Τετάρτη, Δεκεμβρίου 22, 2021

Ανθρώπινη δουλεία


 Σώμερσετ Μωμ
Ανθρώπινη δουλεία
Μεταίχμιο, 2021
Μετ. Επίμετρο, Νίκος Α. Μάντης
Ο Σώμερσετ Μωμ (1824-1919) ήταν Άγγλος θεατρικός συγγραφέας, μυθιστοριογράφος και διηγηματογράφος. Αν και δημοφιλέστατος στην εποχή του, οι τότε κριτικοί, πιθανόν ακόμα και  σύγχρονοι, δεν τον κατατάσσουν στην πρώτη γραμμή της αγγλικής λογοτεχνίας (όπως π,χ, την Βιρτζίνια Γουλφ, τον Τζέημς Τζόυς, τον Ουίλλιαμ Φώκνερ κ. ά.), ίσως γιατί το ύφος του δεν είναι δυσνόητο, αλλά παραδοσιακό και απολύτως κατανοητό. Όμως το αναγνωστικό κοινό μέχρι σήμερα εξακολουθεί να τον αγαπά και να τον διαβάζει. Απόδειξη οι πολλές εκδόσεις των έργων του, οι θεατρικές παραστάσεις και οι κινηματογραφικές μεταφορές, που του δίνουν την καταξίωση την οποία η επίσημη κριτική του αρνήθηκε.
Δυο από τα έργα του, " Στην κόψη του ξυραφιού" και "Το βαμμένο πέπλο" έχω παρουσιάσει παλαιότερα. Η "Ανθρώπινη δουλεία", έργο του 1915, θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα μυθιστορήματα που έχουν γραφτεί στην αγγλική γλώσσα. Θεωρείται επίσης το πιο αυτοβιογραφικό του μυθιστόρημα, αφού στον πρόλογο του έργου γράφει ανάμεσα σ' άλλα: "Η ανθρώπινη δουλεία" δεν είναι αυτοβιογραφία, αλλά αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα. Πραγματικότητα και φαντασία έχουν ενωθεί αξεχώριστα" .
 Κεντρικός ήρωας είναι ο Φίλιπ Κάρεϊ. Πολύ μικρός μένει ορφανός και την ανατροφή του αναλαμβάνει ο θείος του με τη σύζυγό του, ένα άκληρο ζευγάρι, σε μια επαρχιακή, αγγλική πόλη. Ο θείος είναι εφημέριος κι έτσι ο Φίλιπ μεγαλώνει σ' ένα θρησκευτικό περιβάλλον, με αυστηρή τήρηση των τύπων και λιγότερο σχετικό με την ουσία του Χριστιανισμού. Φτωχικό περιβάλλον, μετρημένο το φαγητό, πολύ κρύο εντείνουν τα δυστυχισμένα παιδικά χρόνια του Φίλιπ που γνωρίζει επίσης στο σχολείο τη σκληρότητα και τον χλευασμό, προπάντων εξαιτίας μιας εκ γενετής αναπηρίας στο πόδι. 
Τελειώνοντας το σχολείο αρνείται να ακολουθήσει το ιερατικό στάδιο για το οποίο τον προόριζε ο θείος του και πάει στη Χαϊδελβέργη για να μάθει Γερμανικά. Εκεί γνωρίζει και συνδέεται με νέους ανθρώπους, καινούριες ιδέες. Οι συζητήσεις γύρω από θρησκευτικά θέματα τον κάνουν να αναθεωρήσει πολλές από τις απόψεις του για τη θρησκεία.
Γυρίζει στο Λονδίνο, μπαίνει μαθητευόμενος σ' ένα λογιστικό γραφείο, αλλά γργήγορα καταλαβαίνει πως δεν είναι αυτή η κλίση του. Φεύγει για το Παρίσι για να παρακολουθήσει μαθήματα ζωγραφικής. Ένας άλλος κόσμος ανοίγεται μπροστά του. Νέες γνωριμίες, φιλίες, νέες ιδέες. Όμως ούτε εκεί στεριώνει. Γυρίζει στο Λονδίνο και γράφεται στην Ιατρική Σχολή.
Σ' ένα φαγάδικο που συχνάζει γνωρίζει μια σερβιτόρα, την Μίλτρεντ. Καθόλου όμορφη, καθόλου καλός χαρακτήρας. Κι όμως θα του γίνει έμμονη ιδέα. Πρόκειται για έναν αρρωστημένο έρωτα, για μια συναισθηματική εξάρτηση που θα προξενήσει στον Φίλιπ αφάνταστη δυστυχία. Εκείνη τον εγκαταλείπει, παντρεύεται άλλον κι όταν, δυστυχισμένη και αποτυχημένη ξαναγυρίζει κοντά του, εκείνος τη βοηθά. Πάλι τον εγκαταλείπει κι όμως όταν ξαναγυρίζει τη δέχεται ξανά και ξανά. Θα βυθιστεί στην έσχατη εξαθλίωση για να μπορέσει κάποτε ν' απαλλαγεί απ' αυτή τη σχέση.
Το βιβλίο, γραμμένο το 1915, τοποθετείται στο τέλος του 19ου και αρχές του 20ου αι. Ταυτόχρονα με τη ζωή του κεντρικού ήρωα μας δίνεται η ατμόσφαιρα της εποχής. Ο τρόπος ζωής, συζητήσεις και ιδέες μέσα από δεκάδες πρόσωπα και γεγονότα.
Ένα βιβλίο που απλώνεται σε 936 σελίδες (739 σε ebook) είναι φυσικό ενίοτε να φλυαρεί και να πλατυάζει. Όμως η τέχνη του Σώμερσετ Μωμ το καθιστά τόσο αξιανάγνωστο και ελκυστικό, ώστε ο αναγνώστης να γυρίζει άπληστα τις σελίδες, να συμπάσχει κάθε στιγμή με τον ήρωά του, να βυθίζεται σ' εκείνη τη μακρινή εποχή, αγωνιώντας να δει  τον Φίλιπ να φτάνει επιτέλους σ' ένα αισιόδοξο τέλος. Με ένα μονολεκτικό χαρακτηρισμό, ένα εξαιρετικό βιβλίο.

2 σχόλια:

  1. Αυτά τα κλασικά λογοτεχνικά αριστουργήματα πόσο ζωντανά μένουν στο χρόνο. Και πόσο αξίζουν μια θέση στη βιβλιοθήκη μας αγαπητή φίλη. Δεν το έχω διαβάσει το έργο. Πήρα μια πολύ καλή δική σου παρουσίαση εδώ και το κρατώ στη σκέψη μου.
    Να έχετε Καλά Χριστούγεννα από καρδιάς.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Καλά Χριστούγεννα και καλά διαβάσματα, αγαπητέ Γιάννη.

      Διαγραφή