Ο δάσκαλος

Φαίνεται ότι οι μυθιστορηματικές αυτοβιογραφίες είναι του συρμού όχι μόνο εν Ελλάδι αλλά και εις την αλλοδαπήν! Έτσι, μετά από τρία αυτοβιογραφικά βιβλία Ελλήνων συγγραφέων, να που πέφτω και σ' ένα ανάλογο του Αμερικανο-Ιρλανδού Φρανκ ΜακΚόρτ. Τίτλος: Ο δάσκαλος (εκδ. Scripta, 2006). Τίτλος πρωτοτύπου:Teacher Man:A Memoir. Το χάρηκα, το απόλαυσα, το διασκέδασα. Ο συγγραφέας γεννήθηκε στην Αμερική το 1930 από Ιρλανδούς γονείς, οι οποίοι ξαναγυρίζουν στην Ιρλανδία, και εκεί περνά την παιδική και νεανική του ηλικία με φτώχεια και στερήσεις. Έρχεται πάλι στη Νέα Υόρκη, αποκτά τα προσόντα δασκάλου και περνά πάνω από τριάντα χρόνια διδάσκοντας σε δημόσια σχολεία της Νέας Υόρκης, κυρίως επαγγελματικά και τεχνικά λύκεια. Τις εμπειρίες του από αυτά τα τριάντα χρόνια περιγράφει στον "Δάσκαλο", με χιούμορ, με ειλικρίνεια, μ' ένα ολοζώντανο ύφος που σε κάνει να νιώθεις πως βρίσκεσαι μαζί του στην τάξη, ιδίως αν έχεις παρόμοια βιώματα. Από την πρώτη του μέρα στο επάγγελμα, όταν αδαής και φοβισμένος αντικρίζει την τάξη των τριάντα ζωηρών εφήβων ως την ημέρα που αποφασίζει να ζήσει με την "πενιχρή σύνταξη" του δασκάλου και να γράψει, παρακολουθούμε όλη την πορεία σ' ένα επάγγελμα δύσκολο αλλά και γοητευτικό για όσους το επέλεξαν από αγάπη και μόνο. Ο ΜακΚόρτ υπήρξε ένας τελείως αντισυμβατικός δάσκαλος. Πολύ συχνά ξεστρατίζει από το μάθημα διηγούμενος ιστορίες για την Ιρλανδία και την παιδική του ηλικία (σ' αυτό βέβαια είναι τεχνίτες στο να σε παρασύρουν οι μαθητές σου, κάτι που γνωρίζει και ο ίδιος), άλλες φορές επινοεί πρωτότυπους τρόπους διδασκαλίας, όπως για παράδειγμα να διδάξει τη δομή της πρότασης αποσυναρμολογώντας ένα στιλό. Μια μέρα, διαβάζοντας τα δικαιολογητικά των απουσιών και ξέροντας ότι πολλά απ' αυτά είναι πλαστογραφημένα αλλά διακρίνονται από μεγάλη ευρηματικότητα, εμπνέεται να αναθέσει ως εργασία στους μαθητές να γράψουν δικαιολογητικά για ιστορικά ή άλλα πρόσωπα, π.χ. τι δικαιολογία θα έγραφε η Εύα στον Θεό, ή ο Ιούδας, ή ο Αλ Καπόνε κλπ. Άλλοτε παίρνει τους μαθητές του για πικ-νικ στο κοντινό πάρκο κι άλλοτε τους οδηγεί να παρακολουθήσουν μια παράσταση του Άμλετ, η να...βάλουν μουσική σε συνταγές μαγειρικής. Πολύ επιεικής στις βαθμολογίες του, πάντα με καλά σχόλια στους γονείς για τα παιδιά τους, κάποτε απολύεται από ένα σχολείο για να αναζητήσει δουλειά σε άλλο. Με ειρωνικά σχόλια για τους επιθεωρητές και τους εκπαιδευτικούς των γραφείων, διαλύει κάποιες από τις ψευδαισθήσεις των δικών μας εκπαιδευτικών σχετικά με τις συνθήκες εργασίας σε άλλες χώρες. Βέβαια, αναφέρεται σε συνθήκες των δεκαετιών '60 και '70, δεν ξέρω αν άλλαξαν σήμερα. Όμως δίδασκε 25 ώρες την εβδομάδα, σε τάξεις των 30-35 μαθητών, υφίστατο επιθεωρήσεις και δεν είχε βεβαίως τη σιγουριά της μονιμότητας. Αν ήθελε καλύτερους όρους εργασίας και καλύτερα σχολεία, θα 'πρεπε να αποκτήσει περισσότερα προσόντα. Πράγματι, παίρνει μάστερ, αποτυγχάνει όμως να πάρει Phd. Σίγουρα όμως δεν απέτυχε ούτε ως δάσκαλος ούτε ως συγγραφέας, αφού το προηγούμενό του βιβλίο (Οι στάχτες της Άντζελα) τιμήθηκε με Πούλιντζερ, και "Ο δάσκαλος" γνωρίζει κι αυτό μεγάλη επιτυχία. Είναι ένας φόρος τιμής στους δασκάλους όλου του κόσμου και είναι πολλά τα σημεία που μου θύμισαν τον εαυτό μου και δικές μου εμπειρίες. Αντιγράφω μερικά:"Όταν κάθεσαι στην έδρα σου σημαίνει ότι φοβάσαι ή ότι βαριέσαι που ζεις. Χρησιμοποιείς την έδρα σαν προστατευτικό ανάχωμα. Το καλύτερο είναι να βγεις και να σταθείς όρθιος μπροστά της. Ν' αντιμετωπίσεις με θάρρος την καταιγίδα." "Μιλούν σε φίλους τους στην άλλη άκρη της αίθουσας, κάθονται αραχτοί σε θρανία πολύ μικρά για να χωρέσουν τις διατάσεις τους, απλώνουν τις αρίδες τους στο διάδρομο, γελούν αν τύχει κάποιος και σκοντάψει" "Σε κάθε σχολική τάξη πάντα κάτι συμβαίνει. Σε κρατάνε σ' εγρήγορση. Σε διατηρούν φρέσκο. Δεν θα γεράσεις ποτέ, αλλά ο κίνδυνος είναι ότι μπορεί να έχεις για πάντα το μυαλό ενός εφήβου" Και το καλύτερό μου για όσους νομίζουν εύκολο το επάγγελμα του δασκάλου: "Αν μπορείς να διδάξεις συντακτικό σ' ένα επαγγελματικό λύκειο, μπορείς να διδάξεις τα πάντα σ' οποιονδήποτε"