Διδασκαλικά μιας άλλης εποχής

 

Παύλου Ιωαννίδη

Διδασκαλικά μιας άλλης εποχής

Εκδ. Εν Τύποις

Λευκωσία, 2021

Ο Παύλος Ιωαννίδης που υπηρέτησε ως δάσκαλος, διευθυντής, επιθεωρητής δημοτικής εκπαίδευσης, εξέδωσε πρόσφατα, εμπλουτίζοντας ακόμα περισσότερο την ήδη πλουσιότατη εργογραφία του, ακόμα ένα βιβλίο. Είναι μια ενδιαφέρουσα, πρωτότυπη, ευχάριστη καταγραφή: «Διδασκαλικά μιας άλλης εποχής». Τόσο οι σημερινοί μαθητές όσο και οι δάσκαλοι στην πλειονότητά τους δεν μπορούν να διανοηθούν πώς ήταν η σχολική ζωή, τα μαθήματα, κάτω από ποιες συνθήκες εργάζονταν, πώς ζούσαν, πόσο αμείβονταν οι δάσκαλοι, προπάντων στην εποχή της Αγγλοκρατίας.

Το βιβλίο του Παύλου Ιωαννίδη δεν είναι μελέτη. Είναι απλώς καταγραφή εμπειριών και αναμνήσεων δασκάλων που προέρχονται από αφηγήσεις, όπως για παράδειγμα η αφήγηση του 94χρονου (το 2006) Δημοσθένη Μηλιώτη, ή από βιβλία, ή που δημοσιεύτηκαν σε διάφορα έντυπα και βιβλία, όπως το βιβλίο του Αντρέα Χριστοδουλίδη, «Κύκλος ζωής» (2003) κ.ά.

Όλες αυτές οι ιστορίες ταξινομήθηκαν από τον συγγραφέα σε δεκαέξι ομάδες: Αναμνήσεις δασκάλων, Φοιτητές στο Διδασκαλικό Κολλέγιο,, Ο επιθεωρητής στο έργο του, Αξιωματούχοι του Γραφείου Παιδείας, Επιθεωρητές Γενικών και Ειδικών Μαθημάτων, Μεταθέσεις-Μετακινήσεις δασκάλων, Φαιδρά, Από τη διδασκαλία στην τάξη, Βαθμοθηρία οι δάσκαλοι-Φόβητρο οι επιθεωρητές, Δάσκαλοι φιλοξενούν επιθεωρητές, Δάσκαλοι και γονείς, Ευθύνες στους μαθητές, Τιμωρίες μαθητών, Οι εξετάσεις.

Αφάνταστες οι δυσκολίες διακίνησης που γινόταν συχνά με  ζώα και σπάνια με ποδήλατο, χωριά φτωχά, σχολεία μονοδιδάσκαλα ή διδιδάσκαλα, μισθοί πείνας (ίσως όμως καλοί σε σχέση με το γενικότερο βιοτικό επίπεδο της εποχής), μαθητές ξυπόλυτοι κ.λπ. Αυτά βέβαια επί Αγγλοκρατίας. Οι συνθήκες σιγά- σιγά βελτιώνονταν.

Κάτι αξιοσημείωτο, που εγώ τουλάχιστον άκουσα και από αφηγήσεις των γονιών μου, ήταν οι τελικές εξετάσεις των μαθητών του δημοτικού που θα έκριναν αν αυτοί ήταν ικανοί να αποφοιτήσουν. Και ταυτόχρονα, βέβαια, κρινόταν και η αποτελεσματικότητα του δασκάλου! Στο τέλος του χρόνου δηλαδή,  στην παρουσία γονιών, των «Αρχών» του χωριού και του Επιθεωρητή, εκτός από κάποιο καλλιτεχνικό πρόγραμμα, οι μαθητές εξετάζονταν προφορικά από τον Επιθεωρητή, κυρίως στην ανάγνωση και την αριθμητική! Πολύ ενδιαφέρουσα η πρώτη γραπτή μαρτυρία για τις εξετάσεις αυτές, όπως παρατίθεται στο βιβλίο του Παύλου Ιωαννίδη, είναι η εξής, δημοσιευμένη στην εφημερίδα «Νέον Έθνος», αρ. 202, 1897: «Γράφουσιν ημίν εκ Τρικώμου ότι μετά λαμπρών αποτελεσμάτων διεξήχθησαν οι εξετάσεις του αυτόθι δημοτικού σχολείου, του διευθυνόμενου υπό του επιμελούς και ικανωτάτου διδασκάλου κ. Ιακώβου Χρ. Ιακωβίδου»,

Πολλά από τα κείμενα του βιβλίου έχουν ανεκδοτολογικό χαρακτήρα, πάντα όμως είναι ενδεικτικά μιας άλλης, περασμένης εποχής. Αξίζει, πιστεύω, να διαβαστεί από τους νεότερους δασκάλους. Ίσως τότε να εκτιμήσουν περισσότερο τη θέση του δασκάλου σήμερα.