Μόλις τέλειωσα το βιβλίο του Σκαμπαρδώνη "Πολύ βούτυρο στο τομάρι του σκύλου" (Κέδρος,2006). Δεν ξέρω τι να πω. Είμαι ακόμα βυθισμένη σε κείνη τη μακρινή (;) εποχή του 1963, περπατώ στους δρόμους της Θεσσαλονίκης, ακούω τις ζητωκραυγές του πλήθους που συγκεντρώθηκε να υποδεχτεί τον Ντε Γκωλ, θυμάμαι πρόσωπα και γεγονότα. Όμως ταυτόχρονα νιώθω πως βγήκα από ένα κόσμο εντελώς άγνωστό μου, τον κόσμο του παρακράτους, του περιθωρίου, χαρτοπαίκτες, χασικλήδες, φονιάδες, βασανιστές, ομοφυλόφιλους, "κολλητήρια", απατεώνες, διπλούς πράκτορες, πατριδοκάπηλους, φτωχούς και βασανισμένους που επινοούν το κάθε τι για να επιβιώσουν (ακόμα και νομίσματα καταπίνει κάποιος που του πετούν άλλοι για χάζι, τα οποία ύστερα, στο σπίτι του αφοδεύει, πλένει και ...βγάζει έτσι το μεροκάματο!). Πρόσωπα που και μόνο το παρωνύμιο με το οποίο είναι κυρίως γνωστοί, Εικοσιδυός ή Κινητό Κρεοπωλείο, Αφρός, Βεδουίνος, Σιδεροφάγος, ο Καίσαρας, ο Μπέμπαρος, ο Σφυριχτός και πλήθος άλλοι, τόσοι που δεν τους συγκρατείς εύκολα, είναι χαρακτηριστικά της παρανομίας στην οποία κινούνται και δρουν. Σκηνές του εμφυλίου, σκληρές σκηνές όπως "Το κατσαβίδιασμα" ή η περιγραφή της κομμένης κεφαλής του Άρη (τι να πρωτοθυμηθώ απ' αυτό το μυθιστόρημα), που όμως εναλλάσσονται με σκηνές γεμάτες χιούμορ, ένα χιούμορ ειρωνικό, ανατρεπτικό. Οι ήρωές του, όλοι οι φτωχοδιάβολοι της τότε Θεσσαλονίκης, φαίνονται να τη γλεντάνε τη φτώχια και την περιθωριοποίησή τους. Γλώσσα σε πλήρη εναρμόνιση με τα πρόσωπα, με λεξιλόγιο που καθόλου δεν προβληματίζεται για την κοσμιότητά του. Λέξεις όπως γαμ.. ή σκ...ή άλλες ανάλογες είναι μόνιμες στους διαλόγους του και σκηνές όπως μια πεταμένη ροχάλα όχι λίγες φορές προκαλούν την αηδία. Ένας λογοτεχνικός νατουραλισμός που ορισμένες στιγμές δύσκολα αντέχεται. Διερωτώμαι αν ήταν τόσο απαραίτητος. Το παρομοίασαν με το "Ζ", αλλά ούτε κατά διάνοια, νομίζω, εκτός ίσως το ίδιο χρονικό διάστημα στο οποίο διαδραματίζεται (17-19 Μαΐου 1963) αν και σταματά εκεί που αρχίζει το "Ζ". Βρίσκομαι σε μια αμφιθυμία. Από τη μια αναγνωρίζω το δυνατό γράψιμο, από την άλλη σκέφτομαι πως οι δύσοσμες αυτές αναθυμιάσεις χρειάζονται ένα πολύ γερό λογοτεχνικό στομάχι, που δεν ξέρω πόσοι διαθέτουν. Κι ακόμα προβληματίζομαι για την ανάγκη ύπαρξης ενός τέτοιου είδους λογοτεχνίας.
Ο κάθε συγγραφέας κάτι καταγράφει ακέραιο. Ο Σκαμπαρδώνης καταγράφει, ακρίβώς, αυτό τον κόσμο των «φτωχοδιαβόλων»- και το κάνει θαυμάσια. Το «πολύ βούτυρο» όχι, δεν είναι σε καμία περίπτωση «Ζ». Οι εποχές γεννούν τα έργα, άλλωστε. Αν ο οποιοσδήποτε έγραφε σήμερά ένα «Ζ» μάλλον δεν θα τα κατάφερνε. Κατά τούτο όμως σχετίζεται το ένα με το άλλο βιβλίο: κάποιοι από τους ήρωες του Βασιλικού είναι φτωχοδιάβολοι και η ατμόσφαιρα μοιάζει λίγο.
ΑπάντησηΔιαγραφήΑπό εκεί και πέρα, άλλο το ένα άλλο το άλλο- και κανένα από τα δυο κατακριτέο. Γιατί, ακόμα και αν κάτι σού χτύπησε άσχημα (και σε μένα το ίδιο ή κάτι άλλο και σε άλλους άλλο) είναι το σημείο όπου διαφωνείς με το έργο τέχνης. Το σημαντικό όμως είναι ότι διαφωνείς, ακριβώς, με ένα έργο τέχνης και όχι με ένα φτηνιάρικο βιβλίο.
Advocatus diaboli, μου άρεσε πολύ η φράση σου,"διαφωνείς με ένα έργο τέχνης" που αποδίδει ακριβώς αυτό που ένιωσα. Είναι τόσο δυνατές οι σκηνές και οι περιγραφές του Σκαμπαρδώνη που σου προκαλούν σωματικά συμπτώματα ναυτίας και αηδίας που δεν ξέρω γιατί πρέπει να υφιστάμεθα.
ΑπάντησηΔιαγραφήΚι εμένα δεν ου αρέσουν τα σπλάτερ, επί παραδείγματι (χωρίς να υπονοώ πως αυτό είναι σπλάτερ). Δεν κάνω τίποτα για να μου αρέσουν. Εχω αυτό το δικαίωμα. Αλλοίμονο αν μας άρεσαν όλα. Φαντάζεσαι τι γούστο θα είχαμε; Εχεις την επιλογή να μη διαβάσεις τα επόμενά του, και άλλα συναφή, να κοινολογήσεις την απέχθειά σου, να πεις την άποψή σου. Να επιμείνεις σε αυτό. Είδες ακόμα ένα καλό της τέχνης;
ΑπάντησηΔιαγραφήστο βιβλίο καθρεφτίζεται το παρακράτος του σήμερα. Είναι ο λιγδιάρικος χώρος των κουκουλοφόρων, των δοσοληψιών και των διάφορων Δοβρομήρων που έχουν βαλθεί δια ροπάλου να πνίξουν την Ελλάδα.
ΑπάντησηΔιαγραφήΤο "Βούτυρο στο Τομάρι του Σκύλου" δεν είναι τίποτα άλλο παρά το χρονικό της εποχής μας, του σήμερα. Είναι η εικόνα μίας χώρας ανοχύρωτης και στο έλεος του σημερινού Νεοταξίτικου παρακράτους. Είναι ένα "1984" προς το παρελθον για να μπορέσουμε να δούμε αυτό που γίνεται σήμερα. Είναι η παρουσιάση του σημερινού Νεοταξίτικου παρακράτους σε όλο το εγληματικά οργανωμένο περιβάλον του, που ρίχνει το βαθύ σκοτάδι στη ζωή μας και απειλή την ύπαρξή μας.