Νορβηγικό δάσος

Νορβηγικό δάσος
Χαρούκι Μουρακάμι, 1987
Πρώτη ηλεκτρονική έκδοση: Ψυχογιός, 2012
Μετάφραση: Αργυρώ Μαντόγλου

Πώς να μιλήσεις για ένα μυθιστόρημα γεμάτο ποίηση χωρίς να το αδικήσεις; Ποίηση όχι με τη στενή έννοια, αλλά ποίηση στο όλο ύφος, στις εικόνες, στην ονειρική διάσταση που το διαπνέει. Θα προσπαθήσω όμως. Όχι τόσο για τους άλλους όσο για μένα, για να θυμάμαι μελλοντικά τις μαγικές στιγμές που μου χάρισε αυτό το βιβλίο.

Θα το χαρακτήριζα  βιβλίο του έρωτα και του θανάτου. Αυτά τα δυο στοιχεία επικρατούν, αυτά κυριαρχούν στις σελίδες του, αυτά καθορίζουν τη ζωή των ηρώων του. Είναι ακόμα ένα βιβλίο μουσικής. Μουσικά ακούσματα το πλημμυρίζουν, τόσο που καθώς το διάβαζα  συχνά διέκοπτα για ν' ακούσω στο utube μελωδίες που μου θύμιζαν την εποχή της δικής μου νιότης. Υπάρχουν κάποιες σελίδες προς το τέλος όπου γίνεται αναφορά σε δεκάδες τραγούδια, ειδικά των  Beatles.

Η απόλαυση αυτού του βιβλίου δεν έγκειται στο μύθο, στην υπόθεση του έργου. Παρ' όλα αυτά θα αναφέρω σύντομα το βασικό ιστό γύρω από τον οποίο πλέκεται η ιστορία. Ο 37χρονος Τόρου Βατανάμπε, καθώς το αεροπλάνο του προσγειώνεται στο Αμβούργο, ακούει μια διασκευασμένη μελωδία του τραγουδιού των Beatles "Νορβηγικό δάσος". Το άκουσμα αυτό τον μεταφέρει είκοσι χρόνια πίσω, στα νιάτα του, στις φιλίες και στους έρωτές του, "στον πόνο της ενηλικίωσης", όπως λέει κάποια στιγμή η Ναόκο, το κορίτσι που υπήρξε ο μεγάλος έρωτας της ζωής του, έρωτας και πέρα από το θάνατο. "Αυτός είναι ο λόγος που γράφω τούτο το βιβλίο. Για να σκεφτώ. Για να κατανοήσω. Έτσι είμαι εγώ. Για να καταλάβω τα γεγονότα πρέπει να τα γράψω". Κι έτσι αρχίζει την πρωτοπρόσωπη μακρά αφήγησή του.

Η Ναόκο ήταν η αγαπημένη του Κιζούκι, φίλου του Βατανάμπε. Οι τρεις δένονταν  με μια ιδανική φιλία, μα όταν ο Κιζούκι, αφού έπαιξε μια παρτίδα μπιλιάρδο με τον φίλο του, χωρίς τίποτα να το προοιωνίζει, αυτοκτονεί, ο Τόρου και η Ναόκο συνδέονται περισσότερο. Τριγυρίζουν στην πόλη, περπατούν ασταμάτητα, κάνουν για μια και μοναδική φορά έρωτα, μα δεν είναι η σεξουαλική σχέση που τους ενώνει. Είναι κάτι βαθύτερο, ουσιαστικότερο, σε σημείο που εκείνος να τη θυμάται και να πονά χρόνια μετά το θάνατό της.

Ο Βατανάμπε είναι φοιτητής στο Τόκιο, μένει στην εστία κι εκεί γνωριζεται και συνδέεται μ' ένα μεγαλύτερό του φοιτητή, τον Ναγκασάβα και μαζί τριγυρίζουν στην πόλη αναζητώντας εφήμερους έρωτες. Αφορμή της γνωριμίας τους στάθηκε "Ο μεγάλος Γκάτσμπι" του Φιτζέραλντ, που ως εκείνη τη στιγμή ο Τόρου το είχε διαβάσει τρεις φορές. Κοπέλα του Ναγκασάβα είναι η Χατσούμι, αλλά κι αυτή αργότερα θα αυτοκτονήσει κόβοντας τις φλέβες της.

Είναι πολύ δύσκολο να αφηγηθεί κανείς την ιστορία σε μια ευθύγραμμη χρονολογική σειρά. Τα γεγονότα μπλέκονται, μια γνωριμία του Τόρου οδηγεί σε άλλο μονοπάτι, σε άλλη ιστορία, . 

Η Ναόκο, μετά το θάνατο του Κιζούκι και μετά τη μια και μοναδική συνεύρεση με τον Τόρου, υποφέροντας ψυχολογικά, καταφεύγει σ' ένα ειδικό θεραπευτήριο, ψηλά στα βουνά. Ακόμα κι αν δεν συσχετίσει ο αναγνώστης με το "Μαγικό βουνό" (πράγμα απίθανο), ο συγγραφέας φροντίζει να το τονίσει καθώς επανειλημμένα αναφέρεται το βιβλίο που διάβαζε ο Τόρου κατά την εκεί επισκεψή του. Στο ιδιόρυθμο αυτό θεραπευτήριο, όπου δεν ακολουθείται η συμβατική ιατρική με φαρμακευτική αγωγή, μια καινούρια γνωριμία θα προστεθεί στο περιβάλλον του Τόρου. Είναι η Ρέικο, μουσικός, συγκάτοικος της Ναόκο, που η δική της ιστορία για ένα λεσβιακό έρωτα αποτελεί άλλη μια εκτροπή στο νήμα της αφήγησης.

Ενώ η Ναόκο βρίσκεται στο θεραπευτήριο, ο Τόρου συνδέεται με μια συμφοιτήτριά του, τη Μιντόρι. Τη διαφορά των συναισθηματων του μεταξύ της Ναόκο και της Μιντόρι εκθέτει στη Ρέικο: "Πάντα αγαπούσα τη Ναόκο κι ακόμα την αγαπώ. Αλλά υπάρχει κάτι το γήινο και το οριστικό ανάμεσα στη Μιντόρι και σ' εμένα. Υπάρχει μια αναπόδραστη δύναμη που δεν μπορεί να σταματήσει. Αυτό που νιώθω για τη Ναόκο είναι τρομερά ήρεμο και τρυφερό, μια διάφανη αγάπη, ενώ τα συναισθήματά μου για τη Μιντόρι είναι τελείως διαφορετικά. Είναι μια αγάπη αυτοτελής, ζωντανή και παλλόμενη που με κυριεύει ολόκληρο και με σείει".

Ο έρωτας και ο θάνατος διαρκώς επανέρχονται στο "Νορβηγικό δάσος",'αλλοτε μέσα από τα γεγονότα, άλλοτε μέσα από τους διαλόγους που αφθονούν στο βιβλίο. "Ένα πράγμα είχα μάθει από το θάνατο του Κιζούκι και πιστεύω πως το είχα κάνει κτήμα μου με τη μορφή φιλοσοφίας. Ο θάνατος υπάρχει. ωστόσο δεν είναι το αντίθετο της ζωής αλλά μέρος της. Μέσα από τη ζωή καλλιεργούμε το θάνατο".

Σημ. Ωραία παρουσίαση στο Βιβλιοκαφέ, από το οποίο παραπέμπεται κανείς σε πολλές άλλες συνδέσεις.