Οι προσκεκλημένοι

Πλήθος θέματα αναδεικνύονται μέσα από το απολαυστικό μυθιστόρημα του Pierre Assouline "Οι προσκεκλημένοι" (Πόλις, 2012, μετ. Ρίτα Κολαΐτη): η διάκριση των τάξεων, η σημασία του "φαίνεσθαι", η προσποίηση, η κοινωνική υποκρισία, η επιδειξιομανία, η διασύνδεση συμφερόντων, ο ρατσισμός. Και όλα αυτά με μια έκφραση δουλεμένη σαν κέντημα, με λεπτές αποχρώσεις, με καταιγιστική υποβόσκουσα ειρωνεία, με καταλυτικό χιούμορ, με αφοριστικές διατυπώσεις.

Τόπος: Ένα αριστοκρατικό διαμέρισμα στην οδό Λα Καζ στο Παρίσι, όπου "η Γαλλική Επανάσταση έμοιαζε να έχει σταματήσει εδώ και καιρό μπροστά στις πύλες του Σαιν-Ζερμαίν".

Χρόνος: Η διάρκεια ενός δείπνου.

Πρόσωπα: Η κυρία "Ντυ Βι-βιέ" ή κυρία-ντυ, ο μεγαλοεπιχειρηματίας σύζυγός της, οι καλεσμένοι της και η υπηρέτρια, ή οικιακή βοηθός, ή "ακόμα πιο ψηλά στην κλίμακα Ρίχτερ της υποκρισίας" "οικιακή εργαζομένη", η Σόνια, Μαροκινής καταγωγής. Σε πολύ δευτερεύοντα ρόλο και ο Οτμάν, σεφ και σύντροφος της Σόνιας.

Τα δείπνα της κυρίας ντυ ήταν ξακουστά, κανείς δεν έπληττε σ' αυτά. Διάλεγε με προσοχή τους συδαιτημόνες φροντίζοντας "να μην υπερ-εκπροσωπείται κάποιο επάγγελμα", για να μη μονοπωλούνται οι συζητήσεις. Τοποθετούσε με μαθηματικούς υπολογισμούς τα σερβίτσια και φωτογράφιζε τα τραπέζια ώστε να μην ξαναστρώνει το ίδιο τραπεζομάντιλο στους ίδιους καλεσμένους!

Στην προετοιμασία του συγκεκριμένου δείπνου ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετώπιζε η κυρία ντυ ήταν ποιον καλεσμένο να βάλει στα δεξιά της. Τον πλούσιο ξένο που πρώτη φορά ερχόταν στο σπίτι της και που ο άντρας της ήθελε να εντυπωσιάσει και να προσελκύσει ως πελάτη ή μήπως ένα μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας ή πάλι έναν πρέσβη; Καταφεύγει, όπως και άλλες φορές, στις συμβουλές του  επικεφαλής του πρωτοκόλλου της προεδρικής κατοικίας, γνωστού της από τα φοιτητικά χρόνια.

Κι ενώ όλα είναι έτοιμα, με λεπτολόγο υπολογισμό διευθετημένα, οι καλεσμένοι καταφθάνουν και είναι έτοιμοι να καθίσουν στο τραπέζι, με τρόμο διαπιστώνουν ότι είναι δεκατρείς στο τραπέζι. Μεγάλη γρουσουζιά. Την κατάσταση σώζει ο επίτιμος ξένος που εισηγείται να καθίσει στο τραπέζι ως δέκατη τέταρτη η οικιακή βοηθός και, φυσικά, παρά την έκπληξή τους δεν μπορούν να μην ικανοποιήσουν την επιθυμία του.

Ενώ οι συζητήσεις, μέσα από τις οποίες ο Ασσουλίν έντεχνα αναδεικνύει ποικίλα θέματα, συνεχίζονται, η υποτίμηση, η περιφρόνηση, η υποτιμητική ματιά προς την υπηρέτρια-συνδαιτημόνα, της οποίας το πραγματικό όνομα Ουμελκχεΐρ κοροϊδεύουν, είναι σχεδόν προκλητική. Όμως, οποία έκπληξη όταν εμβρόντητοι ανακαλύπτουν ότι η Σόνια σπουδάζει στη Σορβόνη και ότι εργάζεται ως οικιακή βοηθός για να μπορέσει να ολοκληρώσει τη διδακτορική της διατριβή στην Ιστορία της Τέχνης!

Ο Πιέρ Ασσουλίν, που είχαμε γνωρίσει στο επίσης εξαιρετικό Ξενοδοχείο Lutetia, μας δίνει με τους "Προσκεκλημένους" του ένα σύγχρονο, πολύ "Γαλλικό" μυθιστόρημα, αλλά όπως κάθε αυθεντικά εθνικό είναι ταυτόχρονα και οικουμενικό. Τηρουμένων των αναλογιών παρόμοια φαινόμενα παρατηρούνται σ' όλες τις κοινωνίες. Η ψευδο-αριστοκρατία του χρήματος, το "φαίνεσθαι" ως αξία, η διαπλοκή, ο ρατσισμός, η κοινωνική διείσδυση των μεταναστών. Λίγοι όμως θα μπορούσαν να αποδώσουν όλα αυτά με τη λεπτή τέχνη της ειρωνείας, την επιμελημένη γλώσσα (που φαίνεται να διατηρείται και στη μετάφραση), τις αιφνιδιαστικές ανατροπές, την εν γένει συγγραφική ικανότητα του Ασσουλίν.