Το πέταγμα της βασίλισσας

"Γι' αυτόν, το μυθιστόρημα είναι μια βασίλισσα μέλισσα που πετάει προς τα πάνω, στα τυφλά, οικειοποιούμενη ό,τι συναντάει στην άνοδό της, δίχως οίκτο και τύψεις, γιατί έχει έρθει σ' αυτό τον κόσμο μόνο και μόνο γι' αυτό το πέταγμα. Το να πετάει προς το κενό είναι το μοναδικό της καμάρι και συνάμα η καταδίκη της".

Αν δεχτούμε τον ορισμό αυτό του μυθιστορήματος που υιοθετεί ο κεντρικός ήρωας του βιβλίου του Τόμας Ελόι Μαρτίνες, τότε εξηγούμε τον παράδοξο τίτλο του μυθιστορήματος "Το πέταγμα της βασίλισσας" (Καστανιώτης 2008, μετ. Δανάη-Κατερίνα Φέρρη), που εκ πρώτης όψεως φαίνεται δυσερμήνευτος.

Πρώτο βιβλίο του Αργεντίνου συγγραφέα που διαβάζω, αλλά νομίζω δεν θα είναι και το τελευταίο. Παρ' όλη την παραδοξότητά του ως προς την πλοκή, τη χρονολογική ανακολουθία που συγχίζει κάπως, την αλλαγή στο αφηγηματικό εγώ που εν μέρει σε αποπροσανατολίζει, προπάντων και με τη χρήση του όχι συνήθους δευτέρου ενικού, είναι ένα βιβλίο με εξαιρετικό ενδιαφέρον. Ο Μαρτίνες δεν διστάζει να δώσει την άσχημη πλευρά της ίδιάς του της χώρας προβάλλοντας τη θρησκοληψία, τη διαπλοκή, την εκμετάλλευση της παντοδυναμίας του τύπου, τη διαφθορά. "Το μόνο που θέλω είναι να ξέρει ο κόσμος, όπως ξέρω κι εγώ, ότι κάτι στο Μπουένος Άιρες βρομάει σαπίλα", λέει κάπου.

Κεντρικός ήρωας είναι ο Καμάργο, ένας παντοδύναμος διευθυντής μιας εφημερίδας στο Μπουένος Άιρες, που καταλαμβάνεται από ανεξέλεγκτο πάθος για τη Ρέινα Ρέμις, μια δημοσιογράφο που εργάζεται στην εφημερίδα του, έξυπνη και ικανή, αν και όχι ιδιαίτερα ωραία, που έχει τα μισά του χρόνια. Ο ίδιος είναι παντρεμένος, αλλά σχεδόν σε διάσταση με τη γυναίκα του και έχει δυο δίδυμες δεκαπεντάχρονες κόρες, από τις οποίες η μια πάσχει από καρκίνο. Ο Καμάργο προωθεί τη Ρέινα, της δίνει ξεχωριστή θέση στην εφημερίδα, πολλαπλασιάζει το μισθό της. Εκείνη ανταποκρίνεται, χωρίς ουσιαστικά αυτό που νιώθει να είναι έρωτας. "Ήταν ένα συναίσθημα για το οποίο δεν υπάρχει όνομα ούτε μέτρο". Οι δυο τους ζουν τρία χρόνια χωρίς να χωρίσουν σχεδόν καθόλου, πηγαίνοντας από τη μια άκρη της γης στην άλλη. Μα μια τέτοια κτητική σχέση που έδενε τον Καμάργο με τη Ρέινα δεν μπορεί να τελειώσει ομαλά. Τη ζηλεύει, την χτυπά κι όταν εκείνη σε μια αποστολή στην Κολομβία γνώρισε κι ερωτεύτηκε ένα νέο δημοσιογράφο, η εκδίκηση του Καμάργο που παρακολουθούσε και μάθαινε τα πάντα, γίνεται μ' ένα τρόπο που και η πιο νοσηρή φαντασία δύσκολα θα επινοούσε. Σπάνια χαρακτήρας βιβλίου, νομίζω, γίνεται τόσο μισητός στον αναγνώστη. Ο Καμάργο γίνεται η προσωποποίηση της αλαζονείας, αυτού του ελαττώματος που είναι "το πιο γόνιμο από τα θανάσιμα αμαρτήματα", αυτό που γεννάει όλα τα άλλα. Αισθάνεται παντοδύναμος, θέλει και μπορεί να ελέγχει τα πάντα. Το ψυχολογικό κενό που αισθάνεται από την εγκατάλειψή του από τη μητέρα του, η ανάγκη για τη στοργή και την αγάπη που του έλειψε μπορούν ως ένα βαθμό να ερμηνεύσουν τη συμπεριφορά του. Πώς να εξηγηθεί όμως το ότι δεν πάει να δει την κόρη του κι όταν ακόμη εκείνη είναι ετοιμοθάνατη;

Το ατομικό δράμα Καμάργο-Ρέινας τοποθετείται με φόντο το συλλογικό της σύγχρονης Αργεντινής. Το πλήθος τα θέματα που πλαισιώνουν την ερωτική ιστορία, θέματα θρησκευτικά, πολιτικά, ψυχολογικά, θέματα αστέγων και μεταναστών, ακόμη και λογοτεχνικά με μνεία συγγραφέων όπως ο Προυστ και ο Κάφκα, αλλά και η τεχνική του βιβλίου, το καθιστούν ένα εξαιρετικό ανάγνωσμα.
Για το ίδιο βιβλίο στον Librofilo