Ο γιος του δάσκαλου

Ο Γιάννης Ξανθούλης ποτέ δεν ήταν από τους αγαπημένους μου συγγραφείς. Αν, λοιπόν, αγόρασα το τελευταίο του βιβλίο, "Ο γιος του δάσκαλου" (Διόπτρα, 2012) ήταν γιατί αφενός η λέξη "δάσκαλος" μου ασκεί πάντα μια ιδιαίτερη έλξη και αφετέρου γιατί το βιβλιοπωλείο είχε μειωμένες τιμές, 30%-70%.

Το βιβλίο μου άρεσε. Η ρεαλιστική απεικόνιση της ατμόσφαιρας στο στρατό, αρχές της δεκαετίας του '70, η εσωτερικότητα, η  αναζήτηση των αιτιών παρελθόντων γεγονότων που έχουν ανεπανόρθωτα πληγώσει τον βασικό ήρωα του μυθιστορήματος, η Νέμεσις-Θεία Δίκη που όσο κι αν αργεί στο τέλος επιβάλλεται, οι συμπτώσεις που ενίοτε καθορίζουν τη ζωή μας, συνθέτουν ένα ατμοσφαιρικό, πολύ ενδιαφέρον μυθιστόρημα.

Απ' τις πρώτες κιόλας σελίδες έχουμε όλα τα στοιχεία του δράματος. Τον χώρο, το χωριό Τριφύλλι στο Θεσσαλικό κάμπο, την οικογένεια του δασκάλου με τα πέντε παιδιά, μικρότερο από τα οποία είναι ο βασικός χαρακτήρας του έργου, ο Νικόδημος,  που έλειπε  στο Παρίσι και μετά στην Αθήνα και μια αυτοκτονία του μεγάλου αδελφού, του Βασίλη, που χρόνια τώρα στοιχειώνει τη ζωή και τη σκέψη του Νικόδημου. Δεν παύει να τον απασχολεί η απορία, τι οδήγησε τον μεγαλύτερο Βασίλη που ο μικρότερος Νικόδημος αγαπούσε και είχε ως πρότυπο, να αυτοπυροβοληθεί μέσα στη σκοπιά, ενώ υπηρετούσε τη θητεία του σ' ένα στρατόπεδο κοντά στην Κομοτηνή;

Μεσήλικας πια ο Νικόδημος, επιμελητής τώρα εκδόσεων σ' ένα μικρό εκδοπτικό οίκο, εξακολουθεί να βασανίζεται από το ίδιο ερώτημα: γιατί;

Μια καλοκαιρινή μπόρα στην Αθήνα οδηγεί τα βήματά του  σ' ένα βιβλιοπωλείο κι εκεί τραβάει την προσοχή του ένα βιβλίο με τίτλο "Γεια σας, παιδιά", κάποιας άγνωστης Μαρίας Ιορδάνου. Η ανάγνωση του βιβλίου είναι γι' αυτόν μια αποκάλυψη. Είναι σαν να διαβάζει την περιγραφή της οικογένειάς του, τον αυστηρό δάσκαλο-πατέρα, του οποίου δυο αγαπημένοι μαθητές αποτελούσαν με τον Βασίλη μια αχώριστη τριάδα. Μαζί ο δάσκαλος τους έδινε τα πρώτα μαθήματα σεξουαλικής αγωγής, μαζί τους μάθαινε κολύμπι, μαζί μπήκαν στη Νομική, μαζί υπηρετούσαν τη θητεία τους στο ίδιο στρατόπεδο. Μέσα από το βιβλίο, το περιεχόμενο του οποίου εκτενώς μας παραθέττει ο συγγραφέας, όλα έρχονται στο φως. Ο Νικόδημος ξέρει πια την αιτία της αυτοκτονίας του αδελφού του. Αρχίζει τότε να ψάχνει αφενός να βρει κι άλλα αντίτυπα του "Γεια σας, παιδιά" και αφετέρου την άγνωστη συγγραφέα που τόσο πιστά απεικόνισε τα γεγονότα που είχαν συμβεί σαράντα χρόνια πριν.

Μπορεί να φαίνεται κάπως  απίθανος ο τρόπος με τον οποίο τα γεγονότα έφτασαν στη Μαρία Ιορδάνου, που τώρα πια έχει πεθάνει, αλλά τίποτα στη ζωή δεν είναι απίθανο. Τελικά οι αίτιοι τιμωρούνται έστω και μετά από τόσα χρόνια. Τιμωρούνται με τρόπο που έχει κάτι από εξωλογικό στοιχείο, αλλά η περιγραφή του Ξανθούλη το καθιστά απόλυτα αληθοφανές. Πολύ δυνατές οι σελίδες στις οποίες περιγράφεται το θλιβερό άγγελμα της αυτοκτονίαςς του Βασίλη, οι αντιδράσεις των δικών του, η κηδεία μέσα στην ανοιξιάτικη φύση, παραμονές του Πάσχα. 

Δεν ξέρω αν μου άρεσε τόσο το βιβλίο, όχι μόνο γιατί είναι ένα άρτιο λογοτεχνικό έργο ή και γιατί δυο γνωστά μου παιδιά, από τους οποίους ό ένας  υπήρξε και μαθητής μου, αυτοκτόνησαν με τον ίδιο τρόπο μέσα στη σκοπιά...