Κάτι έχω να σας πω

Πολλές φορές, καθώς διάβαζα το βιβλίο του Χανίφ Κιουρέισι "Κάτι έχω να σας πω" (Καστανιώτης, 2009, μετ. Αντώνης Καλοκύρης") σκέφτηκα να το παρατήσω (κάτι που πολύ σπάνια μου συμβαίνει). Όχι γιατί ο Κιουρέισι δεν είναι αξιόλογος συγγραφέας, ούτε γιατί το βιβλίο δεν παρουσιάζει ενδιαφέρον. Το βρήκα όμως φλύαρο, με επαναλαμβανόμενες σκηνές και διαλόγους και με ένα διάχυτο σεξουαλισμό, με "σκηνές που μπορεί να ενοχλήσουν", όπως μας αναγγέλλουν κάποτε για τηλεοπτικές σκηνές. Όμως τελικά άντεξα ως την τελευταία 467η σελίδα, θέλοντας να έχω μια ολοκληρωμένη εικόνα.

Ο πρωτοπρόσωπος αφηγητής, ο Τζαμάλ, είναι ψυχαναλυτής. Άγγλος Πακιστανικής καταγωγής, στοιχεία χαρακτηριστικά του ίδιου του συγγραφέα, απεικονίζει τη ζωή στο σύγχρονο Λονδίνο, ενώ η σκέψη και η αφήγησή του ανατρέχουν στο παρελθόν, στη δεκαετία του '70. Πλήθος τα πρόσωπα του βιβλίου, με έκαναν να νιώσω την ανάγκη, όπως συμβαίνει στο πρόγραμμα των θεάτρων, να έχω ένα κατάλογο με τη διανομή των ρόλων: Τζαμάλ-ο πρωταγωνιστής, Μύριαμ-αδελφή του Τζαμάλ που "είχε πέντε παιδιά από τρεις συζύγους ή τρία παιδιά από πέντε συζύγους", δεν ήταν σίγουρος ο Τζεμάλ, Χένρι-ο φίλος του Τζεμάλ που έχει σχέση με τη Μύριαμ, Ατζίτα-ο μεγάλος έρωτας του Τζεμάλ, Τζόζεφιν-η γυναίκα του από την οποία είναι χωρισμένος, Ράφι-ο δωδεκάχρονος γιος τους, Βολφ και Βαλεντίν-φίλοι από τα φοιτητικά χρόνια. Μούστακ-ο γκέι αδελφός της Ατζίτα που έχει γίνει διάσημος ποπ τραγουδιστής, Κάρεν-μια τηλεοπτική παραγωγός, Ομάρ Άλι- ομοφιλόφυλος εκατομμυριούχος, Μπούσι-σωφέρ και βοηθός στα πάντα. Αυτά είναι λίγα από τα πρόσωπα που θυμάμαι, γιατί πολλά άλλα πρόσωπα πλαισιώνουν τον κεντρικό ήρωα, τη ζωή και την αφήγησή του.

Μέσα απ' αυτή την αφήγηση προβάλλει το Λονδίνο του τέλους της δεκαετίας του '70 αλλά και το σύγχρονο Λονδίνο του Μπλερ και των τρομοκρατικών επιθέσεων. Όλο το βιβλίο είναι μυθιστόρημα διάλυσης και διάσπασης. Γεμάτο διαλυμένες σχέσεις, σεξουαλική ασυδοσία, αιμομιξίες και ναρκωτικά. "Το Λονδίνο που μου άρεσε ήταν εκείνο των εξόριστων, των προσφύγων και των μεταναστών (...) ανθρώπων που δεν ανήκαν κάπου και δεν ήξεραν ποιοι είναι", λέει κάπου, και μέσα σ' αυτή την κοινωνία κινείται όλο το μυθιστόρημα. Οι πάντες κυκλοφορούν μ' ένα "μπάφο' στο χέρι, μόνο έτσι "φτιάχνονται". Ενθουσιάζονται όταν ένα καινούριο ναρκωτικό κάνει την εμφάνισή του. "Το Έκταση μ' έκανε να θέλω να επικοινωνώ με τους άλλους. Μ' έκανε να θέλω να μιλήσω, καθώς με κατάπινε η φριχτή φωνή της απόλυτης ηδονής, ένα φτηνό εισιτήριο για εκεί όπου ανέκαθεν κατευθύνονταν οι μυστικιστές και οι ψυχωτικοί".

Με τους δυο φίλους του ο Τζαμάλ συντελούν ουσιαστικά σ' ένα φόνο, όταν, θέλοντας να εκφοβίσουν τον πατέρα της Ατζίτα που την κακοπποιούσε σεξουαλικά, τον τρομοκρατούν μέχρι θανάτου. Και παρ' όλο που η σκιά αυτού του φόνου στοιχειώνει ολόκληρη τη ζωή του Τζαμάλ, δεν φαίνεται να έχει μετανιώσει. "Το σκέφτεσαι καθόλου;" τον ρωτά ο φίλος του, όταν συναντιούνται ύστερα από χρόνια. "Τώρα πια όχι συχνά, όχι πια", απαντά ο Τζεμάλ.

Υπάρχουν καλές σελίδες στην αφήγηση του Κιουρέισι, για παράδειγμα όταν η Κάρεν ανακαλύπτει ότι έχει καρκίνο, ή η τρομοκρατική επίθεση στον υπόγειο του Λονδίνου, κάποια ελάχιστα στοιχεία για το Πακιστάν ή σκόρπιες σκέψεις για τα νιάτα και τα γηρατειά, το χρόνο που τόσο σύντομα περνά. Όμως αυτά χάνονται μέσα στο πλήθος των σελίδων που αναφέρονται στα οργιώδη πάρτι ή στις επισκέψεις στα στριπτιζάδικα.

Γενικά θα ήταν πολύ καλύτερο το βιβλίο αν ήταν συντομότερο και αν η απεικόνιση της ζωής δεν ήταν τόσο μονόπλευρη.