Τετάρτη, Φεβρουαρίου 07, 2018

Μια ζωή χωρίς άλλοθι

Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ
Μια ζωή χωρίς άλλοθι
Μεταίχμιο, 2017
Οι (λίγες) 163 σελίδες του βιβλίου  μου δημιουργούσαν μια   επιφύλαξη κι έναν ενδοιασμό ως προς το τι μπορούσα να αναμένω για μια τόσο γεμάτη και τόσο μακρά (91 ετών σήμερα) ζωή που χαρακτηρίζουν την Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ. Εντούτοις ο θαυμασμός μου γι' αυτή τη μικρόσωμη Ελληνίδα που κατόρθωσε να γίνει η πρώτη γυναίκα πρόεδρος του τμήματος Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης, η πρώτη γυναίκα πρύτανης στην 700 χρονών Ιστορία του Πανεπιστημίου, πρύτανης του Πανεπιστημίου της Ευρώπης, Καγκελάριος των Πανεπιστημίων του Παρισιού κ.λπ. κ.λπ., που υπήρξε συγγραφέας δεκάδων βιβλίων, κυρίως για το Βυζάντιο, με ομιλίες και διαλέξεις σ' όλο τον κόσμο, με ώθησε να αγοράσω το βιβλίο. Δυστυχώς η επιφύλαξή μου δικαιώθηκε. Το βιβλίο με απογοήτευσε, αν και, ομολογώ, διαβάζεται εύκολα, γρήγορα και ...απολαυστικά, θα έλεγα. Σοβαρή βιογραφία όμως δεν είναι. "Αναμνήσεις" ή "Σκόρπια φύλλα της ζωής μου" (για να θυμηθούμε και τον Δροσίνη) είναι οι τίτλοι που θα του ταίριαζαν.
Έκτο παιδί μιας προσφυγικής οικογένειας, γεννήθηκε στον Βύρωνα και εκεί μένει ακόμα και σήμερα, φαντάζομαι όταν είναι στην Ελλάδα, αφού δηλώνει Γαλλίδα. Με την Ελλάδα, λέει, τη συνδέουν οι άνθρωποι και η ιστορία της. Σκόρπιες αναμνήσεις από τα παιδικά χρόνια, τα παιγνίδια, το δημοτικό, τα πρώτα διαβάσματα, τα Γυμνασιακά χρόνια, τον πόλεμο, την Κατοχή. Όνειρό της ήταν να γίνει Πολιτικός Μηχανικός, αλλά δεν είχε χρήματα για να κάνει φροντιστήριο. Έτσι πήγε στη Φιλοσοφική. Δεν εξηγεί όμως πώς βρέθηκαν χρήματα για να κάνει ιδαίτερα Γαλλικά και Αγγλικά.
Στην Κατοχή γίνεται μέλος της ΕΠΟΝ, τρέχει στις διαδηλώσεις. Στο κεφάλαιο "Με τον Μάνο (Χατζηδάκη) και τον Χρήστο στο βουνό" εμφανίζεται να φεύγει ως αντιστασιακή για το βουνό. Η περιγραφή της όμως φτάνει ως τη Λαμία κι από κει γυρεύει μέσο να γυρίσει στην Αθήνα. Και δεν είναι η μόνη ελλιπής πληροφορία στο βιβλίο. Ιδεολογική αντίφαση χαρακτηρίζει δυο άλλα γεγονότα. Ως μέλος μιας οργάνωσης που λεγόταν "Σπίθα" αναλαμβάνει να παραδώσει κάποια χαρτιά. "Και τα διαβάζω και βλέπω ότι είναι υπέρ του βασιλιά. Έφυγα αμέσως. Τα έδωσα κι έφυγα". Όμως αργότερα, όταν φοιτά στο Πανεπιστήμιο και μαθαίνει ότι η βασίλισσα ζητά κάποιον που να ξέρει καλά Ελληνικά και ξένες γλώσσες, η Αρβελέρ προθυμοποιείται αμέσως. Μπαίνει στον κύκλο της βασίλισσας, γνωρίζει τις κυρίες των τιμών, συνοδεύει τη βασίλισσα σε τσάγια, εγκαίνια κ.λπ. Φεύγει μόνο όταν η Φρειδερίκη κόβει το τσιγάρο, απαγορεύει να καπνίζουν μπροστά της και η Αρβελέρ αρνείται να το κόψει! Επεισόδια ανεκδοτολογικού χαρακτήρα, ένα σκαμπίλι που η βασίλισσα δίνει στον μπόμπιρα Κωνσταντίνο και άλλα που αναφέρει για τη βασιλική οικογένεια και όχι μόνο, διασκεδαστικά να τα διαβάζουμε ως κουτσομπολιό αλλά όχι βέβαια ως σοβαρή αυτοβιογραφία.
Ακολουθούν οι σπουδές στο Παρίσι, η επιστημονική της συμβολή και σταδιοδρομία.  Το 1958 παντρεύτηκε τον Ζακ Αρβελέρ (εκείνου ήταν δεύτερος γάμος) και απέκτησε μια κόρη. Κάνει αναφορά στον  Μάη του '68, αλλά ενδιάμεσα παρελαύνουν πλήθος ονόματα διασήμων της πολιτικής, της διανόησης, της Τέχνης, με τα οποία γνωρίζεται και σχετίζεται: Εκτός από την ελληνική βασιλική οικογένεια, ο Χουάν Κάρλος και η Σοφία, η Ειρήνη, την οποία λέει ότι αγαπά ιδιαιτέρως, ο Χατζηδάκης και ο Θοδωράκης, Σικελιανός και Βρετάκος, ο Βασίλης Βασιλικός, ο Τσαρούχης , ο Ελύτης, Φρανσουά Μιτεράν και Νουρέγιεφ, Μαριάννα Λάτση, Μαριάννα Βαρδινογιάννη, ο Καραμανλής και άλλοι "ων ουκ έστι αριθμός", είναι φίλοι της, συντρώγει ή συνομιλεί μαζί τους. Αφθονία φωτογραφιών τεκμηριώνει τις σχέσεις αυτές. Και διερωτώμαι: Όλοι αυτοί οι διάσημοι έρχονται και σε  βρίσκουν, έστω κι αν είσαι μια καταξιωμένη επιστήμονας ή πας εσύ γυρεύοντάς τους;
"Είμαι 91 χρονών, μπορώ να λέω ότι θέλω", γράφει. Βεβαίως να λέει ό,τι θέλει. Ας λάμβανε όμως και λίγο υπ' όψιν και τι θα θέλαμε εμείς οι αναγνώστες: ένα πιο πνευματικό, πιο ουσιαστικό βιβλίο, την πνευματική και επιστημονική της πορεία και όχι αν πάντοτε ντύνεται από τον Οίκο Chloe!
"Διαβάζεται μονορούφι, αλλά από ένα μάλλον κίτρινο ενδιαφέρον", γράφει πολύ εύστοχα ένας κριτικός.
 

5 σχόλια:

  1. Ίσως, σκέφτομαι, θα έπρεπε να μην είχα διαβάσει την παρουσίαση αυτή, ούτε βέβαια και το βιβλίο, ώστε να μην απομυθοποιήσω την εικόνα που είχα για μια γυναίκα που κατάφερε πολλά στη ζωή της και πρόσφερε πολλά σε πολλούς με το έργο της.

    Απ' την άλλη, ίσως ήταν καλύτερα που διάβασα την παρουσίαση αυτή και αν , επίσης, διάβαζα το βιβλίο, ώστε να προσγειωθώ και να μην πετάω στα σύννεφα.

    Δεν ξέρω. Τι είναι καλύτερο;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Η εισήγησή μου είναι να διαβάσεις το βιβλίο, αγαπητέ Διονύση. Πάντα είναι καλά να έχουμε τη δική μας άποψη. Βέβαια, αν το δανειστείς και δεν ξοδέψεις χρήματα για να το αγοράσεις, τόσο το καλύτερο.

      Διαγραφή
  2. Δεν με εκπλήσσει, Κίκα και Διονύση, η απογοήτευση απ το βιβλίο, γιατί για μένα είχε προηγηθεί η απογοήτευσή μου από το ίδιο τοπρόσωπο, πριν από χρόνια, όταν ήρθε στη Δράμα. Επιστημονικοφάνεια, ιστορικές ανακρίβειες και ολίγον ναρκισσισμός διέρρευσαν από το κατάμεστο αμφιθέατρο.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Έχεις δίκαιο Χριστίνα. Κι εγώ όταν την άκουσα πρώτη φορά διέκρινα αυτή την περιαυτολογία, αλλά προσπαθούσα να δείξω κατανόηση. Το βιβλίο όμως αυτό την αποδομεί εντελώς.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Περίμενα περισσότερα , αλλά βρήκα τίποτα .
    Χθες το αγόρασα , έγινε φύλλα και φτερά διαλύθηκε αμέσως με το γυρισμα της πρώτης σελίδας, δεν έχει καλό δέσιμο
    Το βρίσκω ακριβό για όσα προσφέρει .
    Απογοητεύτηκα .

    ΑπάντησηΔιαγραφή