"Το μυθιστόρημα αυτό δε θέλει να δρέψει λογοτεχνικές δάφνες, αλλά να αποδεικτεί
ένα διδακτικό κείμενο. Στόχος του δηλαδή είναι η αλλαγή τρόπου σκέψης, συμπεριφοράς, γνώμης και αντίληψης. Συνεπώς, η ανάγνωσή του πρέπει να γίνει κυρίως με σκοπό ν' αντλήσει συγκεκριμένα διδάγματα που πρακτικά θ' αποδειχτούν χρήσιμα για σας".
ένα διδακτικό κείμενο. Στόχος του δηλαδή είναι η αλλαγή τρόπου σκέψης, συμπεριφοράς, γνώμης και αντίληψης. Συνεπώς, η ανάγνωσή του πρέπει να γίνει κυρίως με σκοπό ν' αντλήσει συγκεκριμένα διδάγματα που πρακτικά θ' αποδειχτούν χρήσιμα για σας". Κρινόμενο το βιβλίο του Δημήτρη Μπουραντά "Όλα σου τα 'μαθα μα ξέχασα μια λέξη" (Πατάκης, 2008) σύμφωνα με την "προγραμματική" δήλωση του ιδίου, όπως αυτή εκτίθεται στον πρόλογό του, θα μπορούσε να θεωρηθεί επιτυχημένο. Όμως μέσα στη δήλωση αυτή ενυπάρχει μια αντίφαση. Πώς μπορεί ένα λογοτεχνικό κείμενο, ένα μυθιστόρημα, όπως το χαρακτηρίζει και ο ίδιος και οι εκδότες του να έχει σκοπό "να διδάξει"; Τέτοιο σκοπό έχουν τα θρησκευτικά κηρύγματα ή τα βιβλία αυτοβοήθειας που τόσο αφθονούν στην εποχή μας. Η λογοτεχνία δεν θέλει να διδάξει τίποτα, όπως δεν θέλει να διδάξει καμιά άλλη μορφή τέχνης, ούτε η μουσική, ούτε η ζωγραφική, ούτε η αρχιτεκτονική κ.λπ. Αν ο κοινωνός μιας μορφής τέχνης γίνει καλύτερος άνθρωπος, αν καλλιεργήσει και αναπτύξει τον εαυτό του, αυτό γίνεται έμμεσα και όχι με την προσχεδιασμένη διδασκαλία.
Ο Δημήτρης Μπουραντάς, γνωστός και καταξιωμένος καθηγητής του Μάνατζμεντ και της Ηγεσίας, προσπάθησε να "ντύσει" λογοτεχνικά τις ιδέες και τις απόψεις του που αφορούν τους ηγέτες και τα στελέχη επιχειρήσεων, για να τις κάνει έτσι πιο ελκυστικές. Το βιβλίο, επομένως, παραπαίει ανάμεσα στη λογοτεχνία και στο δοκίμιο, ανάμεσα στη μυθοπλασία και στις θεωρίες περί ηγεσίας και μάνατζμεντ με τη ζυγαριά να βαραίνει προς το δεύτερο σκέλος και να αποτυγχάνει ως λογοτεχνικό κείμενο.
Χρονικά η υπόθεση αρχίζει και τελειώνει το 2003, αφού με πολύ σύντομες αναφορές καλυφθεί η χρονική περίοδος από το 1930 και με κάπως εκτενέστερες αναφορές από το 1971 και μετά. Κύρια πρόσωπα του έργου είναι ένας καθηγητής του μάνατζμεντ, ο Νίκος Αλεξίου, και η φοιτήτριά του, Άννα. Μέντορας, καθοδηγητής, σύμβουλος και εμψυχωτής της, τη βοηθά και την ενθαρρύνει όχι μόνο για να πάρει το πρώτο πτυχίο, αλλά και για να βρει ταυτόχρονα με τις σπουδές της δουλειά, να πάρει ύστερα υποτροφία για τη Γαλλία, να κάνει διδακτορικό και αφού περάσει από εμπόδια, δυσκολίες, απογοητεύσεις να γίνει τελικά μια καταξιωμένη πρωτοβάθμια καθηγήτρια. Παράλληλα, μέσα από ένα κείμενο που ο Αλεξίου της δίνει να διαβάσει όταν εκείνη ήταν ακόμη δευτεροετής φοιτήτρια, μαθαίνουμε και τη δική του πορεία ζωής, την καταγωγή του από μια εργατική οικογένεια, τις επιλογές του, τον αγώνα του, τη θέλησή του να επιτύχει και τελικά την καταξίωσή του.
Φυσικά απαραίτητη η ερωτική μεταξύ τους έλξη που όμως δεν καταλήγει σε σχέση, παρά μόνο μετά από χρόνια, χωρίς η εξήγηση που δίνει γι' αυτό ο συγγραφέας να είναι κατά τη γνώμη μου επαρκής. Το βιβλίο γενικά κινείται σ' ένα πολύ ιδεαλιστικό επίπεδο. Θέση που προβάλλεται είναι ότι όλα είναι κατορθωτά, ότι τα πάντα εξαρτώνται από μας κι ότι ο εργατικός, ο τίμιος, ο ακέραιος, ο άξιος και ικανός, όσα εμπόδια κι αν παρεμβληθούν στο δρόμο του στο τέλος δικαιώνεται. Δεν θα ήθελα να επεκταθώ περισσότερο στις αδυναμίες του βιβλίου ως λογοτεχνικού κειμένου, χάριν οικονομίας χρόνου, δικού μου και πιθανών αναγνωστών του ποστ, παρά μόνο στο τέλος, όπου οι περί ηγεσίας και μάνατζμεντ διδαχές αποκορυφώνονται. Διαβάζοντας τις μακροσκελείς ομιλίες σ΄ ένα εργαστήρι που ίδρυσαν οι δυο τους, Νίκος και Άννα, το CLI (Circle of the Lost Ideas) έπιασα τον εαυτό μου να πρέπει να προσέχει σαν να επρόκειτο να διάβαζα πανεπιστημιακό σύγγραμμα στο οποίο θα εξεταζόμουν! Δεν ξέρω όμως αν τελικά ήμουν απρόσεχτη, γιατί δεν θυμάμαι τι ήταν η μοναδική λέξη που ο δάσκαλος ξέχασε να μάθει στη μαθήτριά του!
Παραμένει όμως η απορία. Γιατί ένα τέτοιο βιβλίο βρίσκεται συνεχώς στα ευπώλητα; Νομίζω αυτό οφείλεται σε τρεις κυρίως λόγους: Στο ωραίο εξώφυλλο, στον "πιασάρικο" τίτλο και στις καλές κριτικές. Γι' αυτό το τελευταίο αδυνατώ να δώσω εξήγηση.
Άλλες απόψεις για το ίδιο βιβλίο:
Διάβασα με πολυ ενδιαφέρον την κριτική σου, και για ένα λόγο πραπάνω: αναγκάστηκα σχεδόν ν' αγοράσω το βιβλίο για τη σχολική βιβλιοθήκη, και είδα μεγάλο ενδιαφέρον εκ μερους των μαθητών, οι οποίοι το ...ξέρανε και το ζήτησαν 2-3 από την πρώτη μέρα! Η παρουσίασή σου μ' έπεισε γι αυτό που υποψιαζόμουν! είναι όλα θέμα marketing, και φυσικά δε χρειάζεται να ρπιχειρηματολογήσει κανείς πολύ για ν' αποδείξει ότι οι διδακτισμός και η λογοτεχνία είναι ασύμβατα!
ΑπάντησηΔιαγραφήΚάτι τέτοιες όμως διαπιστώσεις όπως η δική σου(" Γιατί ένα τέτοιο βιβλίο βρίσκεται συνεχώς στα ευπώλητα; Νομίζω αυτό οφείλεται σε τρεις κυρίως λόγους: Στο ωραίο εξώφυλλο, στον "πιασάρικο" τίτλο και στις καλές κριτικές. Γι' αυτό το τελευταίο αδυνατώ να δώσω εξήγηση") με γεμίζουν πίλρα, όταν βλέπω αντίθετα, βιβλία σαν το "Κοινόβιο" του Μ΄΄αριου Χάκκα να μένουν αζήτητα.
Και να' ταν μόνο το "Κοινόβιο"; Πιστεύω πως το κριτήριο τι είναι λογοτεχνία και τι όχι έχει πολύ διαστρεβλωθεί σήμερα. Πολύ θα ήθελα να ακούσω τη γνώμη των μαθητών σου, αν βέβαια κατάφεραν να φτάσουν μέχρι το τέλος.
ΑπάντησηΔιαγραφήΑναγνώστρια,
ΑπάντησηΔιαγραφήόπως ήδη έχεις δει -αφού με παραπέμπεις κιόλας και σε ευχαριστώ- συμφωνούμε απόλυτα. Λογοτεχνικό κείμενο χωρίς λογοτεχνικότητα είναι ..."πολλά βαρύς και όχι" χωρίς καφέ.
Πρέπει και εμείς ως ιστολόγοι να κρατάμε επίπεδο στις εκτιμήσεις και να μην παρασυρόμαστε από τον συρμό.
Καλές αναγνώσεις
Πατριάρχης Φώτιος
Καλημέρα, Πατριάρχη μου. Νομίζω ότι όσοι επικοινωνούμε εδώ κρατάμε το επίπεδο για το οποίο μιλάς. Δυστυχώς όμως, για να έχουμε άποψη, διαβάζουμε και βιβλία του συρμού, στερούμενοι έτσι χρόνο που θα μπορούσαμε να αξιοποιήσουμε αλλιώς. Ειδικά αυτό το βιβλίο το διάβασα γιατί μου το δάνεισε (ευτυχώς δεν το αγόρασα) μια φίλη μου που το βρήκε πολύ καλό και ήδη μια άλλη περιμένει στη σειρά να το διαβάσει. Δεν ξέρω πόσο θα την επηρεάσει η γνώμη μου.
ΑπάντησηΔιαγραφήΚαλημέρα αγαπηρή anagnostria. Απ'όσο έχω καταλάβει μέχρι τώρα, από τις εδώ (αλλά και σε άλλες ιστοσελίδες)παρουσιάσεις-κριτκές βιβλίων, οι απόψεις του αν είναι καλό ή όχι ένα βιβλίο, εξαρτάται: 1ον. Από τις γενικές και ειδικές γνώσεις που έχει κανείς σχετικά με τη λογοτεχνία. 2ο Από τις απαιτήσεις που επίσης θα έχει, λόγω της συγκεκριμένης γνώσης. 3ο.Από το τί λογοτεχνικά βιβλία έχει διαβάσει στη ζωή του (που επηρεάζουν τις απαιτήσεις). Όσον αφορά το γιατί κάποια "όχι καλά" βιβλία είναι ευπώλητα, ασφαλώς οφείλεται στη καλή διαφήμιση, αλλά και στο ότι η πλειοψηφία των αναγνωστών δεν έχουν πολύ υψηλές απαιτήσεις. Θέλουν βιβλία που να μην χρειάζονται πολλή προσοχή και σκέψη. Νομίζω.
ΑπάντησηΔιαγραφήΠαρόλο που διάβασα 3 φορές το σχόλιο μου,... μου ξέφυγε το.. ρ στο αγαπητή... και έγινε αγαπηρή!Επίσης στο "κριτικές" "έφαγα" ένα ι..Απροσεξία ? μήπως υπάρχει και ο ... δαίμων του διαδυκτίου?
ΑπάντησηΔιαγραφήΑγαπητέ Mike γεια σου. Το αν είναι καλό ή κακό ένα βιβλίο δεν είναι θέμα υποκειμενικό. Μπορεί κάποιος να πει "μου άρεσε" ή "δεν μου άρεσε", αλλά αυτό δεν αρκεί για να κατατάξει ένα βιβλίο στα καλά ή όχι. Ό, τι κάνουμε στη ζωή μας, από τα πιο υλικά και ασήμαντα ως τα πιο πνευματικά και σημαντικά έχει τους κανόνες του σύμφωνα με τους οποίους κρίνεται. Δηλ. μπορεί να πει κάποιος "αυτό το φαγητό μου αρέσει ή δεν μου αρέσει", αυτό όμως δεν σημαίνει ότι το φαγητό αυτό είναι καλομαγειρεμένο ή όχι. Γιατί λέμε ότι μια ομάδα έπαιξε καλό ποδόσφαιρο; Υπάρχουν καποια κριτήρια γι' αυτό ή όχι; Πώς λέμε αυτό το κήρυγμα ήταν καλό ή όχι; Πώς κρίνουμε αν ένα τραγούδι ή ένα κλασικό κομμάτι ερμηνεύτηκε καλά ή όχι; Θέλω να πω ότι το καλό ή κακό στη ζωή όπως και στην τέχνη δεν είναι μόνο θέμα γούστου (μου αρέσει-δεν μου αρέσει) αλλά και θέμα αξιολόγησης με βάση τους δικούς του κανόνες.
ΑπάντησηΔιαγραφήΥ.Γ. Για τις απροσεξίες μη σε απασχολεί. Όλοι κάνουμε λάθη, στη βιασύνη μάλιστα του διαδικτύου
Anagnostria,
ΑπάντησηΔιαγραφήδυστυχώς χάνουμε χρόνο όντως όταν προσπαθούμε να καταλάβουμε γιατί ένα κακό βιβλίο διαβάζεται και μάλιστα "βρίσκεται καλό" από φίλες και άλλους αναγνώστες. Τουλάχιστον στη λαίλαπα της ευπώλητης, εύπεπτης λογοτεχνίας μπορούμε να είμαστε οι φωνές που θα πουν μια άλλη -πιο τεκμηριωμένη- γνώμη.
Πατριάρχης Φώτιος
Ευτυχώς πο υπάρχουν και αυτά τα σοβαρά βιβλιοφιλικά μπλογκ, Πατριάρχη μου, που λειτουργούν μακριά από διαπλοκές και κατά παραγγελία κιτικές. Μέσα απ' αυτά γνώρισα ωραία βιβλία και συγγραφείς που αλλιώς θα μου ήταν άγνωστοι
ΑπάντησηΔιαγραφήΜα, αγαπητή anagnostria, όλα αυτά που πολύ σωστά αναφέρεις δεν εξαρτώνται από τις γενικές και ειδικές γνώσεις και αναγνώσεις του καθενός? πώς θα αξιολογήσει ένα βιβλίο π.χ κάποιος (ακραίο παράδειγμα) που για μια ζωή διαβάζει κυρίως αθλητικές εφημερίδες? Αντίθετα όποιος έχει εντρυφήσει στη λογοτενία για πολλά χρόνια, έχει ειδικές σπουδές κλπ. "βάζει ψηλά το πήχυ", έχει απαιτήσεις και αυτό είναι απόλυτα κατανοητό.
ΑπάντησηΔιαγραφήΜα γι' αυτό ακριβώς είπα ότι η αξιολόγηση ενός βιβλίου δεν είναι μόνο θέμα γούστου (μου αρέσει-δεν μου αρέσει). Αν θέλεις κοίταξε το σχόλιό μου στο μπλογκ της Ευαγγελίας που λειτουργεί σε νέα διεύθυνση:
ΑπάντησηΔιαγραφήwww.evaggeliapap.blogspot.com
Πληροφοριακά θα ήθελα να σημειώσω ότι ο τίτλος προέρχεται από ένα παλιό (σχεδόν 40 χρονών) τραγούδι του Κώστα Χατζή που συνεχίζεται με τη φράση: "δε σου 'μαθα να λες ευχαριστώ." Δεν ξέρω αν προσφέρω έτσι το ερμηνευτικό κλειδί για αυτό το βιβλίο :), αλλά όπως έλεγε κάποτε το Αστροπελέκι στους Απαράδεκτους, "Αφού το ήξερα, να μην το πω;"
ΑπάντησηΔιαγραφή@gazakas Καθόλου απίθανη η υπόθεσή σου, αγαπητέ. Χαίρω για την καινούρια γνωριμία.
ΑπάντησηΔιαγραφήΠολύ ενδιαφέρον βρήκα στο διάλογό σας, αν και δεν πιστεύω ότι η ποιότητα στο λογοτεχνικό έργο είναι αποκλειστικότητα των "ειδικών". Ούτε ότι μόνο αν είσαι σπουδασμένος ή έμπειρος αναγνώστης μπορείς να εκτιμήσεις και ν' αξιολογήσεις ένα ΄εργο.
ΑπάντησηΔιαγραφήΑλλά εδώ τίθεται το ερώτημα: γιατί άραγε διαβάζουμε; χιλιάδες απαντήσεις μπορεί να πάρει κανείς, αν θέσει το ερώτημα σε διαφορετικούς ανθρώπους.
Εγώ πάλι,όπως έγραψα και στο μπλογκ της Mike, θεωρώ πρώτιστα ότι το πιο αυθεντικό κριτήριο για ν' αξιολογήσει κανείς ένα βιβλίο, είναι ένα συναίσθημα που μοιάζει με το ΕΡΩΤΙΚΟ. Μπορεί δηλαδή μ' εμπειρία αναγνωστική μηδέν, να σε κλονίσει ένα βιβλίο όπως σε ταράζει ένας έρωτας... Κι αν επιτρέπεις στον εαυτό σου να ερωτεύεται, τότε "κατ' ανάγκη" ψάχνεις να βρεις και την πηγή των συγκινήσεων, τι ειν΄αυτό που σου χαρίζει αυτή την υπέροχη ανάταση. Αυτό δεν αφορά μόνο την "υψηλή" λογοτεχνία. Κι ένα "απλό " βιβλίο, που δε σ' εξαπατά (φύκια για μεταξωτές κορδέλες) μπορέι να σου προσφέρει στιγμές απόλαυσης και γνήσιας χαράς.
Υπάρχουν όμως σαφώς βιβλία που απέχουν πολύ απ' όλ' αυτά, γράφτηκαν για να πουλήσουν, από ματαιοδοξία και συμφέρον, κι όπως λέει η αναγνωστρια, είναι βιβλία "που δε χρειάζονται πολλή προσοχή και σκέψη"
Χριστίνα Παπαγγελή (λέξεις και αναγνώσεις, http://anagnosi.blogspot.com/)
Καμια ιδεα ποια ειναι η λεξη? Διαβασα το βιβλιο δυο φορες, δε μου αρεσε ιδιαιτερα, αλλα μου το δωσε καθηγητητς μου καιπεριμενει να του βρω την λεξη.
ΑπάντησηΔιαγραφή