Για να δει τη θάλασσα

Σκέφτομαι ότι κάποτε τα βιβλία αδικούνται ή ευνοούνται και για εντελώς υποκειμενικούς λόγους. Ανάλογα δηλαδή με το πότε και πού τα διαβάζουμε, ανάλογα με την ψυχική μας διάθεση κ.λπ. Για παράδειγμα, πιστεύω ότι το βιβλίο της Ευγενίας Φακίνου "Για να δει τη θάλασσα" (Καστανιώτης 2008) άλλη εντύπωση θα μου έκανε αν δεν το διάβαζα αμέσως μετά το φορτωμένο με νοήματα και προβληματισμό "Ταξίδι στην άκρη της νύχτας". Δεν είναι άσχημο το μυθιστόρημα της Φακίνου, θα έλεγα μάλιστα ότι είναι πολύ καλύτερο από πολλά άλλα που κυκλοφορούν και ως ευπώλητα. Παραμένει όμως ένα απλό, μονοδιάστατο έργο, με μια ενδιαφέρουσα και πρωτότυπη κεντρική ιδέα, που όμως, νομίζω, θα μπορούσε να την εκμεταλλευτεί καλύτερα.

Μια γυναίκα, μετά από μια χειρουργική επέμβαση, χάνει τη μνήμη της. Όχι γενικά τη μνήμη. Θυμάται τον άντρα, την αδελφή της, θυμάται χρονολογίες, γεγονότα, ιστορία, διαβάσματα, θυμάται ακόμα και τον αριθμό τηλεφώνου του σπιτιού της (εκτός αν τον είχε στη μνήμη του κινητού, δεν διευκρινίζεται!), δεν θυμάται όμως το όνομά της ούτε ποια είναι. Κάτι άλλο που δεν έχει ξεχάσει είναι το να μαγειρεύει κι έτσι μια μέρα βρίσκεται στην κουζίνα μιας μικρής ταβέρνας στον Κολωνό να μαγειρεύει επαγγελματικά για τη λιγοστή, ταχτική πελατεία της, που την αποτελούν κυρίως τεχνίτες, εργάτες, μάστορες της γύρω περιοχής. Τα φαγητά, των οποίων τις λεπτομερείς οδηγίες παρασκευής μας δίνει η συγγραφέας, αρχίζουν κάτι να της θυμίζουν. Για παράδειγμα οι τηγανητές με αυγά πατάτες της θυμίζουν μια σχολική εκδρομή, ένα κομμάτι κερήθρας με μέλι της φέρνει στο νου τη γιαγιά της και τη Σύμη κ. ά. Κεφτεδάκια, σπανακόρυζο, φασολάδα, σουτζουκάκια, ντολμαδάκια, όλη η ελληνική κουζίνα παρελαύνει, φανερώνοντας τις μαγειρικές της ικανότητες, και ενθουσιάζοντας τον ιδιοκτήτη και την πελατεία της ταβέρνας. (Ομολογώ ότι οι συνταγές είναι πρακτικά χρήσιμες και για τους αναγνώστες, αν και προσωπικά εντοπίζω κάποιες διαφορές. Για παράδειγμα εγώ δεν βάζω στους κεφτέδες ή σε άλλο φαγητό και ρίγανη και δυόσμο ταυτόχρονα. Ή το ένα ή το άλλο. Λέτε να δοκιμάσω και τη συνταγή της Φακίνου;)

Δεν είναι μόνο η γεύση των φαγητών που αρχίζει να της θυμίζει κάτι. Είναι και τα πρόσωπα που περνούν από την ταβέρνα. Π.χ. κάποιος που μοιάζει με τον Μαρτσέλλο Μαστρογιάννι της θυμίζει μια ταινία που είδε, μια γριά χορταρού της φέρνει στο νου τη θεια-Αχτίτσα του Παπαδιαμάντη, ένας πλανώδιος ζωγράφος είναι ίδιος με τον Θεόφιλο. Όταν πια πείθεται ότι η μνήμη της επανέρχεται σιγά-σιγά, αποχαιρετά την ταβέρνα, τον ιδιόρυθμο ιδιοκτήτη, έναν άντρα με το όνομα Ρούλα (καθόλου απίθανο δεδομένων των σεξουαλικών του αποκλίσεων) και δηλώνει ότι γυρίζει στο σπίτι της.

Βιβλίο με πολλά στοιχεία της αθηναϊκής λαϊκής γειτονιάς, της ελληνικής κουζίνας και γενικά του ελληνικού τρόπου ζωής, στέκεται αξιοπρεπώς ως μυθιστόρημα και μπορεί να χαρίσει ευχάριστες ώρες ανάγνωσης.