Ευχές και κατάρες

Π

Παύλου Φ. Ιωαννίδη, Ευχές και κατάρες

Εκδόσεις, Εν τύποις

Ο πολύ γνωστός, ακάματος εργάτης της Παιδείας της Κύπρου, πολυγραφότατος συγγραφέας Παύλος Ιωαννίδης, ποτέ δεν σταμάτησε να μελετά, να συγγράφει, να εκδίδει. Στη συγγραφική του δουλειά περιλαμβάνονται Βοηθητικά βιβλία για τους μαθητές δημοτικών σχολείων, Ιστορικά βιβλία, Βιογραφίες, Άρθρα σε εφημερίδες και περιοδικά.

Αξιολογότατο, πιστεύω, είναι και το λαογραφικό του έργο. Γράφει ο ίδιος στην εισαγωγή του τελευταίου του βιβλίου: «Στα πέντε χρόνια (1969-1974) της υπηρεσίας μου ως επιθεωρητής Δημοτικής Εκπαίδευσης στην επαρχία Πάφου επισκεπτόμουν τα χωριά της εκπαιδευτικής μου περιφέρειας τρεις και τέσσερις φορές τον χρόνο για να επιθεωρήσω τα σχολεία. Χαιρόμουν να αγναντεύω τις μικρές αυτές κοινότητες, άλλες σκαρφαλωμένες σε βουνοπλαγιές, άλλες ριγμένες σε κοιλάδες ή δίπλα στο κύμα και να βρίσκομαι ανάμεσα στους μαθητές, αγόρια και κορίτσια, με ένα, δυο το πολύ τέσσερις δασκάλους».

Ζώντας σ’ αυτό το περιβάλλον, ακούγοντας τα παιδιά στην τάξη ή στα διαλείμματα, διαπίστωνε την ύπαρξη ενός πλούτου της λαϊκής μας παράδοσης.  Φοβούμενος μήπως αυτός ο μοναδικός, πνευματικός, λαϊκός πολιτισμός λόγω των ραγδαίων κοινωνικοοικονομικών και άλλων αλλαγών χαθεί, αποφάσισε να συγκεντρώσει έστω ένα μέρος του λαϊκού αυτού πλούτου που άκουε από τα παιδιά. Έτσι, προέκυψε το 1979 η μελέτη «Πασχαλινά παιγνίδια στην Επαρχία Πάφου», το 2019 η «Παιδική Λαϊκή Ποίηση Μέσα από τα Παιδικά Παιγνίδια» και πολύ πρόσφατα (2021) το «Ευχές και κατάρες».

Γράφει ο Παύλος Ιωαννίδης στο οπισθόφυλλο του βιβλίου: «Από τα παλιά χρόνια ο άνθρωπος εκφράζει τα συναισθήματά του σε κάποιον άλλον, σε στιγμές ευχαρίστησης, ενθουσιασμού, ευγνωμοσύνης και γενικά ψυχικής ικανοποίησης, με ευχές. Άλλοτε σε στιγμές καταπίεσης, εξευτελισμού, αγανάκτησης, θυμού και εκδίκησης, εκδηλώνεται με τις κατάρες».

Το βιβλίο του Παύλου Ιωαννίδη δεν είναι μια απλή καταγραφή ευχών και καταρών. Πέρα από την καταγραφή και ταξινόμηση όσων κατέγραψε από την επαρχία Πάφου, επεκτείνει τη μελέτη του τόσο σε άλλες πηγές όσο και σε άλλες εποχές. Π.χ. ευχές στην προχριστιανική εποχή, στη Βυζαντινή περίοδο, στη σύγχρονη εποχή, στην ποίηση, στα δημοτικά τραγούδια, ευχές για τον γάμο, τη ξενιτειά κ.λπ. Ακολουθεί το τμήμα για τις κατάρες που επίσης ταξινομούνται κατά κατηγορίες. Κατάρες για σωματικά παθήματα, παθήματα από τη φύση, με επίκληση του Θεού, κατάρες για τα ζώα κ.λπ.

Χρησιμότατο το «Γλωσσάρι», όπου ερμηνεύεται πλήθος κυπριακών λέξεων που συναντώνται στις Ευχές και στις Κατάρες, καθώς και η πλουσιότατη σχετική βιβλιογραφία.

Με την έρευνα που έγινε σε 74 κοινότητες, συγκεντρώθηκαν 534 ευχές, 1873 κατάρες και 290 για τα ζώα, πράγμα που προκαλεί εντύπωση. Γιατί άραγε οι κατάρες υπερτερούν τόσο των ευχών; Άραγε γιατί ο άνθρωπος κρύβει μέσα του περισσότερη κακία παρά καλοσύνη ή γιατί πιστεύει πιο πολύ στη δύναμη του Κακού παρά του Καλού; Ποιος ξέρει…