Τα τέσσερα χρώματα του καλοκαιριού

"Πάντως εμένα τα καλοκαίρια με γεμίζουν μελαγχολία. Η γαλάζια προκυμαία, η θάλασσα που τρέμει σχηματίζοντας αμέτρητα καθρεφτάκια, οι ανεμιστήρες κι οι μισόκλειστες γρίλιες μες στην ντάλα του μεσημεριού, ο κούκος μες στα πεύκα και το αμπέλι, όχι μόνο δεν μου φτιάχνουν τη διάθεση, αλλά με βυθίζουν σε βαθιά κατάθλιψη, γιατί κάθε καλοκαίρι φέρνει στο νου μου την ανάμνηση εκείνου του καλοκαιριού".

Έτσι αρχίζει το τελευταίο μυθιστόρημα του Τεύκρου Μιχαηλίδη "Τα τέσσερα χρώματα του καλοκαιριού" (Πόλις, 2011). "Εκείνο το καλοκαίρι" ήταν το καλοκαίρι του 1970. Ο πρωτοπρόσωπος αφηγητής, που μόλις έχει απολυθεί από το στρατό, αποδέχεται την πρόσκληση ενός φίλου και συμφοιτητή του να περάσει τις διακοπές του στη Σέριφο. Εκεί γνωρίζει και ερωτεύεται την Ερνεστίν . Η ιστορία της οικογένειάς της που με κορυφούμενο ενδιαφέρον ζητά να μάθει ο νεαρός ερωτευμένος οδηγεί στη Σέριφο του 1916 και στην εξέγερση των μεταλλωρύχων, στον έρωτα του Γάλλου μηχανικού με τη Μαριγώ, γιαγιά της Ερνεστίν, στον Α΄ και Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, στο Παρίσι, στο πανεπιστήμιο του Γκέτινγκεν, στην εκδίωξη των Εβραίων καθηγητών και όλα αυτά με επίκεντρο ένα άλυτο μαθηματικό πρόβλημα, το πρόβλημα των τεσσάρων χρωμάτων. Δηλαδή ποιος είναι ο ελάχιστος αριθμός χρωμάτων που απαιτείται  για να χρωματιστεί ένας επίπεδος χάρτης έτσι ώστε δυο χώρες να μην έχουν το ίδιο χρώμα. [Η απάντηση ότι τέσσερα μόνο χρώματα είναι αρκετά παίδεψε για χρόνια τους μαθηματικούς, ωσότου στις μέρες μας αποδείχτηκε με τη χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή, κάτι που προκαλεί διχογνωμίες και συζητήσεις κατά πόσο μπορεί να γίνει δεχτή μια τέτοια απόδειξη].

Το πρόβλημα αυτό θα γίνει αφορμή ο έρωτας του νεαρού αφηγητή με την ωραία Ερνεστίν να περάσει μια δοκιμασία που θα οδηγηθεί σε αίσιο  πέρας μόνο δεκαπέντε χρόνια αργότερα.

Είναι πραγματικά εντυπωσιακό πώς ο Τεύκρος Μιχαηλίδης κατορθώνει να συγκεντρώσει σ' ένα σχετικά ολιγοσέλιδο βιβλίο 160 σελίδων τόσο ενδιαφέροντα θέματα (σε αντίθεση με τα "τούβλα" πολλών σύγχρονων ευπώλητων που ποτέ δεν κατάλαβα γιατί πρέπει να είναι τόσο ογκώδη).

Έχω συχνά μιλήσει για τη γοητεία της μαθηματικής λογοτεχνίας, αν και ο όρος δεν γίνεται αποδεχτός από όλους (Ωραία σχετική συζήτηση Δοξιάδη-Μιχαηλίδη στο "Θαλής και φίλοι" ). Τη γοητεία αυτή ξαναβρίσκουμε στο τέταρτο  βιβλίο του Τεύκρου Μιχαηλίδη, στο οποίο  συνδυάζει την ωραία νησιώτικη ατμόσφαιρα με τον έρωτα τριών γενιών, με τον πόλεμο, με την πανεπιστημιακή ατμόσφαιρα του μεσοπολέμου και βεβαίως με τα μαθηματικά.