Κυριακή, Ιανουαρίου 13, 2013

Ψωμί Παιδεία Ελευθερία

Έχω διαβάσει όλα τα μυθιστορήματα του Πέτρου Μάρκαρη και ασφαλώς δεν μπορούσε να αποτελέσει εξαίρεση το πιο πρόσφατό του, "Ψωμί Παιδεία Ελευθερία" (Γαβριηλίδης, 2012).
Έχω πια εξοικειωθεί, όπως και όλοι φαντάζομαι οι αναγνώστες του Μάρκαρη, με το στυλ της γραφής του. Τοπικός προσδιορισμός (με εξαίρεση το "Παλιά πολύ παλιά" που διαδραματίζεται στην Κωνσταντινούπολη) είναι η Αθήνα. Οι δρόμοι της, οι γειτονιές της, τα μποτιλιαρίσματα και οι πορείες διαμαρτυρίας. Χρονικός προσδιορισμός το εκάστοτε παρόν, η έμπνευση πάντοτε από την επικαιρότητα.
Ο αστυνόμος Κώστας Χαρίτος μας έχει γίνει πια γνώριμος, με τη γυναίκα του την Αδριανή, τυπική νοικοκυρά με ειδικότητα στα... γεμιστά, την κόρη του την Κατερίνα που την έχουμε παρακολουθήσει να τελειώνει το Λύκειο, να σπουδάζει, να παντρεύεται το γιατρό Φάνη και να εργάζεται τώρα ως δικηγόρος. Ξέρουμε ακόμα τους συνεργάτες του Χαρίτου στην αστυνομία, τους συμπεθέρους του και τον παλιό αντιστασιακό Ζήση που συχνά τον βοηθά στις έρευνές του. Λίγο ακόμα και σαν τον Σέρλοκ Χολμς του οποίου το σπίτι στην περίφημη Μπέηκερ Στρητ είναι τουριστικό αξιοθέατο θα αναζητούμε και στο Παγκράτι το σπίτι του Χαρίτου!
Το "Ψωμί Παιδεία Ελευθερία"  αποτελεί κατά τον συγγραφέα το τρίτο μέρος της "Τριλογίας της Κρίσεως"(προηγήθηκαν τα "Ληξιπρόθεσμα δάνεια" και η "Περαίωση") και τοποθετείται χρονικά σ' ένα πολύ κοντινό μέλλον, την πρωτοχρονιά του 2014, το βράδυ που η Ελλάδα από το ευρώ ξαναγυρίζει στη δραχμή.
Ο Χαρίτος και η οικογένειά του παρακολουθούν τους πανηγυρισμούς στο Σύνταγμα, ενώ την επομένη δυο  πορείες εκδηλώνουν τις αντιθέσεις τους. Οι μεν, οι νεότεροι, φωνάζουν "αν είναι να ζήσουμε φτωχοί, καλύτερα με τη δραχμή", ενώ οι πιο ηλικιωμένοι διαδηλώνουν "φέρτε πίσω το ευρώ". Από την εξέλιξη των γεγονότων και συζητήσεων είναι έκδηλη η άποψη του Μάρκαρη υπέρ του ευρώ. Παρουσιάζει μια Ελλάδα που έχοντας γυρίσει στη δραχμή βρίσκεται σε χειρότερη κατάσταση από τη σημερινή. Εκτός από τη στέρηση, τη φτώχεια, τους άστεγους, τους άνεργους η χώρα αντιμετωπίζει και στάση πληρωμών, ενώ ένα ευρώ αντιστοιχεί με πεντακόσιες δραχμές.
Όμως αυτά δεν είναι το κύριο θέμα. Αποτελούν απλώς το κοινωνικό πλαίσιο μέσα στο οποίο θα αρχίσουν να γίνονται οι φόνοι. Οι δολοφονημένοι είναι ένας επιτυχημένος επιχειρηματίας, ένας επιτυχημένος ακαδημαϊκός κι ένας επιτυχημένος συνδικαλιστής. Σε όλα τα πτώματα ένα ηχογραφημένο μήνυμα, "Ψωμί, Παιδεία, Ελευθερία" δημιουργεί συνειρμούς με την εξέγερση του Πολυτεχνείου του 1973, στην οποία αποτελούσε κυρίαρχο σύνθημα. Από εκεί αρχίζει η έρευνα για την εξιχνίαση των δολοφονιών, η οποία θα δείξει ότι και οι τρεις είχαν εκμεταλλευτεί τη συμμετοχή τους στην εξέγερση του Πολυτεχνείου για να ανέλθουν κοινωνικά και οικονομικά. Ο ένας "δεν άνοιγε βιβλίο. Περνούσε τα μαθήματα όχι πια σαν ο καλός φοιτητής αλλά σαν αντιστασιακός". Ο άλλος κέρδιζε παίρνοντας ευνοιοκρατικά τις προσφορές του δημοσίου, ο άλλος ρύθμιζε καταστάσεις ως συνδικαλιστής.
Μια ομάδα νέων αναλαμβάνει με τις δολοφονίες να ξεπλύνει τη ντροπή από όσους εκμεταλλεύτηκαν την αντιστασιακή τους δράση και βεβαίως ο Χαρίτος θα βρει τους ενόχους. Μόνη επιφύλαξή μου στην υπόθεση του καινούριου αυτού βιβλίου του Μάρκαρη είναι η υπονοούμενη εμπλοκή στους φόνους και παιδιών των δολοφονημένων. Όσο κακές κι αν ήταν οι σχέσεις γονιών και παιδιών, όσο και να ντρέπονταν τα παιδιά για τη δράση  των γονιών τους, δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι θα συνεργούσαν και στη δολοφονία τους.
Ένα ακόμα μυθιστόρημα στη γνώριμη πρωτοπρόσωπη γραφή του Μάρκαρη που θα ιακανοποιήσει τους θιασώτες του.

7 σχόλια:

  1. Δεν έχω διαβάσει παρά μόνο το Νυχτερινό Δελτίο του Μάρκαρη, που φυσικά μου άρεσε πάρα πολύ και σκοπεύω να διαβάσω ολόκηρη τη σειρά.
    Εάν θέλετε, επιτρέψτε μου δύο παρατηρήσεις :

    1) Λέτε : "Όμως αυτά δεν είναι το κύριο θέμα. Αποτελούν απλώς το κοινωνικό πλαίσιο μέσα στο οποίο θα αρχίσουν να γίνονται οι φόνοι". Έχω την εντύπωση πως το ακριβώς αντίθετο συμβαίνει. Οι φόνοι είναι απλώς το μέσο με το οποίο σχολιάζει την επικαιρότητα ο Μάρκαρης, δεν αποτελούν αυτοσκοπό. Η κοινωνική κριτική είναι ο σκοπός του (συγκεκριμένου) συγγραφέα.

    2) Δεδομένου πως πρόκειται για αστυνομικό, ίσως θα ήταν καλύτερα να αποκαλύπτατε λιγότερα για την εξέλιξη στην παρουσίασή σας (π.χ. "και οι τρεις είχαν εκμεταλλευτεί τη συμμετοχή τους στην εξέγερση του Πολυτεχνείου για να ανέλθουν κοινωνικά και οικονομικά" & "η υπονοούμενη εμπλοκή στους φόνους και παιδιών των δολοφονημένων").

    Συνεχίστε τις πολύ καλές παρουσίασεις

    Φιλικά πάντα
    Θαλής

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Αγαπητέ Θαλή, ευχαριστώ για τις παρατηρήσεις. Έχετε δίκαιο στην πρώτη σας παρατήρηση, όμως η αναφορά μου σε κύριο θέμα έχει να κάνει με το χαρακτηρισμό του μυθιστορήματος ως αστυνομικού. Όσο για τη δεύτερη παρατήρηση έχετε απόλυτο δίκαιο και θα την έχω υπ' όψιν μελλοντικά. Σπεύδω να σας προσθέσω στη λίστα ιστολογίων μου.

      Διαγραφή
  2. Με πρόλαβε ο ..Θαλής... Αν είχα διαβάσει την παρουσίαση, δεν θα χρειαζόταν να πάρω το βιβλίο... Το πρώτο που διαβάζω του Μάρκαρη...και το.....τελευταίο.. Δεν μπορώ βέβαια να πω πως δεν είναι καλό... Για μένα όμως δεν είναι το είδος που μου αφήνει διαβάζοντας εκείνη την ΑΠΟΛΑΥΣΗ του ΚΑΛΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ.... Το τελευταίο που διάβασα και μου άφησε αυτή την υπέροχη αίσθηση είναι ΤΟ ΝΟΡΒΗΓΙΚΟ ΔΑΣΟΣ του Μουρακάμι... Πώς να γίνει σύγκριση αυτών των βιβλίων και να τα θεωρήσω αμφότερα ΚΑΛΑ;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Γεια σου Μάκη. Καιρό έχουμε να τα πούμε. Εμένα μου αρέσει ο Μάρκαρης και με όσες αδυναμίες κι αν έχει δεν θα πάψω να τον διαβάζω, προπάντων για την αθηναϊκή ατμόσφαιρα που δημιουργεί. Άλλωστε, όπως έγραψα, είναι πια σαν ένα γνωστό, υπαρκτό πρόσωπο ο ήρωάς του, που θέλουμε να μαθαίνουμε για τη συνέχεια της ζωής του. Το Νορβηγικό δάσος πωλείται ηλεκτρονικά και είναι μέσα στα προσεχώς μου. Τώρα διαβάζω την "Τριλογία του Βερολίνου" που θα μου πάρει αρκετές μέρες. Είναι πάνω από 1000 σελίδες!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Έχω διαβάσει τελευταία, εκτός από το Νορβηγικό Δάσος, τα 2 1Q84 του Μουρακάμι (περιμένω ανυπόμονα το τρίτο), αλλά και τα δύο των ...50 Αποχρώσεων του Γκρι, τα οποία θα μπορούσα να χαρακτηρίσω ως βελτιωμένα... αρλεκιν, εμπλουτισμένα με ..σαδομαζιστκά μέρη...ενσωματωμένα όμως σε μια "δικαιολογημένη" ψυχολογία λόγω κακαποίησης στη παιδική ηλικία .... Περιμένω και αυτού του έργου ανυπόμονα το τρίτο βιβλίο.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Σαδομαζοχιστικά.... (Διορθώνω)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Έχεις διαβάσει Σέρλοκ Χόλμς;Έχω διαβάσει τα άπαντα και ένα έχω να πω ο Άρθουρ Κόναν Ντόυλ είναι μοναδικός στο είδος του

    ΑπάντησηΔιαγραφή