Καλοκαιρινό ειδύλλιο

Με εξαίρεση ίσως τον Φρανκ ΜακΚορτ που διανθίζει με χιούμορ τα μυθιστορήματά του, δεν θυμάμαι να έχω διαβάσει ιρλανδικό μυθιστόρημα που να μη διαπνέεται από μια μελαγχολική διάθεση, μια ατμόσφαιρα θλίψης και συνήθως και με  μια άλλοτε εκτενέστερη και άλλοτε συντομότερη αναφορά στους αγώνες των Ιρλανδών για ελευθερία. Από τον κανόνα δεν ξεφεύγει ούτε το μυθιστόρημα του Ουίλιαμ Τρέβορ, "Καλοκαιρινό ειδύλλιο" (Μεταίχμιο, 2012, μετ. Αργυρώ Μαντόγλου).

Ο αγώνας των Ιρλανδών δεν υπάρχει εδώ. Η ατμόσφαιρα όμως της επαρχιακής ακινησίας, της φθοράς, των ηρώων με τα ματαιωμένα όνειρα, του αδιεξόδου, της ανέφικτης ευτυχίας, πλημμυρίζει το βιβλίο.

Το έργο τοποθετείται στη μικρή πόλη Ραθμόι, πιθανότατα φανταστική, στη δεκαετία του πενήντα. Αρχίζει με μια σκηνή κηδείας. Είναι η κηδεία της κυρίας Κόναλτι, ισχυρής και αξιοσέβαστης προσωπικότητας της μικρής πόλης. Ο θάνατός της απελευθερώνει την ανύπαντρη κόρη της από την καταπιεστική παρουσία της μητέρας. Μια επίσης προβληματική σχέση υπάρχει μεταξύ της Μις Κόναλτι και του δίδυμου αδελφού της, με τον οποίο σπάνια επικοινωνούν γιατί "δεν έχουν τίποτα να πουν".

Οι χαρακτήρες του έργου μοιάζουν στην αρχή ασύνδετοι, άσχετοι μεταξύ τους. Η Μις Κόναλτι, ο αδελφός της, ο ηλικιωμένος  Όρπεν Ρεν που ζει με ιστορίες του παρελθόντος, οι ένοικοι της πανσιόν που διατηρεί η Μις Κόναλτι, άλλοι κάτοικοι της μικρής πόλης και προπάντων τα τρία κύρια πρόσωπα: Ο αγρότης Ντίλαχαν, η δεύτερη γυναίκα του Έλι κι ένας νεαρός, ξένος στην πόλη, ο Φλοριάν, που τριγυρίζει με το ποδήλατο και τη φωτογραφική του. Η παρουσία του θα λειτουργήσει σαν καταλύτης που θα συμβάλει στο να αναδειχτούν οι σχέσεις μεταξύ των προσώπων, αλλά και να βγουν στο φως τα κρυμμένα συναισθήματά τους.

Ο Ντίλαχαν, αν και βασανιζόμενος από τύψεις και ενοχές για το θάνατο της γυναίκας και του μικρού παιδιού του που αποδίδει σε δική του αμέλεια, παντρεύεται τη νεαρή Έλι, μεγαλωμένη σε ορφανοτροφείο από αυστηρές μοναχές, περισσότερο από ανάγκη για βοήθεια στη φάρμα παρά από αγάπη. Ο Φλοριάν, μόνος στον κόσμο, αναζητώντας νόημα και σκοπό στη ζωή του, έτοιμος να πουλήσει το πατρικό σπίτι και να μεταναστεύσει, συναντά την Έλι κι ένας τρυφερός έρωτας αρχίζει. Όχι το τρελό πάθος, άλλωστε εκείνος δεν έχει ξεχάσει το νεανικό του έρωτα για μια ξαδέλφη του κι εκείνη, η Έλι, κατατρύχεται από ενοχές κι από την προσπάθεια να καταπνίξει τον έρωτά της.

Το "Καλοκαιρινό ειδύλλιο" είναι ένα ατμοσφαιρικό βιβλίο. Πολύ λίγοι είναι οι διάλογοι, πιο πολλές οι σιωπές. Ούτε υπάρχει έντονη δράση, πιο πολύ απεικονίζονται οι ψυχικές καταστάσεις, συχνά, όπως η μεταφράστρια αναφέρει στο επίμετρο, μέσα από τα αντικείμενα που αναλαμβάνουν το ρόλο της απόδοσης μιας ψυχικής κατάστασης. Όπως επίσης η Μαντόγλου αναφέρει, η αναγνωστική επιλογή του Φλοριάν που διαβάζει το "Όμορφοι και καταραμένοι" του Φιτζέραλντ δεν είναι τυχαία, επισημαίνοντας τις ομοιότητες ανάμεσα στα δυο έργα. Δεν έχω διαβάσει το έργο αυτό του Φιτζέραλντ, όμως εμένα μου θύμισε ένα άλλο μυθιστόρημα, τις "Γέφυρες του Μάντισον", πιο γνωστό  από την κινηματογραφική του μεταφορά. Πολλές οι διαφορές βέβαια, ο τρόπος γραφής, το ύφος, η ψυχολογική εμβάθυνση, η λογοτεχνική αξία. Όμως ο λιγόζωος έρωτας της παντρεμένης αγρότισσας με τον περαστικό φωτογράφο παρέχουν αρκετά σημεία ομοιότητας.

Στο πολύ κατατοπιστικό και χρήσιμο για τον αναγνώστη επίμετρο, το οποίο γράφει η Αργυρώ Μαντόγλου, γίνεται εκτενής αναφορά όχι μόνο στο συγκεκριμένο έργο αλλά και γενικότερα στα χαρακτηριστικά γραφής του Τρέβορ.