Ζωή στα όρια

Dorit Rabinyan
Ζωή στα όρια
Α.Α. Λιβάνη, 2017
Μετ. Χριστιάνα Σακελλαροπούλου

Ένα κύμα βαθιάς μελαγχολίας και απαισιοδοξίας με τύλιξε καθώς έκλεινα την τελευταία σελίδα του πολύ ενδιαφέροντος βιβλίου της Εβραίας Ντορίτ Ραμπινιάν. Ένιωθα λυπημένη, όχι μόνο για το θλιβερό τέλος, το οποίο ήδη γνώριζα, αλλά και για την όλη κατάσταση που μοιάζει τόσο με τη δική μας εδώ στην Κύπρο. Ένας μεγάλος έρωτας ανάμεσα σε μια Εβραία κι έναν Παλαιστίνιο, καταδικασμένος εξαρχής. Σαν να διάβαζα για μια Ελληνίδα της Κύπρου ερωτευμένη μ' έναν Τουρκοκύπριο, εξίσου και περισσότερο καταδικαστέα και απορριπτέα κατάσταση. Ίσως με κάποια διαφοροποίηση ως προς το ποιος λαός είναι ο κατακτητής και ποιος ο κατακτημένος και διωγμένος από τα σπίτια και την πατρογονική γη.

Η εικοσιοχτάχρονη Εβραιοπούλα Λιάτ Μπενιαμίνι, μεταπτυχιακή φοιτήτρια στο Πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ, με πτυχίο Αγγλικής Φιλολογίας και Γλωσσολογίας, βρίσκεται για ένα εξάμηνο στη Νέα Υόρκη με υποτροφία Φούλμπραϊτ. Ο Χιλμί Νάσερ, Παλαιστίνιος από τη Ραμάλα, ζωγράφος, με πτυχίο από τη Σχολή Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου της Βαγδάτης, βρίσκεται ήδη εδώ και τέσσερα χρόνια με βίζα καλλιτέχνη. Μια ευτυχής (;) συγκυρία φέρνει κοντά τον ένα στον άλλο. Ένας έρωτας γεννιέται. Κι ας ξέρουν κι οι δυο, προπάντων εκείνη, πως ο έρωτας αυτός είναι καταδικασμένος.

Η όλη ιστορία δίνεται μέσα από τη ματιά και την πρωτοπρόσωπη γραφή της Λιάτ κι ας είναι η μορφή του Χιλμί που τελικά κυριαρχεί στο βιβλίο. Είναι ένας ωραίος νέος Παλαιστίνιος, με την ευαισθησία του καλλιτέχνη, χωρίς ισχυρούς δεσμούς με τη θρησκεία ή τα έθιμα του τόπου του. Δεν αποφεύγει το ακλοόλ, ούτε το χοιρινό, ούτε προσεύχεται πέντε φορές την ημέρα, κατ' ακρίβεια ποτέ δεν προσεύχεται. Εκείνη φαίνεται πολύ πιο  δεμένη με τις παραδόσεις της φυλής της. Διατηρεί τακτικότατη επαφή με την οικογένειά της στο Τελ Αβίβ και η αναφορά στις εβραϊκές γιορτές, τα φαγητά ή άλλες συνήθειες είναι συχνότατη. Τρομοκρατείται στη σκέψη ότι οι δικοί της μπορεί να μάθουν τη σχέση της με τον Χιλμί.

Για λίγους μήνες το ζευγάρι θα ζήσει μια μεγάλη αγάπη. Με τις διαφωνίες ενίοτε, αλλά πάντα με την ευαισθησία και την τρυφερότητα των ερωτευμένων. "Ο Χιλμί, με τις χιμαιρικές φαντασιώσεις του περί διεθνικού κράτους, ενός ομοσπονδιακού κράτους με ισότιμες τις δύο εθνότητες, να κλείνει τ'αφτιά του και να κοπανάει το κεφάλι του στον τοίχο σαν παιδί-γι' αυτόν ήταν όλα ή τίποτα. Κι εγώ με την ξεπερασμένη, αναιμική συμβιβαστική πρόταση των δύο κρατών, την οποία επαναλάμβανα μέχρι αηδίας. Εκείνος με την αθεράπευτα ονειροπόλα φύση του Λένον, ένας ευαίσθητος ιδεολόγος που έλπιζε ακόμα με μάτια που έλαμπαν στη συμφιλίωση των δύο λαών (...) Εκείνος ήταν ο πεφωτισμένος, ο οραματιστής που πάλευε να διορθώσει τα κακώς κείμενα, ενώ εγώ έμενα με  τη ρετσινιά του εθνικισμού, του σιωνισμού, του αντιερωτικού συντηρητισμού. Εκείνος ήταν ο διεθνιστής, ο ειρηνιστής που αποποιούνταν έννοιες όπως κράτος και θρησκεία, που απέρριπτε φούμαρα όπως σημαίες και εθνικούς ύμνους, ενώ εγώ, όσο κι αν απεχθανόμουν να αναλαμβάνω αυτόν τον ρόλο, ήμουν η νηφάλια πραγματίστρια που αναλωνόταν σε ανούσιες τυπικότητες όπως οι συμφωνίες ειρήνης, τα σύνορα και η εθνική κυριαρχία".

Η γραφή της Ραμπίτ εξαντλείται στις λεπτομέρειες. Μας παίρνει μαζί της και μας ταξιδεύει στις λεωφόρους και στις οδούς της Νέας Υόρκης, στα μικρά διαμερίσματα, σε πλατείες και καφέ, μας κάνει να βλέπουμε τα χρώματα του φθινοπώρου ή να νιώθουμε το φοβερό κρύο του νεοϋορκέζικου χειμώνα. Με πιο αδρές πινελιές ζωγραφίζεται το Τελ Αβίβ, η Ραμάλα, η θάλασσα που τόσο λείπει στον Χιλμί.

Μα πάνω απ' όλα μας κάνει να αναρωτιόμαστε αν θα' ρθει κάποτε ο καιρός που η ουτοπία του Λένον θα πάψει να είναι ουτοπία.

Imagine there's no countries

it isn't hard to do

Nothing to kill or die for

And no religion too

Imagine all the people living life in peace