Η Μάχρια της λήθης

Ρένα Πετροπούλου-Κουντούρη
Η Μάχρια της Λήθης
Λιβάνης, 2014

Θυμάμαι, όταν ήμουν μικρή, τότε που δανειζόμουν βιβλία από τη βιβλιοθήκη του σχολείου ή από φίλες, πριν πάρω ένα βιβλίο το ξεφύλλιζα. Αν είχε πολλές σελίδες χωρίς διαλόγους, το απέρριπτα! Γιατί αυτό θα σήμαινε εκτενείς περιγραφές ή μακροσκελείς αφηγήσεις και το βιβλίο, κατά τη γνώμη μου, θα ήταν ανιαρό! Το ξεφύλλισμα είναι μια συνήθεια που μου έμεινε ως τώρα, αλλά που ασφαλώς οι συμπαγείς, χωρίς διαλόγους σελίδες, δεν είναι πια αποτρεπτικές.

Στο βιβλίο "Η Μάχρια της λήθης" δεν συναντάμε παρά ελάχιστους διαλόγους κι αυτούς παρένθετους μέσα στις πρωτοπρόσωπες αφηγήσεις όλων των χαρακτήρων. Είκοσι τέσσερα είναι τα πρόσωπα που δρουν στο έργο, άλλα με μικρότερο και άλλα με μεγαλύτερο ρόλο. Έτσι, οι ήρωες της Ρένας Πετροπούλου μέσα από την πρωτοπρόσωπη αφήγηση αφενός περιγράφουν, αφετέρου εκφράζουν σκέψεις και συναισθήματα πιο πειστικά απ' ό,τι αν τα έλεγε ένας τριτοπρόχωπος αφηγητής. (Νομίζω πως θα ήταν χρήσιμο αν η συγγραφέας παρέθετε στην αρχή ή στο τέλος του βιβλίου έναν κατάλογο με τα πρόσωπα αυτά και την ιδιότητά τους. Π.χ. Μάχρια: ένα κορίτσι που γεννιέται στην Κρήτη το 1867, Ιουστίνη: μητέρα της Μάχρια, Σουλεϊμάν: θετός πατέρας της Μάχρια κ.ο.κ.). 

Το βιβλίο αρχίζει  στην επαναστατημένη, αιματοβαμμένη, αγωνιζόμενη για την ελευθερία της Κρήτη. Εκεί τότε  γεννιέται ένα παιδί, καρπός παράνομου έρωτα. Το κοριτσάκι θα δοθεί κρυφά για υιοθεσία σ' ένα ζευγάρι Τούρκων και μεταφέρεται στη Σμύρνη. Το μόνο που συνδέει το παιδί με την καταγωγή του είναι ένα κόσμημα: "Ήταν ένα βαρύτιμο περιδέραιο, φτιαγμένο από ορεία κρύσταλλο, με χρυσούς ρόδακες και σκαλιστές κεφαλές, το οποίο είχε βρεθεί στ' απομεινάρια ενός αρχαϊκού τάφου". Το κόσμημα δεν φαίνεται να διαδραμτίζει σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη της ιστορίας. Υποψιάζομαι ότι θα συνδεθεί σε επόμενο βιβλίο της συγγραφέως, μια και στην τελευταία σελίδα διαβάζουμε: "Η ιστορία συνεχίζεται στο δεύτερο βιβλίο".

Από την Κρήτη μεταφερόμαστε στη Σμύρνη, όπου, σ' ένα κοντινό χωριό ζουν οι θετοί γονείς της Μάχρια, η οποία μεγαλώνει εκεί και γίνεται μια πολύ ωραία κοπέλα.  Πολλές όμως ακόμα περιπέτειες την περιμένουν. Θα βρεθεί στην Κωνσταντινούπολη, στο χαρέμι του Σουλτάνου και από κει στην Ευρώπη, στη Μασσαλία πρώτα, στο Παρίσι αργότερα. Θα γνωρίσει τον έρωτα αλλά και καταστάσεις σκοτεινές.

Θα μπορούσαμε να πούμε πως η συγγραφέας μέσα από την ιστορία της ζωντανεύει και αντιπαραθέτει δυο κόσμους: Τον κόσμο της Ανατολής και τον κόσμο της Δύσης στα τέλη του 19ου αι. Από τη μια είναι ο Σουλτάνος, το χαρέμι, ο φερετζές. "Ένα από τα πρώτα πράγματα που κάνουν εντύπωση σ' έναν Ευρωπαίο είναι το ντύσιμο των γυναικών της Τουρκίας. Όλα είναι καλυμμένα πίσω από πολλά μέτρα μονόχρωμων φωτεινών υφασμάτων ή, για τις μεγαλύτερες ηλικίες, πίσω από το μη χρώμα. Το μαύρο. Το κεφάλι τυλίγεται σε λευκό πέπλο, το γιασμάκι, που αφήνει να φαίνονται τα μάτια, και μια μακριά, ανοιχτόχρωμη κάπα, το φερετζέ". Πολύ παραστατικά μας μεταφέρει στην Πόλη, στο περίφημο ανάκτορο Ντολμά Μπαχτσέ, στις μυρωδιές του σουκ.

Κι από την άλλη είναι ο κόσμος της Δύσης. Το πολύβουο λιμάνι της Μασσαλίας, το Παρίσι με τις φαρδιές λεωφόρους, τα καφέ, τα εστιατόρια, τα μεγάλα καταστήματα, τα πάρκα, το Μουλέν Ρουζ, την ελευθερία των γυναικών.

Το βιβλίο δεν είναι ένα βαρετό, ιστορικό μυθιστόρημα ούτε  όμως και προϊόν μόνο φαντασίας. Τα ιστορικά δεδομένα εμφανίζονται με φειδώ προσδιορίζοντας το χρονικό πλαίσιο της Ιστορίας, καθώς από το 1867 μεταφερόμαστε στο 1883 και από κει στο 1889. Η συγγραφέας κατάφερε να συνδυάσει την αλαφράδα ενός εύκολου αναγνώσματος με τη σοβαρότητα και την αυθεντικότητα του ιστορικού μυθιστορήματος. Αποτέλεσμα, ένα ενδιαφέρον βιβλίο.