Ερεβάν (Μια κραυγή για την Αρμενία)
Ψυχογιός, 2011
Μετ. Βασιλική Κοκκίνου
Ποτέ δεν συμπάθησα τον τύπο του ιστορικού μυθιστορήματος στον οποίο ιδιαίτερα διακρίνεται ο πολυγραφότατος και γνωστότατος Γαλλοαιγύπτιος συγγραφέας Ζιλμπέρ Σινουέ. Όμως, η πιθανότητα ενός προσεχούς ταξιδιού στην Αρμενία υπήρξε το κίνητρο για να διαβάσω το μυθιστόρημά του "Ερεβάν". Δεν με απογοήτευσε, αλλά με αρρώστησε. Ξέρουμε από την ιστορία αλλά και από πλήθος λογοτεχνικά έργα τα δεινά, τους διωγμούς, τον κατατρεγμό, τα εγκλήματα σε βάρος των Ελλήνων της Μικρασίας, συνεχώς συναντάμε σε κάθε μορφή τέχνης το ολοαύτωμα των Εβραίων, αλλά τα πάθη των Αρμενίων μας είναι πολύ λιγότερο γνωστά, παρ' όλο ότι κατόρθωσαν πρόσφατα να αναγνωριστεί η εις βάρος τους γενοκτονία.
Ο Σινουέ έχει μελετήσει σε βάθος το θέμα. Τα ιστορικά γεγονότα και πρόσωπα, πολιτικοί, διπλωμάτες, στρατιωτικοί, που αναφέρονται στο βιβλίο είναι απολύτως εξακριβωμένα. Βιογραφικά σημειώματα και ιστορικά στοιχεία της εποχής παρατίθενται στο τέλος του βιβλίου. Γι' αυτό και το μυθιστόρημα του Σινουέ μπορεί να διαβαστεί και ως ένα ιστορικό ντοκουμέντο, ενώ τα μυθιστορηματικά του πρόσωπα φωτίζουν τις λεπτομέρειες και τις συνέπειες των ιστορικών γεγονότων στην καθημερινότητα των απλών ανθρώπων.
Τα κεφάλαια του βιβλίου εναλλάσσονται μεταξύ αυτών που διαδραματίζονται στην Κωνσταντινούπολη και αφορούν κυρίως την πολιτική διάσταση του μυθιστορήματος και αυτών που διεξάγονται στο Ερζερούμ, μια πόλη της ανατολικής Τουρκίας, όπου ζούσαν κάπου είκοσι χιλιάδες Αρμένιοι. Τα μυθιστορηματικά πρόσωπα αφορούν μια αρμενική οικογένεια, την οικογένεια Τομασιάν, που την αποτελούν ο παππούς Βαχέ, οι δυο γιοι του, ο Οβανές που είναι βουλευτής στην Κωνσταντινούπολη, ο Ασόντ, η γυναίκα του Άννα και τα δυο τους παιδιά, ο Αράμ και η Σουσάνα.
Το βιβλίο αρχίζει μ' ένα επεισόδιο του 1896, όταν Αρμένιοι μαχητές εισβάλλουν στην Οθωμανική Τράπεζα, συλλαμβάνουν ομήρους και ζητούν βασικές ελευθερίες για τους Αρμενίους. Η κύρια όμως δράση του μυθιστορήματος εκτυλίσσεται μεταξύ του 1914, όταν μέσα στην αναστάτωση και τις ανακατατάξεις του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου οι Νεότουρκοι εφαρμόζουν ένα σχέδιο εκτουρκισμού με εκδίωξη όλων των εθνοτήτων που αποτελούσαν το μωσαϊκό της χώρας τους.
Οι Αρμένιοι του Ερζερούμ, ανάμεσά τους και η οικογένεια Τομασιάν, υποχρεώνονται να εγκαταλείψουν τα σπίτια και τις περιουσίες τους και να βαδίσουν μέσα από άγρια και αφιλόξενα τοπία σ' ένα, υποτίθεται, κανούριο τόπο εγκατάστασης. Το ίδιο συμβαίνει και με άλλες πόλεις και χωριά όπου ζούσαν συνολικά δύο εκατομμύρια Αρμένιοι. Πόσοι όμως θα απομείνουν στο τέλος; Η σκηνή όπου όλα τα μέλη της οικογένειας Τομασιάν, εκτός από τα δύο παιδιά, σκοτώνονται με βάναυσο και αποτρόπαιο τρόπο, αλλά και πολλές άλλες ανάλογες σκηνές σ' όλο το βιβλίο, περιγράφονται τόσο ωμά ρεαλιστικά που ήταν στιγμές που με έκαναν να διακόψω το διάβασμα, δεν άντεχα άλλο. Ίσως γιατί έρχονταν στο νου μου ανάλογες σκηνές βιαιότητας, όχι και τόσο μακρινές από τη δική μας ιστορία.
Το βιβλίο τελειώνει το 1921 με μια πράξη εκδίκησης, με την εκτέλεση ενός από τους πρωτεργάτες της τουρκικής θηριωδίας, του υπουργού εσωτερικών Ταλαάτ Πασά (1872-1921), από έναν επιζήσαντα Αρμένιο μαχητή.
Βιβλίο σκληρό που αξίζει να διαβαστεί ως ιστορία κυρίως παρά ως μυθιστόρημα, αν και η εμπλοκή μυθιστορηματικών προσώπων το καθιστά πιο ενδιαφέρον και πιο ευκολοδιάβαστο.
Πολύ ενδιαφέρον φαίνεται. Γνωρίζουμε για τους διωγμούς των Αρμενίων, πολύ σωστά όμως αναφέρεις πως δεν έχουν ασχοληθεί πολύ με το θέμα αυτό η λογοτεχνία ή τα ΜΜΕ..., σε αντίθεση βέβαια όσον αφορά τους διωγμούς των Εβραίων. Σε μένα αρέσει πολύ το (καλό) ιστορικό μυθιστόρημα, καθώς θεωρώ πως το διάβασμα καθαρώς ιστορικών βιβλίων παραείναι (νομίζω) κουραστικό.
ΑπάντησηΔιαγραφήΝομίζω είναι από τα βιβλία που θα σου αρέσουν, Μάκη.
ΑπάντησηΔιαγραφήΣτην Ελλάδα μόνο γνωρίζουμε για τους διωγμούς των Ελλήνων. Σε άλλες χώρες οι διωγμοί των Αρμενίων είναι πιο γνωστοί. Καλημέρα και καλή εβδομάδα.
ΑπάντησηΔιαγραφήΚαλή σου μέρα, Λητώ μου και καλή βδομάδα.
ΑπάντησηΔιαγραφήΚίκα μου, νομίζω κι εμένα θα μου άρεσε αυτό το μυθιστόρημα. Λατρεύω τα ιστορικά μυθιστορήματα.
ΑπάντησηΔιαγραφήΓια να είμαι ειλικρινής ούτε εμένα με συγκινούν τα ιστορικά μυθιστορήματα, αν είναι ν' ασχοληθώ με την Ιστορία προτιμώ ένα αμιγώς ιστορικό βιβλίο.
ΑπάντησηΔιαγραφήΤο θέμα του βιβλίου, όπως το περιέγραψες, φαίνεται ενδιαφέρον και σίγουρα θα προσελκύσει τους λάτρεις του είδους.
Καλή σου ημέρα και καλή δύναμη!
Ευχαριστώ, Ευάγγελε. Καλή μέρα και σε σένα.
ΑπάντησηΔιαγραφήΕίναι γνωστή η θηριωδία κατά των Αρμενίων και γι' αυτό η γενοκτονία των Αρμενίων είναι ένα από τα πολύ μελανά σημεία του 20ου αιώνα. Πάντως, για την Αρμενία, θα σας συνιστούσα να διαβάσετε και το "Ταξίδι στην Αρμενία" του Ρώσου ποιητή Οσιπ Μάντελσταμ, που το έγραψε ενώ ήταν εξόριστος εκεί στη δεκαετία του '30.
ΑπάντησηΔιαγραφή