Ζωή μετά τη ζωή

Kate Atkinson
Ζωή μετά τη ζωή
Μεταίχμιο, 2013
Μετ. Μυρσίνη Γκανά

Μπορώ να κατανοήσω τις διθυραμβικές κριτικές του αγγλόφωνου (του βρετανικού καλύτερα) κοινού και κριτικής για το βιβλίο αυτό, αν και, βεβαίως δεν ήταν ο λόγος που το αγόρασα και το διάβασα. Είναι ένα "αγγλικό" βιβλίο. Όχι μόνο λόγω της συγγραφέως που είναι Αγγλίδα, όχι λόγω γλώσσας, αλλά κυρίως λόγω περιεχομένου. Με επίκεντρο μια μέση, αστική, αγγλική οικογένεια που ζει λίγο έξω από το Λονδίνο, η ιστορία αρχίζει το 1910 και τελειώνει το 1967. Οι συνήθειες, η αγγλική εξοχή, οι δρόμοι και οι γειτονιές του Λονδίνου, οι οικογενειακές σχέσεις και συνάξεις, η συμμετοχή της οικογένειας, εκπροσώπου μιας ολόκληρης γενιάς, στους δυο Παγκόσμιους Πολέμους, η όλη ατμόσφαιρα σε μεταφέρει πολύ ρεαλιστικά στο χώρο και στο χρόνο. Και το τσάι...α, το τσάι, τόνοι ολόκληροι καταναλώνονται σ' αυτό το βιβλίο, με κάθε ευκαιρία! Κατανοητή λοιπόν η ανάδειξη του βιβλίου σε ευπώλητο, κατανοητές και οι διακρίσεις και βραβεύσεις της συγγραφέως στη χώρα της.

Εμένα, βεβαίως, μου κίνησε την προσοχή και την περιέργεια όχι η "αγγλικοσύνη" του βιβλίου, αλλά το θέμα, που κινείται γύρω από το εξής βασικό ερώτημα: Τι θα συνέβαινε αν είχες την ευκαιρία να ζήσεις ξανά και ξανά τη ζωή σου ώσπου να τα κάνεις όλα σωστά;

Το Φεβρουάριο του 1910, κατά τη διάρκεια μιας χιονοθύελλας, γεννιέται ένα κοριτσάκι που πεθαίνει πριν προλάβει να έρθει ο γιατρός. Τι θα συνέβαινε όμως αν ο γιατρός προλάβαινε και το κοριτσάκι ζούσε; Το κοριτσάκι είναι η Ούρσουλα και η συγγραφέας της δίνει ξανά και ξανά καινούρια ζωή και σε κάθε ζωή που της χαρίζεται διαφορετικές είναι και οι περιπέτειες του βίου της. Άλλοτε πέφτει θύμα βιασμού και αναγκάζεται να διακόψει μια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη, σε μια άλλη ζωή είναι παντρεμένη και υφίσταται ψυχολογική και σωματική κακοποίηση από το σύζυγό της κι άλλοτε είναι παντρεμένη στο Βερολίνο κι έχει ένα κοριτσάκι. Μαζί της και με τις ποικίλες ζωές της (ενώ τα υπόλοιπα πρόσωπα του περιβάλλοντός της, οι γονείς, τα τέσσερα αδέλφια, μια θεία που διαδραματίζει ιδιαίτερο ρόλο, οι γείτονες, οι συνάδελφοι παραμένουν ίδια) διασχίζουμε κι εμείς τις δεκαετίες, ζούμε τις συνέπειες του Πρώτου Μεγάλου Πολέμου, την ανακωχή, το Δεύτερο Μεγάλο Πόλεμο, τους βομβαρδισμούς του Λονδίνου αλλά και του Βερολίνου. Μεταφερόμαστε και στη Γερμανία, γνωρίζουμε την Εύα Μπράουν και το Χίτλερ, φτάνουμε ως τη μεταπολεμική εποχή και το 1967, οπότε η Ούρσουλα συνταξιοδοτείται.

Ο χρόνος πηγαινοέρχεται. Αρχίζει το 1930, πηγαίνει πίσω στο 1910, στο '15, στο '18, στο '47, στο '23 κ.ο.κ. ενώ διαρκώς ξαναγυρίζει στο 1910 δίνοντας στην ηρωίδα της ξανά και ξανά καινούρια ζωή. Είναι ασφαλώς μια πρωτότυπη ιδέα της Atkinson, όμως, πιστεύω, για να λειτουργήσει έστω και υποθετικά, για να ζεις δηλαδή και να ξαναζείς τη ζωή σου διορθώνοντάς την, θα πρέπει να θυμάσαι τι ήσουν στην προηγούμενή σου ζωή, πράγμα που πολύ ακροθιγώς συμβαίνει στο βιβλίο. Κάποια ψήγματα dejas-vu υπάρχουν στην ηρωίδα που όμως δεν αλλάζουν προς το καλύτερο την επόμενη ζωή της. Τη ζει σαν να είναι κάποια άλλη. Και μόνο μια ακραία πράξη του 1930, με την οποία και αρχίζει το βιβλίο, θα μπορούσε να είχε αλλάξει την ίδια την Ιστορία.

Ένα ακόμα χαρακτηριστικό της γραφής της Atkinson (πιστεύω στην προσπάθεια να αναβαθμίσει λογοτεχνικά ένα "ευπώλητο") είναι οι πλείστες όσες αναφορές, στίχοι και φράσεις από άλλα βιβλία. Σαίξπηρ, Τζέην Όστιν, Σαρλότ Μπροντέ, Ντίκενς, Κητς, Έλιοτ, Δάντης και πολλοί άλλοι μνημονεύονται, τα παραθέματα των οποίων καταγράφονται σε ευρετήριο στο τέλος του βιβλίου.

Αν και ενδιαφέρον στην πρωτοτυπία του βιβλίο, συχνά καταντά κουραστικό όταν η αφήγηση γίνεται επίπεδη, χωρίς εξάρσεις και οι 568 σελίδες του υπερβολικά πολλές. Το μειονέκτημα των πλείστων ευπώλητων...

(Ηλεκτρονική ανάγνωση)

Σημ. Επειδή πλέον οι αναγνώσεις μου είναι κατά βάση ηλεκτρονικές, καταργώ τη σχετική ετικέτα, διατηρώντας τις υπόλοιπες. Θα σημειώνω όμως σε κάθε ανάρτηση αν το βιβλίο είναι ηλεκτρρονικό.