Το βιβλιοπωλείο των σκιών

Διερωτώμαι αν η απογοήτευσή μου από το μυθιστόρημα του πρωτοεμφανιζόμενου Δανού συγγραφέα Μίκκελ Μπίργκεγκορ (γεν. 1969) οφείλεται στις αυξημένες προσδοκίες που μου δημιούργησε ο ενθουσιασμός του Mike, από τον οποίο και έμαθα γι' αυτό το βιβλίο, ή αν πράγματι δεν αξίζει όσο διαφημίζεται ("μεταφράζεται ήδη σε 17 χώρες ενώ ετοιμάζεται και η μεταφορά του στον κινηματογράφο").

"Το βιβλιοπωλείο των σκιών" (Πατάκης, 2009, μετ. Λύο Καλοβυρνάς) κινείται ανάμεσα στην επιστημονική φαντασία και το αστυνομικό μυθιστόρημα. Θα μπορούσε να είναι κι ένα γοητευτικό ανάγνωσμα για τους βιβλιόφιλους, αλλά δυστυχώς δεν αξιοποίησε ως εκεί την ιδέα του ο νεαρός συγγραφέας.

Ένα παλαιοβιβλιοπωλείο στην Κοπεγχάγη, το Libri di Luca, είναι το κέντρο μιας ομάδας βιβλιόφιλων με ειδικές ικανότητες. Αποκαλούνται Λέτορες, όπως λέγονται οι αναγνώστες στα ιταλικά, και μπορούν κατά την ανάγνωση ενός κειμένου να δώσουν όποια έμφαση θέλουν και κατά συνέπεια να επηρεάσουν το βίωμα και τη στάση του ακροατή απέναντι στο ανάγνωσμα, μέχρι του σημείου να αλλάξουν τις αποφάσεις του ή τα συναισθήματά του σε τέτοιο βαθμό που ο ακροατής ή ο αναγνώστης που δέχεται μια τέτοια επίδραση να οδηγηθεί ακόμη και στο θάνατο. Οι Λέτορες ανήκουν σε δυο κατηγορίες, στους πομπούς και τους δέκτες (που για να είμαι ειλικρινής δεν καλοκατάλαβα τη διαφορά τους).

Το παλαιοβιβλιιοπωλείο ανήκει σ' έναν ηλικιωμένο Ιταλό, τον Λούκα, που πεθαίνει ενώ διαβάζει το βιβλίο Operette morali του Τζάκομο Λεοπάρντι. Ο θάνατός του αποδίδεται σε καρδιακή προσβολή και το βιβλιοπωλείο κληρονομεί ο δικηγόρος γιος του Γιον, που για είκοσι χρόνια δεν είχε καμιά σχέση με τον πατέρα του, ούτε είχε ιδέα για τους Λέτορες. Σιγά-σιγά θα ενημερωθεί, θα "ενεργοποιηθεί" και ο ίδιος και η μια περιπέτεια ακολουθεί καταιγιστικά την άλλη στο βιβλίο. Ως συνήθως σε παρόμοιου τύπου υποθέσεις υπάρχουν οι "καλοί" και "οι κακοί". "Κακοί" είναι μια άλλη οργάνωση που αποκαλείται Σκιώδης Οργάνωση, που θέλει να εκμεταλλευτεί τη δύναμη των Λετόρων. Φόνοι, αναγνώσεις που προκαλούν με τη φόρτισή τους ακόμα και βραχυκύκλωμα ή πυρκαγιά αφθονούν στο βιβλίο. Υπάρχει επίσης ένας χάκερ που μπορεί να ανακαλύψει τα πάντα στους υπολογιστές του (ο συγγραφέας φαίνεται να εκμεταλλεύεται την ιδιότητά του ως προγραμματιστή) και η διαμάχη με τη Σκιώδη Οργάνωση θα οδηγήσει τους ήρωες του βιβλίου μέχρι την περίφημη Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδειας.

Βρήκα πολύ ενδιαφέρουσα την ιδέα του συγγραφέα και παρ' όλο ότι ανήκει στη σφαίρα της επιστημονικής φαντασίας, υπάρχουν απόψεις που δεν απέχουν από την πραγματικότητα. Για παράδειγμα, η επίδραση που ασκεί στο πνεύμα μας ένας χώρος γεμάτος από βιβλία ή ακόμη η ενέργεια που μας διοχετεύει ένα παλιό βιβλίο, προπάντων η πρώτη του έκδοση, είναι επιρροές που ίσως πολλοί από μας έχουν αισθανθεί.

Η απογοήτευσή μου από το βιβλίο έγκειται στο ότι ο συγγραφέας δεν αξιοποίησε όσο έπρεπε την ιδέα του. Ενώ όλο το μυθιστόρημα κινείται γύρω από τα βιβλία, ελάχιστοι τίτλοι αναφέρονται και ούτε ένα απόσπασμα. Θα περίμενε κανείς, όταν ένας δέκτης διαβάζει και επηρεάζει τόσο πολύ τους ακροατές του, να αναφερόταν και το συγκεκριμένο βιβλίο από το οποίο διαβάζει. Εξαίρεση αποτελεί...ο Πινόκιο και η απλή αναφορά σε 2-3 άλλους τίτλους. Ή ο συγγραφέας δεν έχει αρκετή γνώση της λογοτεχνικής παραγωγής ή... βαρέθηκε να ψάξει για τα κατάλληλα κείμενα.

Οπωσδήποτε, ένα βιβλίο που ασχολείται με βιβλία, παρ' όλες τις αδυναμίες του, δεν μπορεί παρά να ενδιαφέρει κάθε βιβλιόφιλο.