Το βαμμένο πέπλο

Σώμερσετ Μωμ
Το βαμμένο πέπλο
Μεταίχμιο, 2008
Μετ. Τρισεύγενη Παπαϊωάννου
(ebook)

Δεν ξέρω τι ήταν αυτό που μου άφησε μια γεύση μελαγχολίας καθώς τέλειωνα το μυθιστόρημα του Σώμερσετ Μωμ "Το βαμμένο πέπλο". Ίσως γιατί δεν έχει ευτυχισμένο τέλος ή ίσως γιατί η όλη ατμόσφαιρα του Χονγκ Κονγκ του 1920 ζωγραφίζεται καταθλιπτική για τον ντόπιο, αποικιοκρατούμενο πληθυσμό.

"Είμαι στην πρώτη σειρά της δεύτερης τάξης συγγραφέων", δήλωνε αυτοειρωνευόμενος ο Σώμερσετ Μωμ (1874-1965). Κι όμως, αυτός ο συγγραφέας που δεν καταξιώθηκε από την επίσημη κριτική, είχε μια πλατιά απήχηση στο αναγνωστικό κοινό και όχι λίγα έργα του μεταφέρθηκαν στον κινηματογράφο (ανάμεσά τους και "Το βαμμένο πέπλο"). Θεωρήθηκε άραγε ένας "ευπώλητος" της εποχής του; Αλλά ένας "ευπώλητος" που εκδίδεται και διαβάζεται δεκαετίες μετά τον θάνατό του δεν μπορεί να έχει σχέση με τα σημερινά "ευπώλητα".

Η υπόθεση του "Βαμμένου πέπλου", το οποίο ο ίδιος λέει πως εμπνεύστηκε από ένα απόσπασμα από το "Καθαρτήριο" της "Θείας Κωμωδίας" του Δάντη, τοποθετείται στο 1920. Μια νέα και πολύ όμορφη κοπέλα, η Κίτι, παντρεύεται χωρίς καθόλου να τον αγαπά και μάλλον νιώθοντας περιφρόνηση γι' αυτόν, τον Γουόλτερ, έναν μικροβιολόγο, και οι δυο τους αναχωρούν από την Αγγλία για το Χονγκ Κονγκ, όπου εκείνος εργάζεται. Εκεί η Κίτι δεν αργεί να συνάψει μια εξωσυζυγική σχέση με τον επίσης παντρεμένο Τσαρλς Τάουνσετ, υπάλληλο στην αποικία. Όταν ο Γουόλτερ το πληροφορείται, βάζει την Κίτι μπροστά σ' ένα δίλημμα: Είναι πρόθυμος να της δώσει διαζύγιο, αν ο Τάουνσετ είναι διατεθειμένος να χωρίσει και να την "αποκαταστήσει", όπως λέει. Αλλιώς η Κίτι θα είναι υποχρεωμένη να ακολουθήσει τον άντρα της σε μια απομακρυσμένη περιοχή της Κίνας, όπου έχει ξεσπάσει επιδημία χολέρας. Φυσικά ο εραστής της δεν έχει καμιά διάθεση να χωρίσει από τη γυναίκα του την οποία αγαπά και η οποία αναδεικνύεται ως ένας από τους ωραίους χαρακτήρες του βιβλίου.

Στην περιοχή της χολέρας η Κίτι θα γνωρίσει έναν καινούριο κόσμο. Η έμφαση δεν δίνεται τόσο στην επιδημία και τον ντόπιο πληθυσμό, όσο στις Καθολικές μοναχές των οποίων το μοναστήρι γίνεται κέντρο βοήθειας γι' αυτούς που υποφέρουν, κυρίως τα παιδιά. Η Κίτι ελκύεται από τον κόσμο της προσφοράς και της αυτοθυσίας, τον τόσο αντίθετο από τη δική της αλαζονική και εγωιστική συμπεριφορά. Ιδιαίτερα την επηρεάζουν οι συνομιλίες που κάνει με την ηγουμένη. Της λέει κάποια φορά η ηγουμένη: "Τη γαλήνη δεν τη βρίσκει κανείς στη δουλειά ή στην απόλαυση, στον κόσμο ή σ' ένα μοναστήρι. Τη βρίσκει μόνο στην ψυχή του". Άλλοτε πάλι, όταν η Κίτι βλέπει τη λατρεία που έχουν τα παιδιά προς την ηγουμένη, εκείνη της λέει: "Μόνο ένας τρόπος υπάρχει να κερδίσεις καρδιές κι αυτός είναι να γίνεις σαν αυτούς από τους οποίους θα ήθελες να αγαπηθείς".

Τα συναισθήματα της Κίτι για τον άντρα της, που τον βλέπει επίσης να εργάζεται για την ανακούφιση των αρρώστων με ζήλο και αυταπάρνηση, αλλάζουν. Μήπως όμως είναι πια αργά για να διορθώσει το κακό που του προξένησε;

Βιβλίο γραμμένο το 1925 που δεν χάνει την επικαιρότητά του ακόμα και σήμερα. Σύντομες περιγραφές του περιβάλλοντος ζωντανεύουν τον χώρο και τον χρόνο. Ο προβληματισμός γύρω από τον μοναχισμό και την πίστη γίνεται αφορμή για περαιτέρω προβληματισμό για τον αναγνώστη. Πολύ ενδιαφέρουσες οι συζητήσεις μεταξύ της Κίτι και του Γουάντινγκτον, ενός τελενωνειακού υπαλλήλου με τον οποίο συνδέεται φιλικά στον τόπο εκείνο της εξορίας. Σε μια απ' αυτές τις συνομιλίες η Κίτι διερωτάται μήπως η ζωή των μοναχών που τα παράτησαν όλα στην πατρίδα τους για να αφιερωθούν σ' αυτό που θεωρούν καθήκον για να κερδίσουν την αιώνια ζωή είναι μια αυταπάτη, ο Γουάντινγκτον της λέει: "Αμφιβάλλω αν έχει σημασία το ότι κυνήγησαν μια χίμαιρα. Αυτή καθαυτή η ζωή τους είναι ωραία. Έχω τη γνώμη ότι το μόνο πράγμα που σου επιτρέπει να αντιμετωπίζεις τον κόσμο στον οποίο ζούμε χωρίς αποστροφή είναι η ομορφιά που δημιουργεί κατά καιρούς ο άνθρωπος από το χάος. Οι πίνακες που ζωγραφίζει, η μουσική που συνθέτει, τα βιβλία που γράφει, η ζωή που ζει. Το πλουσιότερο σε ομορφιά απ' όλα αυτά είναι μια όμορφη ζωή. Αυτή είναι το τέλειο έργο τέχνης".