Οι ρετσίνες του βασιλιά

Ισίδωρος Ζουργός
Οι ρετσίνες του βασιλιά
Πατάκης, 2019

Από το πρώτο του βιβλίο που διάβασα (Η σκιά της πεταλούδας), ο Ισίδωρος Ζουργός με γοήτευσε και τον παρακολουθώ σε κάθε καινούρια του συγγραφική δημιουργία. Έτσι, παρ' όλες τις επιφυλάξεις μου λόγω του αινιγματικού, περίεργου τίτλου, διάβασα και το πιο πρόσφατο βιβλίο του, Οι ρετσίνες του βασιλιά. Δεν φτάνει βέβαια ούτε ως περιεχόμενο ούτε ως λογοτεχνική γραφή το Λίγες και μια νύχτες, ούτε το Σκηνές από τον βίο του Ματίας Αλμοσίνο, δεν παύει όμως να ελκύει και να διαβάζεται με ενδιαφέρον.

Έχει γραφτεί και είναι φανερό τόσο από τα αποσπάσματα που προτάσσει ο συγγραφέας όσο και από την ανάγνωση του μυθιστορήματος ότι αυτό αποτελεί μια αναγνώριση των οφειλών του συγγραφέα αφενός προς τον Σαίξπηρ και ειδικά τον Βασιλιά Ληρ και αφετέρου προς τον αναγεννησιακό Γάλλο γιατρό και συγγραφέα Φρανσουά Ραμπελαί. Δεν θα αναφερθώ στη σχέση αυτή. Το αφήνω για ειδικότερους κριτικούς.

Σ' ένα ελληνικό χωριό που δεν κατονομάζεται καταφθάνει ο ηλικιωμένος Λεόντιος Έξαρχος. Αποτραβηγμένος από την επαγγελματική του δραστηριότητα (υπήρξε επιτυχημένος επιχειρηματίας πολιτικός μηχανικός) έρχεται να περάσει τα τελευταία του χρόνια στον Πύργο του πενθερού του, όπως  ονομάζουν οι κάτοικοι του χωριού το χτισμένο σ' ένα ύψωμα σπίτι του πεθαμένου πια Γαβριήλ Ζαμάνη. Ο Ζαμάνης υπήρξε γιατρός, βουλευτής, αλλά  και με πολιτική ισχύ του παρασκηνίου. Πεθαμένη από χρόνια είναι και η Ουρανία, κόρη του Ζαμάνη και σύζυγος του Έξαρχου. Οι τρεις κόρες του Λεόντιου ζουν η μια στο Λονδίνο, η άλλη στις Βρυξέλλες, η τρίτη στην Αθήνα. Τίποτα δεν τον συνδέει μαζί τους. Τους γράφει μόνο ανεπίδοτα γράμματα όπως γράφει και στη νεκρή πια γυναίκα του, εκφράζοντας σε πρωτοπρόσωπη γραφή σκέψεις, συναισθήματα, αναφορές σε γεγονότα του παρόντος και του παρελθόντος. 

Στο υπόλοιπο βιβλίο παρακολουθούμε σε τριτοπρόσωπη γραφή τη ζωή του Έξαρχου στο χωριό κατά τη διάρκεια ενός χρόνου. Πολλά είναι τα πρόσωπα που διακινούνται: Ο ιερέας του χωριού, ο Φώτης ο καφετζής, βασικό πρόσωπο, το καφενείο του οποίου αποτελεί χώρο συνάντησης και κέντρο ζωής του χωριού και πλήθος άλλοι, γνωστοί με τα παρωνύμιά τους, συχνά προερχόμενα από το επάγγελμά τους. Ξεχωρίζει ο Ζαχαρίας ή Μασούρης, ο τρελός του χωριού, που προσκολλάται και αφοσιώνεται στον Λεόντιο Έξαρχο, ως ένα είδος υπηρέτη ή ακολούθου.

Το βιβλίο χωρίζεται σε τέσσερα μεγάλα τμήματα που ακολουθούν τις εποχές: Φθινόπωρο, χειμώνας, άνοιξη, καλοκαίρι. Ωραίες περιγραφές της φύσης, συγκεντρώσεις στο καφενείο και οινοποσία με αναφορά στη ρετσίνα όπως ωρίμαζε παλιά, σε βαρέλια και όχι η σύγχρονη βιομηχανοποιημένη. Πλήθος θέματα αναδεικνύονται. Παλιά μυστικά που ξεθάβονται, εξώγαμα παιδιά, εγκλήματα που ποτέ δεν αποκαλύφθηκαν, η ερήμωση των χωριών, τα προβλήματα των γηρατειών, οι οικογενειακές σχέσεις. Πάνω απ' όλα ωραίες, χαρακτηριστικές εικόνες της φύσης με τις αλλαγές των εποχών που μόνο στην ύπαιθρο μπορούμε να δούμε.

Ένα απροσδόκητο τέλος επισφραγίζει το ενδιαφέρον μυθιστόρημα κι ο αναγνώστης απομένει να αναπολεί όλο αυτόν τον κόσμο με τον οποίο έζησε όσο διάβαζε το μυθιστόρημα. Τόσο φανταστικό αλλά και τόσο πραγματικό.