Η αίθουσα φόνων

Μετά από το "βαρυστόμαχο" (αν και ωραίο) "Omega minor" ένιωσα την ανάγκη να διαβάσω κάτι πιο ανάλαφρο. Και τι καλύτερο από ένα ακόμα αστυνομικό μυθιστόρημα της (ενενηντάχρονης τώρα)  αγαπημένης μου Π.Ντ. Τζέημς; Κι έτσι κατέφυγα στο μόνο που δεν είχα διαβάσει από τα μεταφρασμένα στα ελληνικά βιβλία της (όλα στον Καστανιώτη), το "Η αίθουσα φόνων" (2006, μετ. Ερρίκος Μπαρτζινόπουλος).

Τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της γραφής της Τζέημς τα έχω ήδη αναφέρει σε άλλες τρεις αναρτήσεις: "Ο φάρος", "Θάνατος σε ιδιωτική κλινική" και "Αθώο αίμα". Τα ίδια χαρακτηριστικά της γραφής της συναντάμε και στην "Αίθουσα φόνων". Πρωταγωνιστής ο Νταλγκλίς, που συνδυάζει δυο αταίριαστες φαινομενικά ιδιότητες. Έξυπνος ντετέκτιβ, αυτός που, ως αντίστοιχο του πασίγνωστου Πουαρώ της Άγκαθα Κρίστι, ξεδιαλύνει τελικά όλα τα εγκλήματα, αλλά και ποιητής, που όχι μόνο διαβάζει αλλά και γράφει ποίηση. Χαρακτηρίζεται ακόμη και από ένα συναισθηματισμό και μια δειλία στην έκφραση των συναισθημάτων του προς την Έμμα, καθηγήτρια στο Κέιμπριτζ, με την οποία είναι ερωτευμένος.

Το βιβλίο διακρίνεται, όπως είναι το στυλ της Τζέημς, από έναν αργό ρυθμό. Φτάνουμε στη σελίδα 140 για να γίνει ο πρώτος φόνος και το ενδιαφέρον μας ως εκεί υποκινείται όχι από το ποιος είναι ο δολοφόνος, αλλά ποιος απ' όλα τα πρόσωπα που γνωρίσαμε θα είναι το θύμα. Στη σελίδα 314 θα συναντήσουμε τον απαραίτητο δεύτερο φόνο και αρκετά αργότερα τον τρίτο.
Όμως ο αργός ρυθμός καθόλου δεν μειώνει την απόλαυση της ανάγνωσης. Γιατί τα αστυνομικά της Τζέημς, όπως και τα περισσότερα σήμερα έργα της αστυνομικής λογοτεχνίας, δεν εξαντλούνται στη διάπραξη των εγκλημάτων και στην ανεύρεση των ενόχων. Πολλά άλλα στοιχεία, κοινωνικά, πολιτικά, ψυχολογικά, προσδίδουν μια ευρύτερη διάσταση στο αστυνομικό μυθιστόρημα.
Το τοπικό πλαίσο, στα περισσότερα τουλάχιστον έργα της, είναι το Λονδίνο, το οποίο όχι μόνο γνωρίζει καλά, αλλά και αγαπά, αν και δεν λείπει μια κριτική ματιά αυτής της πόλης και γενικότερα της αγγλικής ζωής και νοοτροπίας. Λέει για παράδειγμα: "Φτιάχνοντας τσάι ασφαλώς. Το αγγλικό αντίδοτο για όλα τα δεινά".
Αλλού πάλι, η διαφορά των κοινωνικών τάξεων προκαλεί την επικριτική της στάση. Σκέφτεται κάποια στιγμή η Κέιτ, η βοηθός του Νταλγκλίς, αναφερόμενη σε κάποιες κυρίες: "Δεν είναι αναγκασμένες να ζουν σ' ένα κτηριακό γκέτο με καταστραμμένο ασανσέρ και συνεχώς αναπαραγόμενη βία. Δε στέλνουν τα παιδιά τους σε σχολεία όπου οι τάξεις είναι πεδία μάχης και το ογδόντα τα εκατό των παιδιών δεν μπορούν να μιλήσουν αγγλικά. Αν τα παιδιά τους παραβιάσουν τον ποινικό κώδικα οδηγούνται σε ψυχίατρο, όχι στο Δικαστήριο Ανηλίκων. Αν χρειαστούν επείγουσα ιατρική νοσηλεία μπορούν και πηγαίνουν σε ιδιωτικό γιατρό. Δεν είναι περίεργο που μπορούν να είναι φιλελεύθερες". Κι αλλού πάλι αναφωνεί: "Θεέ μου, είναι φοβερή χώρα, αν είσαι φτωχός".
Η λογοτεχνική έκφραση και διατύπωση και η περιγραφική δύναμη, είναι επίσης γνώρισμα της γραφής της Τζέημς. "Προτιμούσε την πρώτη περίοδο της ακαδημαϊκής χρονιάς με το ενδιαφέρον της γνωριμίας των εισακτέων, το τράβηγμα των κουρτινών που άφηναν έξω τις σκοτεινές βραδιές και τα πρώτα αστέρια, τον μακρινό απόηχο παράφωνων κωδωνοκρουσιών και, όπως τώρα, την ιδιαίτερη μυρωδιά του ποταμού, την ομίχλης και της νοτισμένης γης".

Άφησα τελευταία την αναφορά στην υπόθεση του έργου, όχι γιατί είναι πιο ασήμαντη, αλλά γιατί το θέμα, φόνος-έρευνα-ανακάλυψη ενόχου, είναι κοινό χαρακτηριστικό όλων των αστυνομικών μυθιστορημάτων. Με δυο λόγια η υπόθεση είναι η εξής: Σε μια αριστοκρατική περιοχή του Λονδίνου, το Χάμστεντ, λειτουργεί ένα ιδιωτικό μουσείο με θέμα του την περίοδο του μεσοπολέμου. Ο ιδρυτής του συνέλεξε εκεί οτιδήποτε είχε σχέση με τις δυο αυτές δεκαετίες, του '20 και '30, φωτογραφίες, πίνακες, χάρτες, πρώτες εκδόσεις, χειρόγραφα από θέματα αθλητισμού μέχρι θέματα ψυχαγωγίας και μόδας. Μια αίθουσα είναι αφιερωμένη σε φόνους της εποχής εκείνης, που πράγματι είχαν διαπραχθεί τότε, όπως μας πληροφορεί εισαγωγικά η συγγραφέας. Είναι γνωστή ως Αίθουσα Φόνων. Και ξαφνικά αρχίζουν να διαπράττονται φόνοι (μυθιστορηματικοί τώρα) που μιμούνται τον τρόπο διάπραξης των παλιών εκείνων φόνων. Και φυσικά ο Νταλγκλίς με τους βοηθούς του θα βρει τον ή τους ενόχους και το μυστήριο θα λυθεί.
Ένα ακόμα ενδιαφέρον μυθιστόρημα για τους λάτρεις του είδους.