Ζωή μέχρι χθες

 Γιάννης Ξανθούλης

Ζωή μέχρι χθες

Διόπτρα, 2020

 Από τους γνωστότερους και πολυγραφότερους νεοέλληνες συγγραφείς (γεν. 1947), ο Γιάννης Ξανθούλης δεν νομίζω ότι χρειάζεται ιδιαίτερη παρουσίαση. Δεκάδες τα μυθιστορήματά του, το θέατρο, τα παιδικά βιβλία, μεγάλη η δημοσιογραφική του συμβολή.

Το τελευταίο του μυθιστόρημα, "Ζωή μέχρι χθες", είναι μια περιδιάβαση στην Αθήνα της δεκαετίας του '60, αλλά εν μέρει και της σύγχρονης. Περσόνα του συγγραφέα καθίσταται ένας γυναικείος χαρακτήρας, η Αμφιτρίτη-Ρίτα Βράνη, μια επαναστατημένη έφηβη του '60. Τη συναντάμε, εβδομηντάρα πια, να κάθεται στο κεφενείο ενός Πακιστανού, στην οδό Αχαρνών, να βλέπει απέναντι το παλιό της σπίτι, το νεοκλασικό της οικογένειάς της, που τώρα έχει γίνει οίκος ανοχής και να θυμάται: "Να λοιπόν που τα βγάζω όλα από μέσα μου ύστερα από μισό αιώνα και ανακαλώ το ΤΟΤΕ. Τότε, που όλοι μοιάζαμε ευτυχισμένοι. Πόσο κράτησε η ευτυχία και τα θεατρικής ευδαιμονίας γλέντια στο σπίτι; Θα πρέπει αρκετά ή ίσως και ελάχιστα. Μόνο που τότε ο χρόνος επιμηκυνόταν τεμπέλικα κι όλα τα γεγονότα, ακόμη και τα πλέον ασήμαντα, έπαιρναν καιρό να ξεχαστούν. Μέσα σε καταιγισμό ευχών, γέλιων και δακρύων κυλούσε η ζωή μας, ασφαλής και αρωματισμένη από τα αντισηπτικά που καθόριζαν το ιαματικό κύρος του μπαμπά".

Προσφέρει ένα σημαντικό ποσό στη γυναίκα που χειρίζεται τώρα το σπίτι για να μείνει μόνη της εκεί ένα βράδυ, να αναπολήσει, να ξαναζήσει τη ζωή της εφηβείας της. Και θυμάται. Τον πατέρα της, που υπήρξε γιατρός αφροδισιολόγος, τη μητέρα, τη μεγαλύτερη αδελφή Μπούκη και τον γάμο της, τον έφηβο αδελφό της Βάκη, τις θείες, αδελφές της μητέρας της που επισκέπτονταν καθημερινά το σπίτι, τη Μαρκετούση, ένα είδος φύλακα- αγγέλου, μια κοπέλα που την είχαν από μικρή στο σπίτι για όλες τις δουλειές, μια νοσοκόμα-βοηθό του γιατρού κι άλλες ακόμα θείες, αλλά και πλήθος γνωστών και επισκεπτών που γέμιζε το σπίτι στις "βαγγέρες" ή τις γιορτές.

Στις αναμνήσεις της Αμφιτρίτης μπλέκονται γογονότα, τοποθεσίες, πολιτιστικά συμβάντα της εποχής της εφηβείας της. Το θέατρο "Παλλάς" και οι παραστάσεις που είδαν εκεί, οι σοκολατίνες του Φλόκα, το μεσουράνημα της Φρασουάνζ Σαγκάν και το "Καλημέρα θλίψη" ( που το είχε μάθει απέξω, όπως λέει), η Γκρέης Κέλλυ, η Κάλλας, οι Πορείες Ειρήνης, η Έλλη Λαμπέτη, ο Χίτσκοκ, η βύθιση του "Φαλκονέρα" και πλήθος άλλα πολιτιστικά, κοινωνικά και πολιτικά γεγονότα με αποκορύφωμα την επιβολή της δικτατορίας. Για τους μεγαλύτερους σε ηλικία αναγνώστες του Ξανθούλη όλα αυτά γίνονται ένα προσκλητήριο μνήμης.

Κυρίαρχο όμως στοιχείο στις αναμνήσεις της Αμφιτρίτης παραμένουν οι δικές της αναζητήσεις, προπάντων η αναζήτηση του έρωτα. Πιο πολύ μάλλον η ικανοποίηση του σεξουαλικού ενστίκτου παρά του έρωτα. Απέναντι από το νεοκλασικό των Βράνηδων ζούσε μια εργατική, πολυμελής οικογένεια. Ερωτευμένη η Ρίτα με έναν από τους γιους της οικογένειας, τον Άγγελο, ικανοποιεί την ερωτική της δίψα όχι μόνο μ' αυτόν, αλλά και με τον δίδυμο αδελφό του, από τον οποίο ο Άγγελος δηλώνει ότι δεν χωρίζεται ποτέ. Δεν ξέρω γιατί ο συγγραφέας δημιουργεί μια τόσο ερωτοπαθή, ή μάλλον σεξοπαθή, ηρωίδα ώστε να την παρουσιάζει να καταφεύγει ακόμα και σ' έναν άγνωστο ταξιτζή για να ικανοποιήσει αυτή τη δίψα.

Το πρώτο μέρος του βιβλίου τελειώνει την 21η  Απριλίου του 1967, μ' ένα δραματικό συμβάν για την Αμφιτρίτη. Στο δεύτερο μέρος θα τη συναντήσουμε πενήντα χρόνια αργότερα. Έχει παντρευτεί έναν αρκετά μεγαλύτερό της κοσμοπολίτη, τον Φοίβο, έχει τριγυρίσει μαζί του για πενήντα χρόνια στον κόσμο και μετά τον θάνατό του θα επιστρέψει, μόνη πια, στηνΑθήνα.

Βρήκα το δεύτερο αυτό μέρος του βιβλίου πολύ κατώτερο, με λιγότερο ενδιαφέρον από το πρώτο μέρος. Οι αναμνήσεις συνεχίζονται, αλλά η προσπάθεια της ηρωίδας να δημιουργήσει μια καινούρια ζωή στα εβδομήντα δύο της, σκοντάφτοντας σε απίθανες συμπτώσεις, έχει κάτι το κατθλιπτικό.