  άτομο σαν εμένα που πιστεύει κυρίως στους φυσικούς νόμους ή στο τυχαίο, μπορεί να εκτιμήσει την αξία και σημασία των Διδαγμάτων, που η εφαρμογή τους είναι δυνατό να βελτιώσει τη ζωή του καθενός, αλλά και την κοινωνική ζωή ευρύτερα.

Τρίτη, Νοεμβρίου 03, 2015

Καλά και σήμερα

Σοφία Νικολαΐδου
Καλά και σήμερα
[Το χρονικό του καρκίνου στο δικό μου στήθος]
Μεταίχμιο, 2015
(ebook)
 "Το ημερολόγιο που κρατάτε στα χέρια σας γράφτηκε μέρα μέρα. Στην αρχή στο χαρτί (δεν είχα υπολογιστή στην κλινική και την εβδομάδα μετά την εγχείρηση δεν είχα δύναμη να τον κρατήσω στα πόδια μου), αργότερα στο word. Έγραφα κάθε πρωί στο κρεβάτι και μετά, σκόρπια, ανάκατες ώρες, όποτε μου κατέβαινε. Χύδην σκέψεις. Το ρεπορτάζ της μέρας.
Ήταν ο τρόπος μου να τα βγάλω πέρα: Να γράφω και να φωτογραφίζω την πραγματικότητα. Αυτό σημαίνει πως τα πάντα καταγράφηκαν ωμά, χωρίς επεξεργασία. Για μένα αυτός ήταν ο μόνος τρόπος".
Έχω διαβάσει κι έχω γράψει για τρία βιβλία της Σοφίας Νικολαΐδου: Ο Μωβ μαέστρος, Χορεύουν οι ελέφαντες, Απόψε δεν έχουμε φίλους. Χωρίς προκατάληψη, με ειλικρίνεια και πάντα βέβαια με το δικό μου υποκειμενικό κριτήριο (και γούστο) κατέθεσα την άποψή μου για τα τρία αυτά βιβλία. Όμως για το πιο πρόσφατο, το "Καλά και σήμερα" που μόλις κυκλοφόρησε δεν μπορώ να πω τίποτα. Θα ντρεπόμουν να το κρίνω λογοτεχνικά. Μπορώ να κρίνω μόνο την αλήθεια ή το ψέμα του. Κι είναι ένα βιβλίο πέρα ως πέρα αληθινό. "Ημερολόγιο, δηλαδή τα σώψυχα στη φόρα. Όμως αυτό το ξεγύμνωμα, η ωμή πραγματικότητα, χωρίς τη συγκάλυψη της μυθοπλασίας ή την ψευτιά  της πόζας, είναι η θεραπεία μου. Ο τρόπος μου να ονομάσω, να ερμηνεύσω, να καταπιώ αυτό που μου συμβαίνει. Και ύστερα να πάω παρακάτω".
Αρχίζοντας από τις 22 Σεπτεμβρίου 2014, όταν διαγνώστηκε με καρκίνο του στήθους, ως τις 24 Μαρτίου 2015 που έκανε την τελευταία χημειοθεραπεία, η Σοφία καταγράφει καθημερινά την πορεία της θεραπείας, τα σωματικά συμπτώματα, τα συναισθήματα, τις αντιδράσεις των γύρο της. Καμιά στιγμή δεν είπε "γιατί εμένα". Αντιμετωπίζει αυτό που της έτυχε με θάρρος, με τις αναπόφευκτες βέβαια μεταπτώσεις, άλλοτε πιο αισιόδοξη κι άλλοτε με δυσφορία.
Με λόγο κοφτό, με σύντομες, ασθματικές προτάσεις (συνέπεια ίσως της σωματικής αδυναμίας) περιγράφει την εγχείρηση, τη θεραπεία, τις αντιδράσεις του περιβάλλοντος, των φίλων και γνωστών, της οικογένειάς της. Από την πρώτη στιγμή δεν απέκρυψε από κανένα την πάθηση, η λέξη "καρκίνος" ειπώθηκε αμέσως άφοβα. Οι επιπτώσεις της χημειοθεραπείας την ταλαιπωρούν αφάνταστα. Η ναυτία, η απώλεια της γεύσης και της όσφρησης, η αδυναμία, τα τρυπήματα των ενέσεων και αυτό που σύμφωνα με μια έρευνα καταθλίβει πιο πολύ απ' όλα τις περισσότερες γυναίκες, δηλαδή η απώλεια των μαλλιών (και των φρυδιών και των βλεφάρων ακόμα) αντιμετωπίζονται άλλοτε με πίκρα, άλλοτε με χιούμορ. Πότε μένει κουλουριασμένη στο κρεβάτι ή στον καναπέ, ανήμπορη να διαβάσει ή να γράψει, άλλοτε ντύνεται, βάφεται και πάει για καφέ ή βόλτα στην παραλία της πόλης της, της Θεσσαλονίκης.
Ανάμεσα στη ρεαλιστική καταγραφή της κάθε μέρας, υπάρχει περιθώριο και για σκέψεις: για την πίστη, για τις αδυναμίες του δημόσιου συστήματος υγείας, για την ταλαιπωρία της γραφειοκρατίας. Είναι ευγνώμων που το επάγγελμά της (εκπαιδευτικός-φιλόλογος) της επιτρέπει την άδεια απουσίας και η οικονομική της κατάσταση την ιδιωτική περίθαλψη. Οι φίλες της συμπαραστέκονται και βοηθούν, οι μαθητές της την εμψυχώνουν με γράμματα και emails. Βρίσκει κατανόηση και βοήθεια από τον σύζυγό της, ο γιος της, έντεκα χρονών, είναι από την αρχή ενήμερος για όλα.
Στην τελευταία καταγραφή (24 Μαρτίου 2015) σημειώνει: "4ος όροφος, ογκολογικό τμήμα, Γενική Κλινική, μπροστά στη θάλασσα. Πολυθρόνα επενδυμένη με καφέ δερματίνη, γίνεται κρεβάτι με μια κίνηση, μεταλλικά σεπαρέ που σε χωρίζουν απ' τη διπλανή πολυθρόνα με άσπρο κουρτινάκι, μουσική ντίσκο. Θέα στις πολυκατοικίες της Βασιλίσσης Όλγας.
Δεν ξεχνώ.
Μπαίνω στο ταξί.
ΦΤΟΥ ΞΕΛΕΦΤΕΡΙΑ.
Τίποτα δεν τελείωσε. Ευχηθείτε μου να πάνε όλα καλά".
Το ευχόμαστε ολόψυχα, αγαπητή Σοφία. Και για σένα και για όλες τις γυναίκες που πέρασαν ή περνούν τη δική σου επώδυνη εμπειρία.