Κάτι κρυφό μυστήριο

Καρολίνα Μέρμηγκα
Κάτι κρυφό μυστήριο
Μελάνι, 2019

"Είσαι παντού και πουθενά. Σε ερειπωμένα κτίρια, μισογκρεμισμένα, που καμιά φορά όταν το απογευματινό φως γέρνει πάνω τους, αποκαλύπτουν μέσα από τους λίγους όρθιους αρμούς τους το απεγνωσμένο εγνωσμένο πείσμα σου. Σε πέτρες που κρατάνε ακόμα λίγο από τον ήλιο κάτω από τον οποίο πελεκήθηκαν, και κάποιαν ηχώ της φωνής και της θέλησής σου-αλλά μετά η ηχώ σβήνει και οι πέτρες έχουν κιόλας πέσει. Είσαι στη γέρικη ελιά της αυλής του σχολείου, στη μυρωδιά της κιμωλίας στην τάξη, στη λάμψη των άσπρων πουκάμισων της παιδικής ορχήστρας. Είσαι στις κουρασμένες προσόψεις καλυμμένες από γκράφιτι-αλλά κανένα γκράφιτι δεν διάλεξε να μη γραφτεί για να σωθεί η πρόσοψή σου".

Πάνε μέρες που τέλειωσα το "Κάτι κρυφό μυστήριο" κι όμως δεν μπορώ ακόμα να συνέλθω, δεν μπορώ να αποτραβήξω τη σκέψη μου απ' αυτή την ωραία μορφή που σαν διάττοντας πέρασε πάνω από την Ελλάδα, που έλαμψε για μια στιγμή, που φώτισε για λίγο με το πέρασμά της τον βασανισμένο τόπο κι έσβησε τόσο γρήγορα. 3 χρόνια, 8 μήνες και 21 μέρες επαναλαμβάνει η συγγραφέας. Τόσο κράτησε η διακυβέρνησή του. Τόσο τον άφησαν ν' αγωνιστεί σ' αυτόν τον ρημαγμένο τόπο, να στήσει κράτος, να δημιουργήσει από το μηδέν, μέσα σε αντίξοες συνθήκες, πολεμούμενος από εσωτερικούς κι εξωτερικούς εχθρούς. Ο Καποδίστριας. Όταν έρχεται στην Ελλάδα, ένα μικρό τμήμα αυτού που ονομάζουμε Ελλάδα είχε ελευθερωθεί. Σύνορα δεν υπήρχαν, κράτος δεν υπήρχε, ο Ιμπραήμ ήταν ακόμα στηνΠελοπόννησο, η επανάσταση δεν είχε τελειώσει.

3 χρόνια, 8 μήνες και 21 μέρες. Μέσα σ'αυτό το διάστημα έστησε κράτος, ίδρυσε σχολεία, μοίρασε γη στους ακτήμονες (κι ας διαμαρτύρονταν οι πρόκριτοι και οι κοτζαμπάσηδες), ίδρυσε την πρώτη Τράπεζα, έκοψε νομίσματα, φρόντισε τα ορφανά, οργάνωσε τον στρατό...

Μυθιστόρημα χαρακτηρίζει το βιβλίο της η συγγραφέας. Κι όμως πιο πολύ, νομίζω, βαραίνει το δεύτερο συνθετικό της λέξης: Ιστόρημα και όχι μύθος. Δεν είναι βιογραφία παρ' όλα τα βιογραφικά στοιχεία που δίνονται, χωρίς αυστηρή χρονολογική σειρά, πολλά μέσα από πρωτοπρόσωπες αφηγήσεις προσώπων που σχετίζονταν με τον Καποδίστρια ή μέσα από φανταστικούς διαλόγους, όπως θα μπορούσαν να είχαν γίνει. Μιλάει ο πιστός γραμματέας του Νικόλαος Δραγούμης, μιλάει η τρυφερή, ερωτική του σχέση, η Ρωξάντρα, Κυρία επί των Τιμών της Τσαρίνας, μιλάνε άλλοι πολλοί.

Θαυμασμός και απεριόριστη αγάπη για τη μοναδική αυτή προσωπικότητα που ανέδειξε ο τόπος προβάλλουν μέσα από το βιβλίο καθώς σκιαγραφείται η πορεία της ζωής του. Παιδί στην Κέρκυρα, νέος με σπουδές στην Ιταλία, υπουργός εξωτερικών του Τσάρου, σημαντικός παράγοντας στο Συνέδριο της Βιέννης που καθόρισε την τύχη της Ευρώπης μετά τον Ναπολέοντα, ιδρυτής του κράτους της Ελβετίας.

Εγκαταλείπει μια άνετη ζωή και μια λαμπρή καριέρα για να έρθει σ' αυτόν τον ερειπωμένο τόπο, να προσπαθήσει να τον ξαναστήσει όρθιο, να πεινάσει, να ξενυχτήσει, να αγαπηθεί και να μισηθεί. Ποτέ δεν πήρε μισθό κι όποια περιουσία είχε τη διέθεσε γι' αυτό το φτωχό, χρεωκοπημένο κράτος (Να το ξέρουν άραγε οι πολιτικοί μας; Να περνά καμιά φορά απ' το μυαλό τους;)

Με το βιβλίο της η Καρολίνα Μέμηγκα δεν νομίζω ότι μας δίνει κάτι καινούριο, κάτι που δεν ξέραμε γι' αυτή την ιστορική μορφή. Άλλωστε από το πρώτο κεφάλαιο ξέρουμε το τέλος. Ο ένας από τους δολοφόνους, αδελφός του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, κείτεται νεκρός, λιντσαρισμένος από το πλήθος. Ο άλλος, ο γιος του Πετρόμπεη, καταφεύγει στο σπίτι του Γάλλου πρέσβυ, για να δικαστεί και να εκτελεστεί σε λίγες μέρες. Μονάχα ο απλός λαός, αυτός για τον οποίο πάλαιψε ο Καποδίστριας, ξεσπάει σε θρήνο. "Ήδη ο θρήνος απλώνεται. Όλη η χώρα, σε λίγες ώρες, θα θρηνεί".

ένας άνθρωπος επιστρέφει στην πατρίδα του

πιστεύοντας ότι θα τον σκοτώσουν

και τον σκοτώνουν

αντιγράφει η Μέρμηγκα τον T.S.Eliot στην προμετωπίδα του βιβλίου της.

Ναύπλιο, Κυριακή 27 Σεπτεμβρίου 1831, 06:00 π.μ. Η σφαίρα που τον σκότωσε βρίσκεται ακόμα εκεί, στη γυάλινη προθήκη. Μελαγχολούμε κι αναλογιζόμαστε. Τι θα γιόταν άραγε αν...