Παρασκευή, Απριλίου 04, 2008

Ο χορός των μυστικών

Ποια οικογένεια δεν έχει τους δικούς της "σκελετούς στη ντουλάπα", ποιο σπίτι δεν κρύβει τα δικά του μυστικά που ποτέ δεν αποκαλύπτονται, που κάποτε οι κάτοχοί τους τα παίρνουν μαζί τους στον τάφο;
Τα μυστικά τεσσάρων γενιών γυναικών μας αποκαλύπτει στο καινούριο της μυθιστόρημα (τρίτο κατά σειρά) η Ελένη Τσαμαδού. Σ' ένα "Χορό των μυστικών" (Ψυχογιός, 2008) η Τσαμαδού εξιστορεί τη ζωή τεσσάρων γενιών, επικεντρώνοντας το θέμα της κυρίως στους γυνακείους χαρακτήρες. Ξεκινώντας από το 1880 φτάνει ως το 1943, ενώ το σύντομο προλογικό και επιλογικό κεφάλαιο τοποθετούνται στο σήμερα του 2000.
Ασφαλώς οι ήρωες και οι ηρωίδες της δεν κινούνται στο κενό. Ζουν και επηρεάζονται από τις ιστορικές περιπέτειες του συνόλου, του τόπου και του καιρού τους. Ο πόλεμος του '97, Βαλκανικοί, Α΄ Παγκόσμιος, Μικρασιατική καταστροφή, Β΄ Παγκόσμιος, εμφύλιος, που για ένα σχεδόν αιώνα ταλανίζουν την κατακαημένη Ελλάδα, είναι ο ιστορικός περίγυρος, που όμως δεν καθιστά το μυθιστόρημα ιστορικό, απλώς "είναι ο κήπος όπου ανθίζει η ζωή και ξετυλίγονται τα έργα των ηρώων", όπως λέει η ίδια η συγγραφέας.
Αυτός είναι ο χρόνος. Ο χώρος είναι κυρίως μια κωμόπολη στη δυτική ακτή της Πελοποννήσου, η Αμερική, και για λίγο η Αθήνα και η Θεσσαλονίκη.
Κέντρο βάρους η γυναίκα. Η γυναίκα και η μοίρα της. Υποβαθμισμένη, υποταγμένη στη θέληση του άντρα, είτε αυτός είναι ο πατέρας είτε ο σύζυγος κι όμως αναγκασμένη να φορτωθεί όλα τα βάρη και να μεγαλώσει μόνη τα παιδιά της, μέσα στις πιο αντίξοες συνθήκες, όταν τύχει ο άντρας να λείψει. Πώς να μην αναγκαστεί να αναπτύξει όλες εκέινες τις ιδιότητες του χαρακτήρα για τον οποίο συχνά κατηγορείται, την πονηριά, τη δολιότητα, τα μυστικά που κρύβει...
Μέσα σ' αυτές τις συνθήκες ξεκινάει τη ζωή της η πρώτη της γενιάς των μυστικών, η Ανέζω, κόρη μιας παμπόνηρης και δυναμικής μαμής, της Βούλας, που ο άντρας της την άφησε χήρα με τέσσερα κορίτσια. Η Ανέζω εξαναγκάζεται να παντρευτεί τον Γιάννη τον Μπούρμπουλη, τριάντα χρόνια μεγαλύτερό της, δυο φορές χήρο, κακό, άσχημο αλλά πλούσιο! Η ζωή πλάι του ήταν ένα μαρτύριο και η ατεκνία του ζεύγους, όπως άλλωστε κατά κανόνα συνέβαινε τότε, αποδιδόταν σε ευθύνη της γυναίκας. "Τι μπορεί να κάνει, τι μέσα πρέπει να μεταχειριστεί μια γυναίκα για να βγάλει από πάνω της το στίγμα της ατεκνίας;" αναρωτιέται η συγγραφέας. Και παρακάτω θα μπορούσαμε να αναρωτηθούμε: Και τι πρέπει να κάνει μια γυναίκα όταν νόμος περί κληρονομικής διαδοχής που θεσπίστηκε επί Ιουστινιανού και ίσχυε στην Ελλάδα μέχρι το 1920, της στερούσε το δικαίωμα της διαχείρισης της περιουσίας του αποβιώσαντος συζύγου; Και δικαιολογούμε ή όχι τις πονηριές της Ανέζως και κάθε Ανέζως για να εξασφαλίσει αυτό το δικαίωμα;
Η Ανέζω αποκτά ένα γιο, τον Γιώργη (το πώς είναι μια άλλη ιστορία, από τις πιο ωραίες σκηνές του βιβλίου, σ.38-40). Ο Γιώργης μεγαλώνοντας φεύγει μετανάστης στην Αμερική και μας ανοίγεται έτσι μια άλλη πληγή της Ελλάδας και της φτώχιας της, αυτή της μετανάστευσης. Παντρεύεται μια κοπέλα από τον τόπο του που από καιρό αγαπούσε, την πανέμορφη Σοφούλα, στη ζωή της οποίας άλλες πτυχές της μοίρας της γυναίκας μας αποκαλύπτονται. Η ιστορία της οικογένειας συνεχίζεται με την κόρη της Σοφούλας, την Ανέζω ή Τζούλη, που έρχεται στην Ελλάδα. Ένας καινούριος έρωτας, ένας δυστυχισμένος γάμος, μια μοίρα που σφραγίζεται μέσα στα πάθη του εμφύλιου και μια νέα γενιά γυναικών εκπροσωπείται στο πρόσωπο της κόρης της Τζούλης, της Αναστασίας-Στείσι και τελειώνει με πολύ σύντομη αναφορά στην κόρη της Αναστασίας-Στέισι, όπου ξανασυναντάμε το όνομα Ανέζω-Ανεζίνα.
Γενιές και γενιές γυναικών, βασανισμένες, καταπιεσμένες αλλά και καταπιεστικές, φορτωμένες μ' όλα τα βάρη και τον πόνο που έδινε η υποβαθμισμένη θέση, η φτώχια, ο πόλεμος, πιο τραγικός γι' αυτήν που είναι προορισμένη να δίνει τη ζωή, παρά για τον άντρα. Και να σκεφτεί κανείς πως σε πολλά μέρη του κόσμου η μοίρα της γυναίκας δεν έχει αλλάξει...
Ένα ωραίο ελληνικό μυθιστόρημα μας έδωσε η Τσαμαδού. Έρωτες, πάθη, βάσανα, πόλεμοι, φτώχια, λίγη χαρά και πολύς πόνος, η μοίρα της Ελλάδας και η μοίρα της γυναίκας και μια ευτυχισμένη κατάληξη στο τέλος, σαν για να "καθάρει" τα έντονα συναισθήματα που είχαμε νιώσει.


16 σχόλια:

  1. Aγαπητή Αναγνώστρια,
    Με τις εντυπώσεις ακόμη νωπές από την αγαπημένη Κύπρο και αμέσως μετά από την Πάτρα, την πόλη των παιδικών μου χρόνων, άνοιξα χτες βράδυ το blog σου και με περίμενε μια ωραία έκπληξη. Για άλλη μια φορά θαύμασα την ικανότητα σου να "διαβάζεις" όχι μόνο το κείμενο, αλλά και τον συγγραφέα.. και να φωτίζεις, χωρίς να αποκαλύπτεις, αυτά που θέλει να πει.
    Σε ευχαριστώ για όσα έγραψες.
    ΕΚΤ/Eλένη

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Για πρώτη φορά έτυχε να διαβάσουμε το ίδιο βιβλίο πέρα από την λέσχη ανάγνωσης που έχει το καφέτου ιβλίου. Πρόκειται για ένα καταπληκτικό βιβλίο που σκιαγραφεί άψογα τους χαρακτήρες του, ένα μυθιστόρημα που μας δείχνει στιγμές από την ιστορία της σύγχρονης Ελλάδος. Ξέρω ότι μέσα στο βιβλίο υπάρχουν και κάποια προσωπικά στοιχεία.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Καλημέρα, αγαπητή Έλλεν. Η ευχαρίστηση ήταν όλη δική μου από το διάβασμα του ωραίου σου βιβλίου και από τις συναντήσεις μας, στις οποίες δοκίμασα τη μεγάλη χαρά της επικοινωνίας με μια "αδελφή ψυχή", αν και νομίζω δεν προλάβαμε να πούμε όσα θα θέλαμε. Ελπίζω στη συνέχεια και περιμένω τις εντυπώσεις σου από το νησί μας καθώς και από την παρουσίαση της Πάτρας.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Αγαπητέ Ακάμα, ευχαριστώ για την επίσκεψη. Έχεις κάποια σχέση με την Κύπρο; Ο Ακάμας είναι ένα ακρωτήριο της Κύπρου, μια θαυμάσια περιοχή, για την οποία υπάρχουν πολλές διαφωνίες και γίνονται πολλές συζητήσεις σχετικά με το μέλλον, δηλ. τη διατήρησή της ως ενός παρθένου βιότοπου ή την "αξιοποίησή" του.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Αγαπητή Anagnostria,
    Έχεις δίκιο, έχουμε πολλά να πούμε και δεν τα είπαμε ακόμη όλα. Ήδη σε πεθύμησα. Πότε έρχεσαι;
    ΕΚΤ Ελένη
    ΥΓ Να στείλω απόσπασμα της κριτικής σου στον Ψυχογιό;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Αγαπητή Έλλεν, με πολλή χαρά και συγκίνηση διαβάζω στο μπλογκ σου τις εντυπώσεις σου από την πρόσφατη επίσκεψη στο νησί μας. Είναι ωραίο (και χρήσιμο) να βλέπεις κάποτε τον τόπο σου με τη ματιά του επισκέπτη. Θα είμαι στην Αθήνα μετά το Πάσχα, μόνο για δυο μέρες, και οπωσδήποτε θα σου τηλεφωνήσω.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. @ekt, Παρέλειψα να απαντήσω στο ερώτημά σου, αγαπητή Έλλεν. Βεβαίως να στείλεις στον Ψυχογιό ό,τι θέλεις.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Ανώνυμος4:02 μ.μ.

    θαυμασια...τρεχω να το αγορασω σημερα κιολας!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Πρώτη φορά μπαίνω στο μπλογκ σου, πολύ ενδιαφέρον! Θα σε προσθέσω στους συνδέσμους μου! Ευχαριστούμε!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. όχι αναγνώστρια, ακάμας ονομαζόταν και ο γιός του Θησέα. Το blog σου το βρίσκω ενδιαφέρον και ήδη το έχω προσθέσει στους συνδέμους μου. Περιμένω πόυρ θα αρχίσουμε να συζητάμε και πάλι στην λέσχη ανάγνωσης που έχει ανοίξει το καφέ του βιβλίου.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. @2008 Πολύ χαίρομαι για την καινούρια γνωριμία. Ήδη σε έχω επισκεφθεί και είδα τους πολύ ωραίους στίχους σου. οι επισκέψεις βέβαια θα συνεχιστούν.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  12. @ακαμας. Ακόμα ένας δεσμός (αν χρειαζόταν δηλαδή) Κύπρου-Ελλάδας. Ο Ακάμας γιος του Θησέα και ο Ακάμας ακρωτήριο και περιοχή της Κύπρου!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  13. Κύπρια είσαι; Ελπίζω να με προσθέσεις στο blogroll σου

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  14. Βεβαίως, Κυπρία είμαι, αγαπητέ Ακάμα. Όπως βλέπεις ήδη σε πρόσθεσα στους συνδέσμους μου.

    ΑπάντησηΔιαγραφή