Το λαϊκό διάταγμα της αγάπης

Αρχίζοντας το μυθιστόρημα αυτό του Τζέιμς Μίικ (Εληνικά Γράμματα, 2005), διερωτήθηκα γιατί τόσος ενθουσιασμός από τον αγαπητό Librofilo (www.librofilo.blogspot.com), του οποίου, ομολογώ, το εγκωμιαστικό ποστ για το εν λόγω βιβλίο με είχε οδηγήσει στην αγορά του. Άργησα κάπως να μπω στο πνεύμα, στην ατμόσφαιρα του βιβλίου. Σύγχιζα τα πρόσωπα, ο Σαμάριν, ο Μουτς, ο Μπαλασόφ, ο Μάτουλα, ο Μοϊκανός, ο Κλίμεντ, ο Νέκοβαρ, ο Μπρούτσεκ, και πλήθος άλλοι, άργησαν να πάρουν μέσα μου στέρεη μορφή, χαρακτήρα που να τους ξεχωρίζω. Η όλη ατμόσφαιρα του βιβλίου μου φαινόταν θολή και αδιευκρίνιστη ως προς το τι σκόπευε ο συγγραφέας. Από ένα σημείο όμως και πέρα το βιβλίο με συνεπήρε, τόσο που αισθάνομαι την ανάγκη να το ξαναπάρω από την αρχή για να απολαύσω και όσο μου ξέφυγε. Νόμιζα πως ζούσα πραγματικά στην ταραγμένη Ρωσία του 1919, στη Ρωσία της ρευστής κατάστασης, της μετάβασης από μια εποχή σε μια άλλη, με τους ανθρώπους αθύρματα, πιόνια που αγωνίζονται για την επιβίωση, που αγωνίζονται για ένα καλύτερο ατομικό και συλλογικό αύριο, μα των οποίων ο προσωπικός αγώνας υποκύπτει συχνά σε μια μοίρα έξω και πέρα απ' αυτούς. Αποκορύφωμα λογοτεχνικής γραφής υπήρξε για μένα το κεφάλαιο "Στην εκτέλεση του Μουτς" προς το τέλος του βιβλίου. Ο Μουτς, υπολοχαγός της τσέχικης λεγεώνας (μιας λεγεώνας που είχε σταλεί για να βοηθήσει τους Λευκούς να πολεμήσουν τους Κόκκινους, αλλά ξέμεινε αποδεκατισμένη σε μια απομακρυσμένη πόλη), συλλαμβάνεται μαζί με ένα σύντροφό του και πρόκειται να εκτελεστεί. Μια νύχτα γεμάτη αγωνία, με σκέψεις για το θάνατο, με συζητήσεις για την επανάσταση, με την αναμονή μιας απάντησης που θα ακύρωνε το θάνατο...Είναι ένα βιβλίο ανατριχιαστικά σκληρό. Όχι μόνο για τις σκηνές του κανιβαλισμού, της ανθρωποφαγίας που επανέρχονται στο βιβλίο, αλλά και για άλλες, όπως για παράδειγμα η περιγραφή του αποκεφαλισμού του Μάτουλα. Αλλά ακόμα πιο ανατριχιαστική είναι η σκηνή του εκούσιου ευνουχισμού, στον οποίο υποβάλλονταν οι λεγόμενοι "καστράτοι", μια αίρεση ευνούχων που επέζησε μέχρι τα μέσα του 20ου αι. Μια γυνακεία παρουσία, η Άννα Πέτροβνα, γλυκαίνει κάπως με τον ερωτισμό και τη μητρική αγάπη αυτή τη ζοφερή ατμόσφαιρα. Ένα βιβλίο που μπορεί να σου ανακατεύει το στομάχι, αλλά που είναι λογοτεχνία.