Δουβλινιάδα

Ενρίκε Βίλα-Μάτας
Δουβλινιάδα
Καστανιώτης 2011
Μετ. Νάννα Παπανικολάου

Δεν  ξέρω αν μπήκε καμιά φορά στα "ευπώλητα", αμφιβάλλω όμως. Δεν είναι βιβλίο για να περάσει κανείς κάποιες ώρες χαλάρωσης, βυθιζόμενος στη μαγεία ενός παραμυθιού. Είναι βιβλίο που η ανάγνωσή του σε σεριανάει σ' ένα λογοτεχνικό κήπο με πυκνή βλάστηση. Όπου, ντυμένο με μυθιστορηματική χροιά συναντάς ή ξανασυναντάς βιβλία και συγγραφείς που διάβασες ή σου δημιουργείται η επιθυμία να διαβάσεις.

Με κεντρικό πρόσωπο τον Σάμουελ Ρίβα, έναν εκδότη, ο Ισπανός ή μάλλον Καταλανός, Ενρίκε Βίλα-Μάτας συνθέτει τον επικήδειο της έντυπης λογοτεχνίας. Μια αντίφαση, αν σκεφτούμε ότι ο επικήδειος αυτός συντίθεται με ένα λογοτεχνικό, έντυπο κέιμενο! Ο εξηντάχρονος εκδότης Ρίβα, διαβλέποντας την παρακμή των εκδόσεων όπως τις ξέρουμε, κλείνει έγκαιρα τον εκδοτικό του οίκο. Σαν επιβεβαίωση της εποχής που αλλάζει, ο ίδιος παθιάζεται με τη σύγχρονη τεχνολογία, γίνεται ένας "χικικομόρι", όπως λέγονται στην Ιαπωνία οι "αυτιστικοί" της πληροφορικής. Νεαροί σε πλήρη απομόνωση που "οι περισσότεροι κοιμούνται ή ξαπλώνουν κατά τη διάρκεια της μέρας και βλέπουν τηλεόραση ή ασχολούνται με τον υπολογιστή κατά τη διάρκεια της νύχτας".

Ο Ρίβα ζει στη Βαρκελώνη με τη γυναίκα του που του ανακοινώνει ότι θέλει να γίνει βουδίστρια. Αυτό δεν φαίνεται να τον απασχολεί ιδιαίτερα, τον απασχολεί όμως η προσπάθειά που καταβάλλει εδώ και δυο χρόνια να αποτοξινωθεί από το αλκοόλ. Ζουν ακόμη οι ηλικιωμένοι γονείς του, τους οποίους επισκέπτεται μια φορά τη βδομάδα καθώς και όποτε γυρίζει από ταξίδι, για να τους το περιγράψει.

Ένα όνειρο που βλέπει να διαδραματίζεται στο Δουβλίνο, πόλη που δεν έχει επισκεφθεί ποτέ, του δίνει την ιδέα να πάει και εκεί να τελέσει την κηδεία του κόσμου του Γουτεμβέργιου, της εποχής δηλαδή της τυπογραφίας. Ποιος χώρος θα μπορούσε να είναι καταλληλότερος γι' αυτό το σκοπό από το χώρο όπου διαδραματίζεται ένα κορυφαίο λογοτεχνικό έργο, η "Οδύσσεια" του Τζέημς Τζόυς;

Με άλλους τρεις φίλους λοιπόν, συγγραφείς που είχε εκδώσει, φτάνουν στο Δουβλίνο. Όλη η αφήγηση, αν και τριτοπρόσωπη,  δίνεται από τη σκοπιά του Ρίβα. Σκέψεις για τη λογοτεχνία, τους συγγραφείς και τους εκδότες, αναμνήσεις, συγγραφείς και έργα πλημμυρίζουν το βιβλίο: Ζυλιέν Γκρακ, Σελίν, Γέητς, Μπόρχες, Μέλβιλ, Πωλ Ώστερ, Προυστ, Τζούλιαν Μπαρνς, εκτενώς ο Μπέκετ και πάνω απ' όλους βέβαια ο Τζόυς περνούν από τους συλλογισμούς του.

Και βεβαίως δεν θα μπορούσε να βρεθεί καταλληλότερη μέρα για την τέλεση της κηδείας της τυπογραφίας από τη 16η Ιουνίου, την περίφημη Bloomsday, δηλ. την ημέρα κατά την οποία διαδραματίζεται όλη η "Οδύσσεια" του Τζόυς. Ούτε καταλληλότερος χώρος για την τέλεση αυτής της κηδείας από το καθολικό κοιμητήριο του Γκλάσνεβιν, όπου τελείται η κηδεία που καταλαμβάνει το 6ο κεφάλαιο της "Οδύσσειας", το επιγραφόμενο "Νέκυια". Ο Τζόυς, παντού ο Τζόυς και γύρω από αυτόν ένα ολόκληρο λογοτεχνικό σύμπαν.

Η "Δουβλινιάδα" δεν είναι εύκολο βιβλίο. Ο αναγνώστης όμως που θα καταφέρει να εισχωρήσει στον κόσμο του θα επανέρχεται σ' αυτήν ξανά και ξανά.