Η σύντομη θαυμαστή ζωή του Όσκαρ Γουάο

Σπάνια βρίσκομαι σε τόσο δύσκολη θέση να μιλήσω για ένα βιβλίο, όπως αυτή που βρέθηκα μετά το διάβασμα του μυθιστορήματος του Juno Dias "Η σύντομη θαυμαστή ζωή του Όσκαρ Γουάο" (Λιβάνης, 2009, μετ. Αλέξανδρος Καλοφωλιάς). Και πιστεύω πως καμιά παρουσίαση δεν μπορεί να είναι αντιπροσωπευτική του βιβλίου. Ας είναι όμως. Ας προσπαθήσω, με την επίγνωση του ατελούς της προσπάθειάς μου.

Ολόκληρο το βιβλίο είναι η εξιστόρηση της ζωής του Όσκαρ Γουάο από ένα φίλο του και φίλο της αδερφής του, τον Γιούνι. Πολύ συχνά ο αφηγητής παρεμβαίνει, απεθύνεται στον αναγνώστη, σχολιάζει όσα αφηγείται, πότε με θλίψη, πότε με πικρό χιούμορ. Για μεγάλα διαστήματα όμως σχεδόν ξεχνάμε την παρουσία του αφηγητή, κυρίως όταν η αφήγηση αναφέρεται σε γεγονότα του παρελθόντος για τα οποία δεν είχε άμεση γνώση.

Δυσκολεύει επίσης, αλλά και γοητεύει η πρωτοτυπία της χρονολογικής ανάμειξης των γεγονότων. Τα κεφάλαια χαρακτηρίζονται κυρίως με χρονολογική ένδειξη. Αρχίζει με το κεφάλαιο 1974-1987, όταν ο Όσκαρ είναι 7 χρονών και ζει με τη μητέρα και την αδερφή του στο Νιου Τζέρσι. Συνεχίζει με τις χρονιές 1982-1985 με αφήγηση τώρα  σε πρώτο πρόσωπο από τη Λόλα, αδερφή του Όσκαρ. Το τρίτο κεφάλαιο (1955-1962) μας γυρίζει πίσω, στην ιστορία της μητέρας τους Μπέλι, όταν ακόμη αυτή ζούσε στη Δομηνικανή Δημοκρατία. Μεταφερόμαστε ξανά στο 1988-1992, όταν ο αφηγητής Γιούνι συγκατοικεί στο Κολλέγιο με τον Όσκαρ, οπότε τον γνωρίζουμε πολύ καλύτερα. Ο Όσκαρ είναι ένα υπέρβαρο, άχαρο, αδέξιο παιδί, "ένα πικραμένο μαμούχαλο". Οι πάντες τον κοροϊδεύουν. Παθιασμένος με τα βιβλία επιστημονικής φαντασίας, τα κόμικς και τα παιγνίδια-ρόλους στο ίντερνετ, ο Όσκαρ γράφει διαρκώς, ονειρευόμενος να γίνει ένας άλλος Τόλκιν. Χαρακτηρισμοί, λεξιλόγιο, καταστάσεις του φανταστικού χρησιμοποιούνται κατά κόρον από τον αφηγητή, πράγμα που αποτελεί μειονέκτημα για κάποιον που δεν είναι εξοικειωμένος (168 σημειώσεις στο τέλος του βιβλίου για να ερμηνευθούν αυτές οι αναφορές ή φράσεις που στο πρωτότυπο είναι στα Ισπανικά και διατηρούνται έτσι και στην ελληνική μετάφραση, είναι υπερβολικά πολλές και αρκετά κουραστικό για τον αναγνώστη αν θέλει να τις παρακολουθεί όλες).

Βρήκα το πέμπτο μέρος (1944-1946) το πιο ενδιαφέρον του βιβλίου. Εδώ παρακολουθούμε τους γονείς της Μπέλι (παππούδες του Όσκαρ) που εκείνη δεν είχε γνωρίσει ποτέ, καθώς εξοντώθηκαν από το καθεστώς του Τρουχίγιο. Όλη η φρικτή περίοδος του δικτάτορα, την οποία τόσο επιτυχώς παρέστησε και ο Μάριο Βάργκας Λιόσα στο εξαιρετικό "Η γιορτή του τράγου", τον οποίο μάλιστα ο Diaz αναφέρει ονομαστικά, προβάλλει για άλλη μια φορά. Αγάπη για τον Άγιο Δομήνικο αλλά και μια πικρή ειρωνεία διαπνέει το βιβλίο του Δομινικανού στην καταγωγή συγγραφέα.

Στιγμές ζωής τριών γενιών αναπαριστούν την ιστορία του Αγίου Δομινίκου τα τελευτάι 50 περίπου χρόνια. Ιστορία που δεν βγαίνει μόνο μέσα από τις ζωές των ηρώων του, αλλά που παρατίθεται αυτούσια με υποσημειώσεις στο κάτω μέρος των σελίδων.

Παρ' όλο ότι όχι μόνο ο τίτλος αλλά και διάσπαρτες αναφορές στην αφήγηση προοικονομούν το σύντομο τέλος του Όσκαρ, εντούτοις ή ίσως ακριβώς γι' αυτό διαβάζουμε με εντεινόμενο ενδιαφέρον για να δούμε πώς και γιατί τέλειωσε αυτή η ζωή. Ο κλειστός, υπέρβαρος, ανέραστος, περιφρονημένος Όσκαρ, που ερωτεύεται  κορίτσια που κανένα δεν τον θέλει,  θα αφήσει πλήθος γραπτών, μέσα από τα οποία θα μπορέσει να ανασυνθέσει τη ζωή του ο αφηγητής Γιούνι, συμπληρώνοντας έτσι τις προσωπικές του γνώσεις.

Για μια και μοναδική φορά ο Όσκαρ θα βρει ανταπόκριση στον έρωτά του. Κι αυτός θα γίνει αφορμή για το τραγικό του τέλος. Όμως το βιβλίο τελειώνει με τη φράση "Τι ομορφιά! Τι ομορφιά!". Αν και σύντομη και βασανισμένη η ζωή του, άξιζε να τη ζήσει.