Συλλαβίζοντας το καλοκαίρι

Δημήτρης Στεφανάκης
Συλλαβίζοντας το καλοκαίρι
Ψυχογιός, 2014

Τελειώνοντας το βιβλίο έμεινα για αρκετή ώρα προβληματισμένη, αναλογιζόμενη τι άραγε να οδήγησε τον Δημήτρη Στεφανάκη στη συγγραφή του. Μήπως η αγάπη για τον Αλμπέρ Καμύ και η προσπάθεια να φέρει σε επαφή τον αναγνώστη με το έργο του; Μήπως η αναφορά σε άλλα έργα και συγγραφείς; Μήπως η ανάδειξη των πάμφωτων Κυκλαδίτικων νησιών; Άραγε η απαξίωση του κοσμοπολιτισμού της Μυκόνου; Ή μήπως το τι θα συνέβαινε αν μας δινόταν μια δεύτερη ευκαιρία ζωής; Όλ' αυτά υπάρχουν  στο μυθιστόρημα του Στεφανάκη, αλλά θα προτιμούσα να επικεντρωνόταν σε κάποιο απ' αυτά. Με την ισόποση έμφαση που δίνεται σ' όλα κι άλλα ακόμη (ο έρωτας π.χ.) ο αναγνώστης νιώθει να παραπαίει, να έλκεται από μια σκηνή και σε λίγο να είναι υποχρεωμένος να στρέψει αλλού την προσοχή και τη σκέψη του.

Η μυθιστορηματική χρησιμοποίηση γνωστών λογοτεχνών ή άλλων ιστορικών προσώπων σε μια καινούρια λογοτεχνική δημιουργία ανθεί στην εποχή μας. Πολύ πρόχειρα φέρνω στη σκέψη κάποια διαβάσματά μου: "Ο ερωτευμένος Ελύτης" και "Οι τελευταίες ημέρες του Κωνσταντίνου Καβάφη" του Φίλιππου Φιλίππου, "Καβαφικοί φόνοι" του Θοδωρή Παπαθεοδώρου, "Στον ίσκιο των σκοτωμένων κοριτσιών" (με έμπνευση από τον Παπαδιαμάντη) του Κυριάκου Μαργαρίτη, "Ο Φρόιντ στο Μανχάταν" του Λυκ Μποσί. Τώρα, ο Δημήτρης Στεφανάκης επαναφέρει στη ζωή τον Αλμπέρ Καμύ για ένα καλοκαίρι στη Μύκονο. Είναι το καλοκαίρι του 1998, σαράντα χρόνια μετά την πραγματική επίσκεψη που είχε κάνει στα ελληνικά νησιά (1958) ο μεγάλος Γάλλος συγγραφέας. Μια συντροφιά λίγων ανθρώπων αποτελεί το στενό κύκλο του Καμύ στη δεύτερη αυτή ζωή του. Είναι η Αριάδνη Δάριβα, η δημοσιογράφος που είχε την έμπνευση να αναστήσει τον Καμύ (με τη βοήθεια του αστροφυσικού Θωμά Νοητού), για να τελειώσει το μυθιστόρημά του "Ο πρώτος άνθρωπος", που είχε μείνει ημιτελές με το ξαφνικό θάνατο του Καμύ το 1960 σε αυτοκινητικό δυστύχημα. Είναι ακόμα ο αδελφός της Αριάδνης, ο Μάρκος, συνεταίρος σ' ένα εστιατόριο με τον Αλέξανδρο, η Κάρεν, φίλη του Αλέξανδρου, ένας συγγραφέας μου μάταια προσπαθεί να ολοκληρώσει ένα μυθιστόρημα, η σπιτονοικοκυρά του Καμύ με την οικογένειά της και άλλα πρόσωπα.

Το καλοκαίρι περνάει με μπάνια, ούζο και μεζέδες, εκδρομές στη γειτονική Δήλο, τον έρωτα της Αριάδνης και του Καμύ, με συζητήσεις. Κι όταν ο Σεπτέμβρης φτάσει, ο Καμύ θα αναχωρήσει από τη Μύκονο χωρίς το ημιτελές μυθιστόρημα να τελειώσει. Στο μεταξύ όμως ο συγγραφέας (ο Στεφανάκης) μας έχει εφοδιάσει με στοιχεία από τη ζωή του Καμύ, τις γυναίκες του, τους έρωτές του, το έργο του. Γίνεται ιδιαίτερη αναφορά στον "Ξένο", αλλά και στην "Πανούκλα", τον "Μύθο του Σισύφου", στον "Επαναστατμένο άνθρωπο". στην "Πτώση". Η γνώμη του Καμύ για άλλους συγγραφείς (τον Σαρτρ, τον Φώκνερ, τον Ντος Πάσος, τον Κάφκα, τον Προυστ, τον Τολστόι, τον Μπαλζάκ,  τον Μαλρό κ. ά.) δεν ξέρω αν απηχεί πραγματικά τις απόψεις του Καμύ ή αν μέσω του ο Στεφανάκης εκφράζει τις δικές του ιδέες.

Ο τίτλος μου άρεσε. Τον βρήκα πολύ ποιητικό. Μου θύμισε Ελύτη: "Οι κρυφές συλλαβές όπου πάσχιζα την ταυτότητά μου ν' αρθρώσω" (Άξιον εστί"), "Και πλάι απ' το νερό που στάζει συλλαβίζοντας..." (Ήλιος ο πρώτος). Όμως η ερμηνεία υπάρχει και στο ίδιο το μυθιστόρημα: "Θέλω να μου μάθεις να συλλαβίζω το καλοκαίρι στη γλώσσα σου", ζήτησε ο Καμύ από την Αριάδνη, κι όταν εκείνη ανταποκρίθηκε στην επιθυμία του, τον παρατηρούσε τις επόμνες δυο τρεις μέρες που επαναλάμβανε με κόπο τις τέσσερις συλλαβές "κα-λο-καί-ρι".

Ανάλαφρο, καλοκαιρινό διάβασμα το "Συλλαβίζοντας το καλοκαίρι" (αν είναι ποτέ δυνατό να υπάρχουν καλοκαιρινά και χειμερινά διαβάσματα για τους βιβλιόφιλους!), θα ήταν πολύ καλύτερο αν είχε μια σαφή γραμμή πλεύσης.

(ebook)