Άρωμα πάγου

Γιόκο Ογκάουα

Άρωμα πάγου,
Άγρα, 2011 (α΄έκδ. 2007, στα Ιαπωνικά 1998)
Μετ. Παναγιώτης Ευαγγελίδης
Πόσο ξέρουμε άραγε τους άλλους, ακόμα και τους πιο κοντινούς μας; Τι ρόλο παίζει στη ζωή μας η μνήμη; Ερωτήματα γύρω από τα οποία περιστρέφεται το βιβλίο της  Ογκάουα. Ένα βιβλίο πιο "ιαπωνικό" από το "Ο αγαπημένος μαθηματικός τύπος του καθηγητή",

 που τόσο μου είχε αρέσει. Παρ' όλο ότι μέρος του βιβλίου διαδραματίζεται στην Πράγα, εντούτοις και εκεί η ηρωίδα μας μεταφέρει μια ατμόσφαιρα που θυμίζει περισσότερο Ιαπωνία παρά Τσεχία. Δεν μπορώ να διευκρινίσω ακριβώς τι είναι που δημιουργεί αυτή την εντύπωση. Είναι βέβαια τα ονόματα, αλλά είναι και κάτι πολύ περισσότερο, που το διαισθάνεσαι, που σου υποβάλλεται, που δύσκολα το εντοπίζεις και το εκλογικεύεις. Αυτή η ατμόσφαιρα του εξωλογικού, ενίοτε του μεταφυσικού,  αποτελεί μέρος της γοητείας του βιβλίου, που ασφαλώς δεν έγκειται μόνο σ' αυτό.

Η αφηγήτρια, η Ρυόκο, ελεύθερη δημοσιογράφος, γνωρίζει σ' ένα αρωματοποιείο στο οποίο πήγε για ένα ρεπορτάζ, τον αρωματοποιό Χιρογιούκι. Δημιουργούν δεσμό, κι ενώ το βράδυ γιορτάζουν την πρώτη επέτειο της συμβίωσής τους, εκείνος αναίτια και ανεξήγητα, την επομένη αυτοκτονεί, αφού της έχει χαρίσει ένα άρωμα ειδικά φτιαγμένο γι' αυτήν, που είχε ονομάσει "Η πηγή της μνήμης".

Στο νεκροτομείο η Ρυόκο συναντά το μικρότερο αδελφό του Χιρογιούκι, τον Άκιρα, για τον οποίο ποτέ δεν της είχε μιλήσει. Όμως δεν είναι το μόνο στοιχείο της ζωής του αγαπημένου της που αγνοούσε. Αγνοούσε ότι είχε πάθος με το πατινάζ στον πάγο, στο οποίο ήταν δεξιοτέχνης, αγνοούσε ότι ήταν ιδιοφυία στα μαθηματικά, ότι είχε  πάρει πλήθος βραβεία σε σχετικούς διαγωνισμούς. Στα όσα πολύ τακτοποιημένα είχε αφήσει ο Χιρογιούκι (ένα ακόμα πάθος του ήταν η αυστηρή ταξινόμηση των πραγμάτων) και τα οποία ψάχνουν στην προσπάθεια να εξηγήσουν τους λόγους της αυτοκτονίας, βρίσκουν τρεις δισκέτες, Σε μια απ' αυτές διαβάζουν κάποια αποσπάσματα φράσεων:

"Σταγόνες νερού από σχισμή βράχου. Υγρός αέρας σπηλιάς".-"Βιβλιοθήκη ερμητικά κλειστή. Φως γεμάτο σκόνη",-"Το πρώτο στρώμα πάγου στη λίμνη την αυγή".-"Μπούκλα απ' τα μαλλιά ενός πεθαμένου".-"Παλιό, τρυφερό ακόμα, ξεθωριασμένο βελούδο".

Υποθέτουν αρχικά πως είναι ποιητικές απόπειρες, αλλά καταλήγουν στο ότι είναι "εκόνες οσμών που έβαλε σε λέξεις" και όπως τους πληροφορεί η υπεύθυνη του αρωματοποιείου "οι εικόνες από μυρωδιές είναι κάτι πολύ προσωπικό, συσχετισμένες βαθιά με τη μνήμη του κάθε ανθρώπου, και γι' αυτό μπορούν ίσως να δώσουν ενδείξεις για τη γνώση της ψυχής του Χιρογιούκι".

Με βάση τις φράσεις αυτές η Ρυόκο, ψάχνοντας πότε στην Πράγα και πότε στην Ιαπωνία θα προσπαθήσει να αναπλάσει τον Χιρογιούκι. Θα γνωρίσει την παράξενη μητέρα του, η οποία διατηρεί ένα δωμάτιο γεμάτο από τα βραβεία που είχε πάρει ο Χιρογιούκι, θα αναζητήσει την αιτία που εκείνος διέκοψε ξαφνικά την ενασχόληση με τα μαθηματικά για να ασχοληθεί με την αρωματοποιία.

Βιβλίο ιδιόρυθμο αλλά γοητευτικό, έτσι όπως φαντάζομαι την Ιαπωνία, χωρίς αυτό να σημαίνει πως το βιβλίο δεν είναι ταυτόχρονα ενδιαφέρον για κάθε άνθρωπο, καθώς η μνήμη και ο θάνατος είναι στοιχεία παναθρώπινα.