Κανείς δεν θέλει να πεθάνει

Κατερίνα Μαλακατέ
Κανείς δεν θέλει να πεθάνει
Ο κήπος με τις λέξεις, 2013

"Πρέπει πρώτα με δύναμη να συλλαμβάνει ο νους κι έπειτα η καρδιά να αισθανθεί ό,τι ο νους συνέλαβε". Η σολωμική ρήση (λέγεται ότι την είπε στον Ιταλό ποιητή Monti όταν διαφώνησαν για την ερμηνεία ενός στίχου του Δάντη) είναι αυτή που κατά κανόνα κυριαρχεί στο βαθύ ορθολογισμό μου, στην προσπάθεια είτε ερμηνείας είτε απόλαυσης ενός έργου τέχνης, είτε ακόμα στην καθημερινότητά μου. Κι όμως έρχονται κάποτε στιγμές που η ρήση ανατρέπεται. ( Άλλωστε στην εποχή του Σολωμού ούτε ο υπερρεαλισμός στην ποίηση ούτε ο μαγικός ρεαλισμός στην πεζογραφία είχαν κάνει την εμφάνισή τους). Κάποτε αισθάνεται η καρδιά χωρίς την παρέμβαση του νου. Πώς να παρέμβει ο νους σε "ένα πούπουλο ύπνου", ή "τα λουλούδια τα οικόσιτα της νοσταλγίας" ή "των ψιθύρων η επώαση μες στα κοχύλια" ή "το λιγάκι πουκάμισο" ή "τα κορίτσια η πόα της ουτοπίας"; (όλα Ελύτης).

Σπανιότερα το θέμα απασχολεί την πεζογραφία που πολύ περισσότερο από την ποίηση στηρίζεται στον ορθό λόγο, όμως το θέμα υπάρχει. Μου συνέβη τώρα με το βιβλίο της μπλογκερικής φίλης Κατερίνας Μαλακατέ,  "Κανείς δεν θέλει να πεθάνει". Ο νους δυσκολεύεται να συλλάβει αυτά που η καρδιά αισθάνεται. Βοηθούν βέβαια εν μέρει οι τίτλοι των τριών μερών του βιβλίου: "Το μοτίβο είναι ο θάνατος", "Το μοτίβο είναι ο έρωτας", "Το μοτίβο είναι ο θεός", καθώς και η περίληψη του οπισθόφυλλου που σκιαγραφεί το βασικό μύθο. Από κει και πέρα όμως όλα είναι θέμα καρδιάς.

Καθώς κλείνω το βιβλίο, σκηνές και εικόνες επανέρχονται στη μνήμη. Ο μαύρος άντρας, ριγμένος ποιος ξέρει από ποια μοίρα από τον παράδεισο της μακρινής του πατρίδας στο δουλεμπόριο της Αθήνας, η Ελίζα, η ηλικιωμένη ετοιμοθάνατη αγγλίδα, φερμένη κι αυτή σε ξένο τόπο, που η ακράτητη επιθυμία της για ζωή την κάνει να ξαναζήσει μέσα από το κορμί μιας νέας Ουκρανής, ο Ινδός που μπορεί και να 'ναι ένας από οτυς πολλούς θεούς της πατρίδας του, η Λένα, εγγονή της Ελίζας, ο γιος της Νίκος, η γυναίκα του Ρούλα, κι άλλα ακόμα πρόσωπα, όλοι μπλέκονται σ' ένα χορό μεταξύ πραγματικότητας και φαντασίας. Και μέσα απ' όλες τις σκηνές και τα πρόσωπα κι ένα πράσινο, πολύτιμο μενταγιόν (σύμβολο ζωής;) η επιθυμία για ζωή αναδύεται και υλοποιείται στο καινούριο έμβρυο που κυοφορεί η Λένα.

Νομίζω πως  η Κατερίνα προσπάθησε να δώσει μυθιστορηματική μορφή στα δικά της αλλά και του καθενός μας βασανιστικά ερωτήματα. Τι είναι ζωή, τι είναι θάνατος, "τι είναι θεός; τι μη θεός; και τι τ΄ανάμεσό τους;" για να θυμηθούμε και το αγωνιώδες ερώτημα του Σεφέρη. Ερωτήματα στα οποία απάντηση δεν υπάρει, όπως δηλώνει και η συγγραφέας.

Σημ. Θερμά ευχαριστώ την Κατερίνα που είχε την καλοσύνη να μου στείλει το βιβλίο της.