Μοιραία Πράγα

Philip Kerr
Μοιραία Πράγα
Κέδρος 2013
Μετ. Δημήτρης Αθηνάκης

Όποιος έχει διαβάσει την"Τριλογία του Βερολίνου" ή άλλο βιβλίο του Φίλιπ Κερ, δε θα δυσκολευτεί να μπει στο κλίμα, στην ατμόσφαιρα, στο πνεύμα του "Μοιραία Πράγα". Ο ίδιος κεντρικός ήρωας,ο Γερμανός αστυνομικός επιθεωρητής Μπέρνι Γκούντερ, με τα γνώριμα χαρακτηριστικά  όπως τον έχουμε ήδη γνωρίσει, μας παίρνει για άλλη μια φορά στα σκοτεινά χρόνια του Β'  Παγκοσμίου Πολέμου. Ο Κερ γράφει μυθιστόρημα κι όμως σου δημιουργεί την αίθηση ότι γράφει ιστορία. Ίσως αυτό να οφείλεται και στην ανάμιξη ιστορικών μαζί με τα μυθιστορηματικά πρόσωπα, αλλά νομίζω ο κυριότερος λόγος είναι η ζωντανή και ρεαλιστική απεικόνιση της ζωής των χρόνων εκείνων.

Έχουμε διαβάσει πληθώρα βιβλίων που αναφέρονται στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, κι όμως ο Κερ βρίσκει τρόπο να ξαναπεί τα πράγματα αλλιώτικα. Ο ήρωάς του, ο Μπέρνι, είναι μια ιδιότυπη προσωπικότητα. Έξυπνος, δυναμικός, σκληροτράχηλος, απεχθάνεται τους ναζί κι όμως τους υπηρετεί. Βιώνει τη φρίκη του Ανατολικού Μετώπου ("εξάλλου πόσους είχα σκοτώσει εγώ ο ίδιος", λέει κάπου), αλλά επανέρχεται στην αστυνομία από την οποία είχε παραιτηθεί για ένα διάστημα. Κυνικός, χωρίς να μένει ασυγκίνητος από τη γυναικεία ομορφιά, μ' ένα ιδιάζον χιούμορ, επιβιώνει από θανάσιμους κινδύνους, ξεδιαλύνει όσες υποθέσεις έχει αναλάβει. Σ' αυτό το βιβλίο μου φάνηκε πιο ώριμος, όχι τόσο ριψοκίνδυνος, το χιούμορ του σαν να έχει περιοριστεί, πιο πολύ δουλεύει με το μυαλό παρά με τη σωματική δύναμη.

Η υπόθεση του πολυσέλιδου βιβλίου αρχίζει με μια δολοφονία ξένου εργάτη στο Βερολίνο, την οποία ο Μπέρνι καλείται να εξιχνιάσει. Πιστεύει ότι το έχει καταφέρει, όταν προσκαλείται από τον Ράινχαρτ Χάιντριχ, τον πανίσχυρο, υψηλόβαθμο ναζί, Προστάτη του Ράιχ στη Βοημία και Μοραβία, να περάσει ένα σαββατοκύριακο στο εξοχικό του στην Πράγα. Ο Μπέρνι θα βρεθεί ανάμεσα σε πλήθος άλλων προσκεκλημένων, που είναι όλοι υψηλόβαθμοι ναζί. Η σύγκριση της πολυτέλειας της ζωής και της αφθονίας των αγαθών που απολαμβάνουν οι ναζί, με την εξαθλίωση, τα δελτία τροφίμων, την πείνα, τους Εβραίους που κυκλοφορούν με το κίτρινο αστέρι ή αναγκάζονται να "μετεγκατασταθούν" αναδύεται αυθόρμητα. Η απέχθεια προς τους ομοφυλόφιλους, η αντίσταση που οργανώνουν οι Τσέχοι, οι προδότες και οι πράκτορες περνούν μέσα από τις σελίδες του βιβλίου, όχι σαν κύριο θέμα, αλλά σαν το φυσιολογικό φόντο όπου διαδραματίζονται τα γεγονότα.

Ο Χάιντριχ ζητά από τον Μπέρνι να γίνει ο προσωπικός του σωματοφύλακας, παρ' όλο ότι έχει άλλους τέσσερις, γιατί ξέρει ότι πέρα από έξυπνος είναι ωμά ειλικρινής και όχι γλείφτης όπως τους άλλους που τον περιτριγυρίζουν. Από τη στιγμή που ένας από τους υπόλοιπους σωματοφύλακες του Ράινχαρτ βρίσκεται δολοφονημένος σ' ένα κλειδωμένο από μέσα δωμάτιο, το βιβλίο απογειώνεται, δεν μπορείς να το αφήσεις από τα χέρια σου, καθώς μαζί με όλα τα άλλα στοιχεία εμπλέκεται και η αστυνομική ιστορία. Μια ιστορία που μοιάζει σαν φόρος τιμής στη "βασίλισσα του εγκλήματος", την Άγκαθα Κρίστι, στης οποίας το βιβλίο "Ποιος σκότωσε τον Άκροϋντ" γίνεται σαφής αναφορά.

Όπως έχω επισημάνει και στην "Τριλογία του Βερολίνου", ο Κερ συνηθίζει την πολύ ρεαλιστική απεικόνιση ακόμη και σκηνών που "μπορεί να ενοχλήσουν". Υπάρχει για παράδειγμα μια περιγραφή νεκροψίας τόσο λεπτομερώς περιγραφική που σου έρχεται να κάνεις εμετό, όπως ένας από τους παρισταμένους, ή μια άλλη σκηνή βασανιστηρίων που σου δημιουργεί το αίθημα ασφυξίας που αισθανόταν το θύμα.

Εντέλει όμως, ένα βιβλίο που, όπως γράφει και ο Πατριάρχης Φώτιος, "είναι μια επιλογή για την οποία δεν μετανιώνεις".