Παρασκευή, Σεπτεμβρίου 07, 2012

Η χρονιά της μαγικής σκέψης


 Η ζωή αλλάζει γρήγορα.
Η ζωή αλλάζει κάθε στιγμή που περνάει.
Κάθεσαι για δείπνο κι η ζωή που ήξερες τελειώνει.

Δεν ξέρω αν κάποιος που δεν βίωσε παρόμοιες εμπειρίες απώλειας και πένθους μπορεί να εκτιμήσει όσο του αξίζει το εξαιρετικό αυτό βιβλίο της Τζόαν Ντίντιον, "Η χρονιά της μαγικής σκέψης" (Κέδρος 2011, μετ. και επίμετρο Ξένιας Μαυρομμάτη). Η Τζόαν Ντίντιον, Αμερικανίδα συγγραφέας, αρθρογράφος και σεναριογράφος και ο επίσης συγγραφέας σύζυγός της Τζον Γκρέγκορι Νταν, το βράδυ της 30ης Δεκεμβρίου 2003, μόλις είχαν γυρίσει από το νοσοκομείο, όπου επισκέφθηκαν τη βαριά άρρωστη κόρη τους. Εκείνη ετοίμαζε το δείπνο. Εκείνος διάβαζε και κάτι σχετικό έλεγε. Ξαφνικά σταμάτησε. Εκείνη γύρισε και τον είδε να σωριάζεται χάμω. Ήταν νεκρός.
Περίπου εννιά μήνες αργότερα, τον Οκτώβριο του 2004, η Τζόαν αρχίζει να γράφει αυτό το βιβλίο. Γράφει η ίδια στις πρώτες σελίδες:
"Το παρόν κείμενο είναι η απόπειρα να βγάλω νόημα από την περίοδο που ακολούθησε, τις εβδομάδες και κατόπιν τους μήνες που ξερίζωσαν όποια ακλόνητη ιδέα είχα ποτέ σχηματίσει για το θάνατο, για την αρρώστια, για την τύχη και τις πιθανότητες, για τη μοίρα την καλή και την κακή, για το γάμο και τα παιδιά και τη μνήμη, για το πένθος, για τους τρόπους με τους οποίους οι άνθρωποι χειρίζονται και δε χειρίζονται το γεγονός ότι η ζωή τελειώνει, για τη ρηχότητα της λογικής, για την ίδια τη ζωή".
Κι αυτό κάνει σ' ολόκληρο το βιβλίο. Τα σαράντα χρόνια του γάμου τους, η συγγραφική τους δουλειά, οι μετακομίσεις τους, τα ταξίδια τους, οι λεπτομέρειες της τελευταίας μέρας και των τελευταίων στιγμών που έζησαν μαζί, όλα περνούν και καταγράφονται σε μια προσπάθεια να ξεπεράσει τον πόνο της. Σ΄αυτή τη μακρά αφήγηση αναλογίζεται γιορτές, διακοπές, εντάσσει λογοτεχνικά κείμενα (εντυπωσιακή μια αναφορά στην τραγωδία του Ευριπίδη "Άλκηστις"), ιατρικές γνωματεύσεις, παιδικά τραγούδια, αναφορές σε φίλους. Με άλλα λόγια είναι η ενδιαφέρουσα εξιστόρηση μιας μακράς ευτυχισμένης ζωής, πάντα με άξονα τους όρους ζωή-θάνατος.
Καθετί που βλέπει της θυμίζει κάτι από την περασμένη της ζωή. Αποφεύγει να περάσει μπροστά από ένα κτήριο ή από ένα δρόμο ή να μείνει σ' ένα ξενοδοχείο που τα είχε συνδέσει με στιγμές ευτυχίας με το σύζυγό της.
Προβληματίζεται διαρκώς γύρω από το θέμα του θανάτου και του πένθους. Η παντοτινή απουσία, η μοναξιά είναι αφόρητη. "Και τι δε θα 'δινα να μπορούσα να συζητήσω οτιδήποτε με τον Τζον", γράφει. Και πόσο οδυνηρή είναι η συνειδητοποίηση του αμετάκλητου, του οριστικού γεγονότος. "Μου είναι δύσκολο να σκέφτομαι ότι τώρα είμαι χήρα. Θυμάμαι ότι δίστασα την πρώτη φορά που έπρεπε να σημειώσω το αντίστοιχο τετραγωνάκι στην "οικογενειακή κατάσταση" κάποιου εντύπου".
Δεν ξέρω αν με την παρουσίασή μου δίνω την εντύπωση ενός καταθλιπτικού βιβλίου. Όχι, δεν είναι καταθλιπτικό, έστω κι αν μιλάει για θάνατο. Είναι ένα βιβλίο προβληματισμού, αυτογνωσίας, κατάφασης της ζωής, ένα βιβλίο που ξεκινά σαν καταγραφή προσωπικών σκέψεων και συναισθημάτων, που είναι όμως διαχρονικά και πανανθρώπινα. Είναι η απάντηση της λογοτεχνίας στο φιλοσοφικό ερώτημα του θανάτου.

Σημ. Το πιο τραγικό είναι ότι 20 μήνες μετά το θάνατο του συζύγου πεθαίνει και η (υιοθετημένη) κόρη τους.

5 σχόλια:

  1. Κίκα μου, καλησπέρα. Μόλις διάβασα το υπέροχο βιβλίο που μας παρουσίασες και προβληματίστηκα. Έχεις δίκαιο ότι το καταλαβαίνει ίσως καλύτερα όποιος βίωσε παρόμοιες καταστάσεις. Βέβαια, είναι ένας δρόμος για όλους. Κανένας δεν ξεφεύγει.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. ενδιαφέρον φαίνεται και μπήκε ήδη στη λίστα! Συχνά έχω την αίσθηση- ιδίως όταν διαβάζω βιβλία με παρόμοιο περιεχόμενο- πως αυτό που πίστευαν οι ρομαντικοί καλλιτέχνες ισχύει απόλυτα: η ζωή και η τέχνη στρέφονται γύρω από το θάνατο και τον έρωτα.Με όλες τις άλλες δραστηριότητές μας απλώς ξεγελούμε τον εαυτό μας...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Καλημέρα, Ζήνα μου. Βέβαια, αν ήταν γραμμένο μόνο για κείνους που είχαν παρόμοιες εμπειρίες, δεν θα είχε τόση απήχηση σε εκατομμύρια ανθρώπους. Το βιβλίο προκαλέι γενοκότερους προβληματισμούς.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Αγαπητέ desperando. Χαίρομαι για τη γνωριμία. Δεν σε είχα προσέξει νωρίτερα, άλλωστε όπως είδα είσαι καινούριος blogger. Σε έχω ήδη προσθέσει στη λίστα ιστολογίων μου και θα σε παρακολουθώ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Δεν ξέρω ΑΝ θα δεις αυτό μου το σχόλιο. Οπωσδήποτε η ανάρτηση σου είναι πολύ καλή. Εξακολουθώ όμως να το θεωρώ κουραστικό βιβλίο και όχι τόσο καλό (για μένα) σε σχέση με το ΜΑΚΑΡΙ ΝΑ ΠΑΝΕ ΟΛΑ ΚΑΛΑ.......

    ΑπάντησηΔιαγραφή