Δευτέρα, Φεβρουαρίου 07, 2011

Το δίκιο είναι ζόρικο πολύ

Με τη Μάρω Δούκα μου συμβαίνει κάτι περίεργο. Ενώ άλλα έργα της (Αρχαία σκουριά, Ουράνια μηχανική, Αθώοι και φταίχτες) μου άρεσαν πολύ, άλλα, όπως το "Σκούφος από πορφύρα" στάθηκε αδύνατο να τα τελειώσω. Το τελευταίο της, "Το δίκιο είναι ζόρικο πολύ" (Πατάκης, 2010) αποδείχτηκε εξίσου ζόρικο και στο διάβασμά του. Το βιβλίο είναι περισσότερο χρονικό παρά μυθιστόρημα. Υπάρχει ασφαλώς μύθος, υπάρχουν τα πρόσωπα-φορείς του μύθου, κυριαρχεί όμως η ιστορία. Σύμφωνα και με προλογική δήλωση της συγγραφέως "τα ιστορικά γεγονότα, αναπόσπαστα της βαθύτερης αιτίας του βιβλίου, δεν ανασύρονται για να υπηρετήσουν τη μυθοπλασία αλλά για να την εκθέσουν, διεκδικώντας διαβρωτικά τον πρωταγωνιστικό τους ρόλο".
Η Βιργινία, φοιτήτρια στην Αθήνα, γυρίζει στην πατρίδα της, τα Χανιά, όπου ζει η μητέρα της, ο άρρωστος, ετοιμοθάνατος παππούς της και ο θείος της, αδελφός της μητέρας της, ο Πανάρης. Συχνά διαβάζει στον παππού της αποσπάσματα από τον "Ερωτόκριτο", προπάντων το μέρος του έργου που αναφέρεται στο μαυροντυμένο παλικάρι, τον Χαρίδημο. Μια μέρα, στον "Ερωτόκριτο" του παππού βρίσκει το αντίγραφο μιας επιστολής με ημερομηνία 16 Απριλίου 1945, με την οποία ο αντισυνταγματάρχης Παύλος Γύπαρης απευθύνεται στον επίσκοπο Αγαθάγγελο, λέγοντας ότι υπό κάποιους όρους είναι έτοιμος να δεχτεί την πρόταση των Γερμανών και να χτυπήσει τους αναρχικούς. Η Βιργινία απορεί. Τι γύρευαν οι Γερμανοί στην Κρήτη τον Απρίλη του '45 όταν είναι γνωστό ότι από την Αθήνα αποχώρησαν τον Οκτώβρη του '44; Με τη βοήθεια βιβλίων που της προμηθεύει ο θείος της Πανάρης και με τετράδια σημειώσεων που της δίνει ο παππούς της, ο οποίος είχε ζήσει εκείνη την ταραγμένη εποχή, η Βιργινία βυθίζεται στο παρελθόν, προσπαθεί να αναπλάσει πρόσωπα και γεγονότα. Θα μάθει ότι οι Γερμανοί παρέμειναν στο νησί με στόχο και σε συνεννόηση με τους Άγγλους και τις εθνικιστικές οργανώσεις, να εμποδίσουν το ΕΑΜ να καταλάβει την εξουσία.
Πλήθος πρόσωπα και γεγονότα ανασύρονται στο φως καθώς η Βιργινία προσπαθεί να κατανοήσει και να εμηνεύσει τον ρόλο καθενός  και το ρόλο του παππού της, ενώ ταυτόχρονα αναζητεί και το δικό της στίγμα στο παρόν. Υπάρχουν τόσα πρόσωπα, παρελαύνουν τόσα ονόματα τόπων και προσώπων, εξιστορούνται τόσα γεγονότα που ο αναγνώστης μπερδεύεται. Δεν μπορείς να θυμάσαι τις δεκάδες τα πρόσωπα ή το ρόλο καθενός, πολλά από τα οποία εμφανίζονται για πολύ λίγο. Τα ιστορικά πρόσωπα διαπλέκονται με τα φανταστικά, το παρελθόν με το παρόν, τα ιστορικά γεγονότα με την ενδοσκόπηση και την προσπάθεια αυτογνωσίας της ηρωίδας.
Το έργο, πιστεύω, ενδιαφέρει πιο πολύ τον ιστορικό παρά τον αναγνώστη λογοτεχνίας. Πιο πολύ τους Κρητικούς και προπάντων τους Χανιώτες, των οποίων την ιστορία με τόσο λεπτομερειακό τρόπο καταγράφει η Δούκα. Σε κάποιο σημείο του βιβλίου αναφέρει η Βιργινία απευθυνόμενη στον παππού της: "Αν έπεφταν στα χέρια μου τα τετράδιά σου πριν από την επιστολή του Γύπαρη στον Αγαθάγγελο, ίσως και να μου προκαλούσαν πλήξη". Ομολογώ ότι μια τέτοια πλήξη μου προκάλεσε μεγάλο μέρος του βιβλίου της Δούκα που με πολύ κόπο και μόχθο τελείωσα.

Μια εκτενής και πολύ διαφωτιστική παρουσίαση γίνεται εδώ.

8 σχόλια:

  1. Γειά σου Κίκα. Κατάλαβα από την ανάρτηση σου, πως ούτε σε μένα θα άρεσε αυτό το βιβλίο, παρ'όλο που τα ιστορικά μυθιστορήματα μου αρέσουν. Άλλωστε έχω αρκετά ακόμα βιβλία αγορασμένα και μή διαβασμένα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Πολύ θα ήθελα να ακούσω τη γνώμη και κάποιου άλλου, απλού αναγνώστη και όχι μόνο της επίσημης κριτικής.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Αναγνώστρια,
    συμφωνώ ότι η ιστορία κλέβει όλη τη δόξα και ο αναγνώστης ασφυκτιά μέσα στο χάος ποικίλων λεπτομερειών. Στην ουσία μόνο η ιστορική ματιά θα απολαύσει το όλο κατασκεύασμα, ενώ η λογοτεχνική (του αναγνώστη) θα σκοντάφτει συνεχώς στην απουσία βαθείας πλοκής.
    Η Δούκα ξεπλήρωσε χρέη παρά έδωσε ένα δικό-της σύμπαν γεγονότων και προσώπων.
    Πατριάρχης Φώτιος
    ΥΓ. Ευχαριστώ για τις συστάσεις στη Ζήνα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Για τον τίτλο ποια η γνώμη σου; Εγώ μόλις τον πρωτάκουσα,έναν στομαχικό ίλιγγο τον έπαθα,ομολογώ! Μελό λαϊκάντζα μου κάνει,σαν παλιά ελληνική ταινία...Αν και δεν έχω διαβάσει το βιβλίο,διαβάζοντας το κείμενό σου,αισθάνομαι πως κι εγώ θα έπληττα.Πολύ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. @ ΒΙΒΛΙΟΚΑΦΕ Ο κάθε αναγνώστης αισθάνεται πραγματικά μια ικανοποίηση από την επιβεβαίωση της δικής του άποψης. Προπάντων όταν η επιβεβαίωση προέρχεται από αναγνώστες των οποίων τη γνώμη εκτιμά και εμπιστεύεται. Ευχαριστώ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. @ Johnny Panic Ο τίτλος όπως εγώ τον καταλαβαίνω (μισώ το "εισπράττω" που παραπέμπει σε χρηματική συναλλαγή)σημαίνει ότι είναι πολύ δύσκολο να βρει κάποιος, προπάντων σε ότι αφορά το παρελθόν, σε ποια πλευρά βρίσκεται το δίκιο ή ακόμη ότι χρειάζεται μελέτη, έρευνα, κόπος για να το βρεις.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Καλά,κι εγώ έτσι τον κατάλαβα,η αισθητική του με προβλημάτισε,όχι η ερμηνεία του.Αυτοί οι δήθεν "αντιακαδημαϊκοί" τίτλοι μου σπάνε τα νεύρα.Ας είναι.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Αγαπητή αναγνώστρια, Συμφωνώ απόλυτα οτι το βιλβίο αυτό αποτελεί ΧΡΟΝΙΚΟ και όχι μυθιστορημα. Κ’εγώ ζορίστηκα πολύ να το τελειώσω και έχασα το ενδιαφέρον μου για το ποιόι από τους χαραχτηρες θα ζήσουν και ποιοί θα πεθάνουν. Βεβαίως και το χρονικό είναι σημαντικό είδος, για να μην ξεχνάμε την ιστορία μας, αλλά η ανθρώπινη περιπέτεια χάνεται στη λεπτομέρεια. Συγκρίνοντας το με το συναρπαστικό Οι Καπετάνιοι του Eudes, αυτό το βιλβίο με άφησε πολυ κρύο και ο μόνος λόγος που το τελείωσα είναι οτι ήταν δώρο μιάς φίλης της οποίας τις ιδέες εκτιμώ ιδιαίτερα.

    Πολύ μου άρεσε η ιστοσελίδα σου!

    ΑπάντησηΔιαγραφή