Στην καρδιά της πόλης

Ζέιντι Σμιθ
Μεταίχμιο, 2013
Μετ. Ιωάννα Ηλιάδη
(ebook)

Προσπάθησα, δεν μπορώ να πω πως δεν προσπάθησα. Διάβασα ό,τι βρήκα στο διαδίκτυο σχετικά μ' αυτό το βιβλίο, είδα τα επαινετικά σχόλια και τους εγκωμιαστικούς χαρακτηρισμούς για την Αγγλίδα αυτή συγγραφέα και το έργο της, αλλά παρ' όλα αυτά στη σελίδα 253 (από τις 403 συνολικά) αποφασίζω να εγκαταλείψω την ηρωική προσπάθεια να τελειώσω το βιβλίο. Δεν ξέρω αν γι'αυτή τη λιποταξία (που δεν μου συμβαίνει συχνά) φταίει η δική μου ανεπάρκεια ή το είδος γραφής της Σμιθ.

Θα το χαρακτήριζα "σουρεαλιστική πεζογραφία", αν υπήρχε μια τέτοια γραφή. Ήδη όμως ένας καινοφανής λογοτεχνικός όρος χρησιμοποιείται για να το χαρακτηρίσει. Η Αργυρώ Μαντόγλου (και όχι μόνο αυτή) στην κριτική της χρησιμοποιεί τον όρο "υστερικός ρεαλισμός", που συνίσταται σ' ένα "μείγμα πειραματικής γραφής και κοινωνικού σχολιασμού, εφάμιλλου του ρεαλισμού του μυθιστορήματος του 19ου αι.", όπως σημειώνει άλλος κριτικός, εξού και ο χαρακτηρισμός της Ζέιντι Σμιθ ως "νέου Ντίκενς".

Ο ελληνικός τίτλος "Στην καρδιά της πόλης"  δεν αποδίδει τον πρωτότυπο NW (North West=Βορειοδυτικό Λονδίνο). Άλλωστε, οι ήρωες δεν κυκλοφορούν πολύ στους δρόμους του Λονδίνου. Η καρδιά της πόλης μάλλον βρίσκεται μέσα τους, τον εσωτερικό τους κόσμο παρακολουθούμε, μέσα από σκέψεις, διαλόγους ή διαπιστώσεις της συγγραφέως.

Τέσσερα είναι τα βασικά πρόσωπα του έργου, τη ζωή των οποίων ανιχνεύουμε, όχι κατ' ανάγκη με ευθεία χρονολογική διάταξη. Αποτελούν δείγμα μιας πολυπολιτισμικής κοινωνίας. Η Λία, με σύζυγο αφρικανικής καταγωγής και μητέρα Ιρλανδέζα, η φίλη της Κίσα από την Καραϊβική που μετονομάζεται σε Νάταλι, ο Φίλιξ, πρώην αλκοολικός, του οποίου η προσωπική ιστορία μοιάζει ανεξάρτητη και άσχετη με τους υπόλοιπους, ο Νέιθαν, ναρκομανής, και φυσικά και άλλα δευτερεύοντα πρόσωπα.

Ο αναγνώστης όμως χρειάζεται να καταβάλει πολύ κόπο, να μην αφαιρεθεί ούτε λεπτό, ή ακόμη και να ξαναδιαβάσει μερικές σελίδες, για να ξεχωρίσει τα πρόσωπα και τις μεταξύ τους σχέσεις. Η γραφή είναι ελλειπτική, υπαινικτική, η φαντασία και η νόηση του αναγνώστη πρέπει να 'ναι σε διαρκή ερήγορση. Προτάσεις ασύνδετες, αλλού σύντομες, χωρίς ρήμα, αλλού ολόκληρες παράγραφοι χωρίς τελεία. Πολλές γνώσεις προϋποτίθενται, γι' αυτό και αφθονούν οι επεξηγηματικές σημειώσεις (60) που παρατίθενται στο τέλος του βιβλίου, πράγμα ενοχλητικό, αλλά ακόμα δυσχερέστερο για τον αναγνώστη του ηλεκτρονικού βιβλίου. Να ένα τέτοιο σύντομο δείγμα με πληθώρα στοιχείων των οποίων η άγνοια μειώνει δραστικά την απόλαυση της ανάγνωσης: "Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού είχε γίνει μια προσπάθεια να ανακατευτεί εκείνη η παρέα από το Κάμντεν Λοκ με την παρέα εδώ στο Κόλντγουελ, αλλά η Κίσα Μπλέικ δεν πολυσυμπαθούσε τον Μποντλέρ και τον Μπουκόφσκι, τον Νικ Ντρέικ και τους Sonic Youth και τους Joy Division και τα αγόρια που έμοιαζαν με  κορίτσια ή το αντίστροφο, και την Ανν Ράις και τον Ουίλιαμ Μπάροους και τη Μεταμόεφωση του Κάφκα και το Κίνημα υπέρ του Πυρηνικού Αφοπλισμού και το φεστιβάλ του Γκλάστονμπερι και την Καταστασιακή Διεθνή και το Με κομμένη την ανάσα και τον Σάμιουελ Μπέκετ και τον Άντι Ουόρχολ και ένα εκατομμύριο άλλα πράγματα του Κάμντεν"...

Η λύση ενός σταυρολέξου ή μαθηματικών προβλημάτων είναι ασφαλώς απολαυστική. Αλλά η λογοτεχνία απαιτεί μια άλλου είδους απόλαυση. Την απόλαυση που προκαλεί η μέθεξη, η άμεση μετάδοση σκέψεων και συναισθημάτων και όχι η επίλυση νοητικών ασκήσεων.