Το μπλουζ του Βερολίνου

-"Όχι, όχι βαρετός. Είσαι έτσι...κάπως...αναζωογονητικά απλοϊκός". Νομίζω πως είναι ο καλύτερος χαρακτηρισμός που θα μπορούσε να δοθεί στον κεντρικό ήρωα του μυθιστορήματος του Sven Regener "Το μπλουζ του Βερολίνου" (Άγρα 2007, μετ. Ιωάννα Μεϊτανή), χαρακτηρισμό τον οποίο του αποδίδει ο "καλύτερός του φίλος, ο Καρλ". (Αυτό το "ο καλύτερός του φίλος" επαναλαμβάνεται άπειρες φορές στο βιβλίο, σχεδόν κάθε φορά που θα αναφερθεί το όνομα του Καρλ. Να θέλει άραγε ο συγγραφέας να τονίσει τη σπανιότητα των φίλων; Δεν ξέρω).

"Αναζωογονητικά απλοϊκός". Όταν ο Φρανκ Λέμαν κόντευε τα τριάντα, οι φίλοι και γνωστοί τον αποκάλεσαν καροϊδευτικά "κύριο" Λέμαν κι αυτό, αν και τον ενοχλεί, του έμεινε. (Ο τίτλος άλλωστε του πρωτοτύπου είναι Herr Lehmann-Το μπλουζ του Βερολίνου είναι ο τίτλος της αγγλικής μετάφρασης). Ζει στο δυτικό Βερολίνο το 1989 και εργάζεται ως μπάρμαν, κυρίως τα βράδια. Είναι ευχαριστημένος από τη μονότονη ζωή του, δεν έχει μεγαλύτερες φιλοδοξίες, με παρέες τριγυρίζει σε άλλα μπαρ, πίνει, το τι μπίρα και άλλα ποτά καταναλώνονται σ' αυτό το βιβλίο δεν λέγεται. Το Δυτικό Βερολίνο μοιάζει γεμάτο από μπαρ. Οι κουβέντες τους λόγια της επιφάνειας, της καθημερινότητας, καμιά πιο σοβαρή ή σε βάθος κουβέντα. Ακόμα κι όταν στο τελευταίο κεφάλαιο ο Φρανκ κι ένας συνάδελφος ακούουν ότι πέφτει το τείχος, δεν δείχνουν κανένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Τελειώνουν πρώτα τη μπίρα τους κι ύστερα αποφασίζουν να πάνε, έτσι από περιέργεια, να δουν τι γίνεται.

Οι γονείς του Φρανκ μένουν στη Βρέμη. Όταν του ανακοινώνουν ότι θα έρθουν με οργανωμένη εκδρομή στο Βερολίνο, δεν ενθουσιάζεται, αν και έχει εννιά χρόνια να τους δει, μάλλον ενοχλείται που θα βγει από τη ρουτίνα του και για να μη δυσαρεστηθούν που θα τον δουν να δουλεύει ως μπάρμαν, προσποιείται ότι είναι διευθυντής του μαγαζιού.

Σε μια έξοδό του σε ένα άλλο μπαρ, συναντά κι ερωτεύεται τη μαγείρισσα του μαγαζιού, την Κατρίν. Παρόλο ότι εκείνη του δηλώνει ότι δεν είναι ερωτευμένη μαζί του, αρχίζουν μια σχέση που θα διακοπεί άδοξα και οδυνηρά για κείνον, όταν ανακαλύπτει ότι η Κατρίν έχει σχέση με άλλον.

Λίγο πριν πέσει το τείχος οι γονείς του Φρανκ του αναθέτουν να μεταφέρει 500 μάρκα σε μια συγγενή τους στο Ανατολικό Βερολίνο. Η σύντομη περιπέτειά του εκεί και η κατάσχεση των χρημάτων καταγράφει τη νοοτροπία του καθεστώτος. Σκηνές και επεισόδια που δεν έχουν ειρμό και συνέχεια. Για παράδειγμα, όλο το πρώτο κεφάλαιο είναι η νυχτερινή συνάντηση του Φρανκ με ένα σκύλο, καθώς γυρίζει αργά μισομεθυσμένος στο σπίτι του, τον οποίο μάλιστα κατορθώνει να... μεθύσει. Ένα άλλο κεφάλαιο είναι η λεπτομερής περιγραφή ενός απογεύματος στο Δημοτικό Κολυμβητήριο, όπου ο Λέμαν πηγαίνει με την ελπίδα να συναντήσει την Κατρίν. Αλλού συμπαραστέκεται στον φίλο του Καρλ, που έπαθε ένα είδος παράκρουσης. Θα μπορούσαμε να ονομάσουμε το μυθιστόρημα "Σελίδες από τη ζωή ενός νέου στο Βερολίνο".

Ο Φρανκ Λέμαν μου θύμισε έντονα τον "Ξένο" του Καμύ, αλλά, γιατί όχι, και πολλούς νέους της εποχής μας. Παρέες της μιας νύχτας, καυγάδες, ποτό, έλλειψη ενδιαφέροντος για σοβαρά θέματα, χωρίς ευθύνες, περιορισμένες φιλοδοξίες.

Κι όμως η γραφή του Σβεν Ρέγκενερ (γεν. 1961) που είναι και τραγουδιστής της ροκ, έχει μια απίστευτη γοητεία. Αφθονούν οι διάλογοι, το χιούμορ, η αναφορά σε συγκεκριμένους δρόμους και πλατείες του Βερολίνου που δημιουργούν μια ρεαλιστική ατμόσφαιρα. Πρώτη φορά διάβασα με τόσο ενδιαφέρον ένα βιβλίο χωρίς συγκεκριμένη υπόθεση, ένα βιβλίο στο οποίο ουσιαστικά δεν συμβαίνει τίποτα. Δεν υπάρχει ίσως πιο χαρακτηριστικό απόσπασμα για τον τύπο του βιβλίου, των ηρώων του και της όλης ατμόσφαιρας από τον επίλογο:"Ο κύριος Λέμαν στεκόταν εκεί, μες στη μέση της κίνησης, και ένιωθε άδειος. Δεν ήθελε να πάει σπίτι, δεν τον περίμεναν παρά μερικά βιβλία και ένα άδειο κρεβάτι. Ίσως τελικά πρέπει να πάρω ξανά καμιά τηλεόραση, σκέφτηκε. Ή να πάω διακοπές. Με τη Χάιντυ στο Μπαλί. Ή στην Πολωνία. ΄Η να αρχίσω κάτι καινούργιο. Μπορώ να πιω και καμιά μπιρίτσα, σκέφτηκε. Οπουδήποτε.

Ας ξεκινήσω εγώ, σκέφτηκε, και όλα τα άλλα θα έρθουν από μόνα τους...