Η ζωή που ονειρεύτηκε ο Ερνέστο Γκ.

Jean-Michel Guenassia
Η ζωή που ονειρεύτηκε ο Ερνέστο Γκ.
Πόλις, 2013
Μετ. Ανδρέας Παππάς-Βάνα Χατζάκη
Η φίλη που μου δάνεισε το εξαιρετικό αυτό βιβλίο μου είπε: "Είναι ακόμα καλύτερο από τη

"Λέσχη  των αθεράπευτα αισιόδοξων". Δέχτηκα την άποψή της με επιφύλαξη. Το θεωρούσα δύσκολο ο ίδιος συγγραφέας να γράψει μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα δυο καλά βιβλία. Κι όμως, "Η ζωή που ονειρεύτηκε ο Ερνέστο Γκ" είναι εξίσου, αν όχι καλύτερο από τη "Λέσχη...".

Είναι πραγματικά εντυπωσιακό πώς ο γεννημένος στην Αλγερία Guenassia κατορθώνει να συνδυάσει σ' αυτό το μυθιστόρημα το ατομικό με το καθολικό. Πώς μέσα από τη ζωή του ήρωά του "διαβάζουμε" έναν ολόκληρο αιώνα, από το 1910 ως το 2010. Πώς κατορθώνει να δώσει τέτοια αληθοφάνεια στα πρόσωπα και στα γεγονότα ώστε να έχεις συνεχώς την αίσθηση ότι αυτό που διαβάζεις δεν είναι μυθιστόρημα αλλά κομμάτι αληθινής ζωής και ιστορίας. Εν μέρει ίσως γιατί πλάι στα μυθιστορηματικά περαλαύνουν και ιστορικά πρόσωπα, αλλά δεν νομίζω ότι είναι μόνο αυτός ο λόγος. Είναι, πιστεύω, το ύφος, το στυλ γραφής, οι ολοζώντανοι χαρακτήρες, η ρεαλιστική απεικόνιση του περιβάλλοντος. Παρίσι, Αλγέρι, Πράγα, οι κύριοι χώροι της δράσης, δίνονται με ρεαλισμό και πειστικότητα, συνδυάζοντας αρμονικά το τοπικό με το εκάστοτε χρονικό πλαίσιο: Το προσφυγικό Παρίσι με τη ξένοιαστη ζωή της νεολαίας που νόμιζε πως είχε αφήσει για πάντα πίσω της το αιματοκύλισμα του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, το Αλγέρι κατά την έναρξη του Β΄, τη μεταπολεμική Πράγα, το κομμουνιστικό καθεστώς, τη "βελούδινη επανάσταση", το γκρέμισμα του τείχους...

Κεντρικός ήρωας του μυθιστορήματος είναι ο Γιόζεφ Κάπλαν. Η επιλογή του ονόματος δεν νομίζω ότι είναι τυχαία. Πολύ φυσικά ανακαλεί στη σκέψη τον ήρωα της "Δίκης" του Κάφκα, τέκνου κι αυτού της Πράγας και οι παραλληλισμοί δεν σταματούν στο όνομα, όπως θα ανακαλύψει κάποια στιγμή ο αναγνώστης. 

Ο Κάπλαν είχε γεννηθεί το 1910 στην Πράγα. Γόνος οικογένειας Εβραίων γιατρών, ακολουθεί κι αυτός τον ίδιο κλάδο. Η απώλεια της μητέρας του σε μικρή ηλικία, τον συνέδεσε πιο πολύ με τον επίσης γιατρό πατέρα του. Όταν τελειώνει τις σπουδές του, θέλοντας να ασχοληθεί κυρίως με την έρευνα, πηγαίνει στο Παρίσι και παρακολουθεί βιολογία. είναι τα χρόνια του μεσοπολέμου, χαρούμενα, ξένοιαστα με το ταγκό να κυριαρχεί στη διασκέδαση της νεολαίας. Όταν αρχίζει ο εμφύλιος στην Ισπανία, ο Γιόζεφ περνά ένα στάδιο προβληματισμού, τελικά όμως προτιμά να μην ακολουθήσει πολλούς νέους που έσπευδαν να καταταγούν στις δημοκρατικές δυνάμεις, αλλά να δεχτεί μια θέση στο Ινστιτούτο Παστέρ στο Αλγέρι.

Το "λευκό Αλγέρι ", όπως προβάλλει μέσα από τη ματιά του του Γιόζεφ, προδίνει όλη την αγάπη του Guenassia για τη γενέθλια πόλη. Γνωριμίες, φιλίες και έρωτες γεμίζουν τη ζωή του παράλληλα με την εργασία του στο Ινστιτούτο, ενώ τρία σχεδόν χρόνια τα περνάει σ' ένα απομακρυχμένο χωριό, στη μέση του πουθενά, με αφάνταστα δύσκολες συνθήκες.

Με το τέλος του πολέμου γυρίζει στην Πράγα μαζί με τη σύντροφό του, μια ηθοποιό, την Κριστίν. Όμως άδικα θ' αναζητήσει τον πατέρα του, εκείνος έχει χαθεί σε κάποιο από τα ναζιστικά στρατόπεδα.

Η άνοδος του κομμουνιστικού κόμματος στην εξουσία θα τον γεμίσει με ελπίδες για ένα καλύτερο, δικαιότερο, ευτυχέστερο κόσμο, αλλά σύντομα οι προσδοκίες του θα διαψευστούν. Οι συλλήψεις, οι κατηγορίες για συνωμοσία και προδοσία είναι στη Τσεχοσλοβακία όπως και στα υπόλοιπα κομμουνιστικά καθεστώτα. Παντρεύεται την Κριστίν, αποκτά δυο παιδιά, αλλά εκείνη τον εγκαταλείπει ξαφνικά γυρίζοντας στη Γαλλία,  παίρνοντας μαζί της τον εξάχρονο γιο τους και ο Γιόζεφ, μόνος πια μεγαλώνει την κόρη τους. Ένας ακόμα στενός του φίλος, ο διπλωμάτης Πάβελ, εγκαταλείπει ξαφνικά (και κρυφά βεβαίως) τη χώρα, όμως ο Γιόζεφ, παρ' όλη την απογοήτευση που αισθάνεται, δεν θέλησε ποτέ να εγκαταλείψει τη χώρα του.

Το 1966, ενώ διευθύνει ένα σανατόριο στη Βοημία, του φέρνουν ένα βαριά άρρωστο, ένα πολύ σημαντικό πρόσωπο, με το ψευδώνυμο Ραμόν, που δεν είναι άλλος από τον Τσε Γκεβάρα. Μια δυνατή ερωτική σχέση θα αναπτυχθεί μεταξύ Γκεβάρα και Έλενας, της κόρης του Γιόζεφ, αλλά η επέμβαση του καθεστώτος θα είναι καθοριστική στη ζωή των δυο ερωτευμένων.

Είναι κάπως περίεργο πώς, ενώ ο Γκεβάρα δεν είναι το κύριο πρόσωπο του μυθιστορήματος, πώς ενώ εμφανίζεται μετά το πρώτο μισό του βιβλίου, απ' αυτόν εμπνέεται ο συγγραφέας τον τίτλο. Ίσως γιατί "Η ζωή που ονειρεύτηκε ο Ερνέστο Γκ." ήταν η ζωή που ονειρεύτηκαν εκατομμύρια άνθρωποι σ' όλο τον κόσμο. Κι όπως εκείνος διαψεύστηκε στους οραματισμούς του (πράγμα που ο συγγραφέας εκφράζει στους μονολόγους του Τσε που παρεμβάλλονται) την ίδια διάψευση αισθάνθηκαν και οι ήρωες του βιβλίου. Λέει κάπου ο Τσε: "Μπορεί μια μέρα, αν έχω το κουράγιο, και κυρίως την υπομονή, να γράψω αυτά που ξέρω, αυτά που έχω δει, που έχω ακούσει και ανεχτεί. θα καταγγείλω τότε τη μεγαλύτερη απάτη της εποχής μας:την ιδιοποίηση και την καταβαράθρωση του κομμουνιστικού ιδεώδους απ' το Κομμουνιστικό Κόμμα της Σοβιετικής Ένωσης. Κανείς δεν είναι λιγότερο κομμουνιστής απ' αυτούς τους ανθρώπους. Είναι καρεκλοκένταυροι, δειλοί, γραφειοκράτες, που κατάφεραν να αναρριχηθούν στην κορυφή της εξουσίας, και που ένα ελπίζουν και περιμένουν:να κρατηθούν εκεί όσο περισσότερο γίνεται".

Ο Τσε δεν πρόλαβε βέβαια ούτε να καταγγείλει ούτε να ολοκληρώσει τα επαναστατικά του σχέδια. Ο θάνατος τον βρήκε στη Βολιβία το 1967.

Το βιβλίο, χωρίς να είναι ιστορικό μυθιστόρημα, συνοψίζει την ευρωπαϊκή ιστορία του 20ου αι. ενώ ταυτόχρονα προκαλεί ένα γόνιμο προβληματισμό γύρω από πλήθος θέματα.