Εσωτερικός τουρισμός

Ένας εντελώς συμβατικός τίτλος που καθόλου δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Ουσιαστικά ήταν ένα τριήμερο αναβάπτισης στην όμορφη, φθινοπωρινή κυπριακή φύση, που την έκανε ακόμα ωραιότερη η άφθονη βροχή πού ευεργετικά πότισε τη γη μας, κι ένα βύθισμα στην πρόσφατη αλλά και παλιότερη ιστορία του τόπου μας. Με οδηγούς φίλους από την περιοχή διασχίζουμε την ημιορεινή ύπαιθρο της Πάφου: Μεσόγη, Τσάδα, Στρουμπί, Θελέτρα, Γιόλου, Γουδί, Περιστερώνα, περνάμε χωριά που ονομαστικά μόνο τα ξέρουμε. Στην Περιστερώνα σταματάμε στο καινούργιο οίκημα της χωρεπισκοπής. Ο χωρεπίσκοπος Αρσινόης (πόσους αιώνες πίσω μας πάει αυτό το όνομα!), χημικός πριν γίνει θεολόγος, πρώην συνάδελφος εκπαιδευτικός, μας δέχεται εγκάρδια στο γραφείο του. Πίνουμε καφέ, μιλάμε για τις εν εξελίξει αρχιεπισκοπικές εκλογές, για τα προβλήματα της περιφέρειάς του και ξεναγούμαστε στο βυζαντινό μουσείο. Εικόνες αιώνων, συγκεντρωμένες από τη γύρω περιοχή, μαυρισμένες απ' τον καιρό, παλαίτυπα ευαγγέλια, ιερατικές στολές και μίτρες, ένα εξαιρετικό τέμπλο...όλη η γοητεία της θρησκευτικής πατριδογνωσίας. Ανηφορίζουμε προς τη Στενή, τη Λυσό και λίγα χιλιόμετρα έξω απ' το χωριό σταματάμε. Το μνημείο του νεαρότερου μάρτυρα της αγχόνης, το άγαλμα του Ευαγόρα, του ωραίου έφηβου, του χαρισματικού ποιητή που θυσιάστηκε στα 18 του χρόνια, υψώνεται στο σημείο που συνελήφθη, το Δεκέμβρη του 1956. Λίγοι δικοί του στίχοι χαραγμένοι στο μάρμαρο, φρέσκα κλωνιά βασιλικός, τριγύρω χαμηλές βουνοκορφές κι απέραντη σιωπή. Δεν χωράνε λόγια. Μόνο η σκέψη, ανυπότακτη, πετάει στο πριν και στο τώρα, στα όνειρα με τα οποία μεγαλώσαμε και στη θλιβερή πραγματικότητα που ζούμε...

Γευματίζουμε στο Πολέμι, σ' ένα παλιό οίκημα, μετόχι μοναστηριού, που έχει μετατραπεί σε παραδοσιακό εστιατόριο. Κι εκεί δοκίμασα μια απ' τις εντονότερες συγκινήσεις που ένιωσα ποτέ. Ο ιδιοκτήτης (Τηλέμαχος, η οδύσσεια επιβιώνει ακόμα στην Κύπρο), πρώην αστυνομικός, κάθεται στο τραπέζι μας. Ο αφηγηματικός του λόγος έχει κάτι το συναρπαστικό. Παλιός αγωνιστής, θυμάται ανάμεσα σ' άλλα τις θλιβερές μέρες του εμφυλίου στην Κύπρο, που βέβαια ποτέ δεν αναγνωρίστηκε ως τέτοιος. Αυτός ήταν με το μέρος των αντιφρονούντων, με το μέρος αυτών που μεγάλωσαν με το ιδανικό της Ένωσης και δεν μπορούσαν να δεχτούν τη λύση της ανεξαρτησίας του '60. Στις συγκρούσεις με τους Τούρκους το 1963-64 ο δεκαεξάχρονος αδελφός του σκοτώνεται. Ο ίδιος, με τρύπιο κορμί από σφαίρες, μεταφέρεται στην Ελλάδα για περίθαλψη. Στην Ελλάδα, στην οποία δεν είχε πάει ποτέ ως τότε, στην Ελλάδα που ήταν μόνο ένα όνειρο, ένα ιδανικό για το οποίο εκείνη τη στιγμή έρρεε το αίμα του. Ένα νοσοκομειακό αυτοκίνητο τον παραλαμβάνει στο αεροδρόμιο του Ελληνικού. Ξαπλωμένος στο φορείο, καθώς το αυτοκίνητο τρέχει, ψιθυρίζει στην αδελφή:"Ανασήκωσέ με, αδελφή, να δω τι πράμα είναι αυτή η Ελλάδα". Τα μάτια μου θολώνουν κι αυτή τη στιγμή που αναθυμούμαι την αφήγηση. Δεν μπορώ να πω τίποτε άλλο.