Στο καλό μυθιστόρημα

"Έχω πάθος με τη λογοτεχνία και, όπως όλοι όσοι έχουν ένα πάθος, υποφέρω. Λαχταράω να διαβάσω ένα καλό μυθιστόρημα. Έχω απογοητευτεί τόσο πολύ, ώστε, εδώ και δέκα χρόνια σχεδόν, δεν τολμάω πια ν' ανοίξω ένα καινούργιο. Περιμένω το χρόνο να τα ξεσκαρτάρει". Λόγια ενός από τα πρόσωπα του μυθιστορήματος της Laurence Cosse "Στο καλό μυθιστόρημα" (Πόλις, 2011, μετ. Αχιλλέας Κυριακίδης), που συνοψίζουν το όνειρο κάθε βιβλιόφιλου: να υπήρχε τρόπος να διαβάζει μόνο καλή λογοτεχνία, να μη χρειάζεται να διανύει μια άγονη αναγνωστική πορεία χιλιομέτρων, για να κάνει επιτέλους σταθμό σε κάτι που θα τον ικανοποεί, που θα του προκαλεί την υπέρτατη εκείνη απόλαυση που σου προσφέρει ένα καλό μυθιστόρημα.

Ένα τέτοιο βιβλιοπωλείο, που θα πουλούσε μόνο αριστουργήματα, άσχετα από το χρόνο έκδοσής τους, στήνουν δυο παθιασμένοι βιβλιόφιλοι. Ο Βαν (Ιβάν), που είχε διατελέσει πωλητής σε μια αλυσίδα βιβλιοπωλείων και η Φραντζέσκα, μια ωραία, πλούσια κληρονόμος που διαθέτει το σχετικό κεφάλαιο. Οι δυο τους συναντήθηκαν τυχαία στο βιβλιοπωλείο ενός χιονοδρομικού κέντρου ("Απ' όλες τις λειτουργίες της λογοτεχνίας μου επιβεβαιώνετε ότι μία από τις ευτυχέστερες είναι ν' αλληλοαναγνωρίζονται και να συζητούν άνθρωποι που είναι πλασμένοι να συνεννοούνται", θα πει ο Βαν στη Φραντζέσκα).

Αρχίζουν να υλοποιούν την ιδέα τους. Στο βιβλιοπωλείο τους, που το ανοίγουν σε κεντρική περιοχή του Παρισιού, θα διατίθενται μόνο αξιόλογα βιβλία, μυθιστορήματα και νουβέλες στα Γαλλικά, αλλά και ξένα μεταφρασμένα. Η επιλογή των βιβλίων ανατίθεται σε μια οκταμελή επιτροπή συγγραφέων, η σύνθεση της οποίας κρατείται μυστική. Ακόμη κάθε μέλος αγνοεί την ταυτότητα των υπολοίπων. Απλώς τους ζητήθηκε να προτείνει ο καθένας ένα κατάλογο από 600 βιβλία, από τα οποία οι δυο ιδρυτές του βιβλιοπωλείου "Au Bon Roman", όπως ονόμασαν το βιβλιοπωλείο τους, θα επέλεγαν ποια θα είχαν σ' αυτό.

Το εγχείρημα επιτυγχάνει. Οι βιβλιόφιλοι αγκαλιάζουν με ενθουσιασμό την καινούργια ιδέα. Το βιβλιοπωλείο είναι διαρκώς γεμάτο κόσμο. Όμως η αντίδραση δεν αργεί να έρθει. Με άρθρα στον τύπο, με σχόλια στο ίντερνετ, η ιδέα ενός εκλεκτικού βιβλιοπωλείου επικρίνεται έντονα, τόσο από εκδότες, όσο και από συγγραφείς που δεν περιελήφθηκαν στον "κανόνα". Χαρακτηρίζεται ελιτίστικη, ακόμα και φασιστική. Ποιοι είναι αυτοί που θα καθορίσουν τι πρέπει να διαβάζει κανείς και τι όχι; Με ποιο δικαίωμα αποκλείουν από το βιβλιοπωλείο τους κάποια βιβλία; Οι επιθέσεις αφορούν ακόμη και την ιδιωτική τους ζωή. Βεβαίως, υπάρχει και η άλλη πλευρά, των υποστηρικτών της ιδέας και οι συζητήσεις εντείνονται.

Αποκορύφωμα της αντίδρασης είναι οι επιθέσεις που δέχονται τρία μέλη της επιτροπής, πράγμα εντελώς ανεξήγητο, μια και η ταυτότητά τους ήταν μυστική. Με αυτές τις επιθέσεις αρχίζει το μυθιστόρημα και η αστυνομική  χροιά που του προσδίδει η Κοσέ, το καθιστά ακόμη πιο ενδιαφέρον, αν και για κάθε βιβλιόφιλο ίσως να μην ήταν απαραίτητη. Αρκούν οι δεκάδες βιβλία και συγγραφείς που αναφέρονται, αρκούν οι συζητήσεις και οι απόψεις γύρω από λογοτεχνικά θέματα. Όπως, τι είναι καλή και τι κακή λογοτεχνία, ο ρόλος της κριτικής, η εμπορευματοποίηση των πνευματικών δημιουργημάτων, οι αντιζηλίες των ομοτέχνων, ο ρόλος του τύπου, η εκδοτική δραστηριότητα ως κερδοφόρος επιχείρηση και πλήθος άλλα θέματα γύρω από τον κόσμο του βιβλίου.

Το βιβλιοπωλείο "Στο καλό μυθιστόρημα" δεν θα συντριβεί από την εναντίον του πολεμική. Θα αρχίσει να φθίνει όταν στον ίδιο δρόμο ανοίγει ένα άλλο βιβλιοπωλείο και σε λίγο ακόμη ένα, κακέκτυπα και ανταγωνιστικά του πρώτου. Αλλά δεν θα χαθεί. Με μια αισιόδοξη νότα τελειώνει το βιβλίο.

Το ωραίο, πρωτότυπο μυθιστόρημα της Λοράνς Κοσέ (δημοσιογράφος και κριτικός λογοτεχνίας η ίδια, συγγραφέας του επίσης ωραίου μυθιστορήματος "Η απόδειξη"), που μέσα από τη μυθιστορηματική πλοκή ασκεί μια έντονη κριτική στα λογοτεχνικά πράγματα της Γαλλίας, κριτική που βεβαίως δεν αφορά μόνο τη Γαλλία, είναι σίγουρο πως θα εύρισκε μια θέση στους πάγκους του βιβλιοπωλείου "Au Bon Roman".