Η γυναίκα από το Ζάγκρεπ

Philip Kerr
Η γυναίκα από το Ζάγκρεπ
Κέδρος, 2015

 Είναι ιστορικό μυθιστόρημα; Είναι αστυνομικό; Είναι αισθηματικό; Τίποτα από αυτά, αλλά και όλα μαζί, με τη μείξη των οποίων,  κατά ένα μυστηριώδη τρόπο αυτός ο παραμυθάς, ο Σκωτσέζος Φίλιπ Κερ, κατορθώνει να σε κρατά αιχμάλωτο μιας ανεξήγητης αναγνωστικής σαγήνης.

Είναι το τρίτο μυθιστόρημά του που διαβάζω (το πέμπτο, αν λάβουμε υπ' όψιν ότι "Η τριλογία του Βερολίνου" είναι ουσιαστικά τρία βιβλία). Ο κεντρικός χαρακτήρας, ο Μπέρνι Γκούντερ, είναι σε όλα ο πρωταγωνιστής και τον τύπο του έχω σκιαγραφήσει αρκετά τόσο στην "Τριλογία του Βερολίνου" όσο και στη "Μοιραία Πράγα".

Είναι ο "μοναχικός καβαλάρης". Δεν έχει γυναίκα, δεν έχει παιδιά, πίνει πολύ, καπνίζει πολύ, μισεί τους Ναζί αλλά τους υπηρετεί, χρησιμοποιεί το μυαλό του πιο πολύ από το πιστόλι του, του αρέσουν οι ωραίες γυναίκες, ο λόγος του διακρίνεται από κυνισμό κι ένα ιδιότυπο χιούμορ. Υπήρξε αστυνομικός στο τμήμα Ανθρωποκτονιών της Αστυνομίας, έφυγε για ένα διάστημα και εργάστηκε ως ιδιωτικός ντετέκτιβ, ξαναπροσλήφθηκε και τώρα τον συναντάμε στο Γραφείο Εγκλημάτων Πολέμου. Η εποχή είναι πάντα η ίδια. Ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος, άλλοτε λίγο πριν ή λίγο μετά, άλλοτε κατά τη διάρκειά του. Ο Γκούντερ δεν είναι Ναζί. Πολύ συχνά μάλιστα εκφράζεται εναντίον τους. Όμως, παρ' όλ' αυτά, λόγω των εξαιρετικών ικανοτήτων του, το καθεστώς τον χρησιμοποιεί.

"Η γυναίκα από το Ζάγκρεπ" αρχίζει το 1956 με τον Μπάρνι, που εργάζεται τώρα σ' ένα ξενοδοχείο στην Κυανή Ακτή, να παρακολουθεί μια ταινία. Η πρωταγωνίστρια της ταινίας, η ηθοποιός Ντάλια Νρέσνερ, οδηγεί τη σκέψη του πίσω στο 1942, όταν για ένα σύντομο διάστημα είχε συνδεθεί μαζί της. Ήταν τότε που ο  Υπουργός Προπαγάνδας, ο  πασίγνωστος Γιόζεφ Γκέμπελς, ως μέτοχος μιας μεγάλης κινηματογραφικής εταιρείας, θέλει οπωσδήποτε την Ντάλια, με την οποία είναι ερωτευμένος, ως πρωταγωνίστρια στη νέα του ταινία. Όμως εκείνη αρνείται, θέτοντας ως όρο την εξακρίβωση της τύχης του πατέρα της, του οποίου τα ίχνη έχουν χαθεί κάπου στη Γιουγκοσλαβία. Μόνη λύση για τον Γκέμπελς να αναθέσει σε κάποιον αυτή την αποστολή κι αυτός ο κάποιος είναι βεβαίως ο Μπέρνι Γκούντερ.

Το ταξίδι στη σπαρασσόμενη Γιουγκοσλαβία θα μας αποκαλύψει πολλά για την κατάσταση στη χώρα αυτή κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, για τη ναζιστική οργάνωση των Ουστάσι, το μίσος των Κροατών προς τους Σέρβους, τον ρόλο των Ναζί και τα απίστευτα εγκλήματα. 

Όταν η  περιπέτεια αυτή τελειώνει, μια άλλη αποστολή αναμένει τον Γκούντερ, που σχετίζεται πάλι με την Ντάλια αλλά και με άλλη υπόθεση, στην Ελβετία αυτή τη φορά, ουδέτερη στον πόλεμο χώρα, αλλά που ο Χίτλερ είχε τα σχέδιά του για πιθανή εισβολή.

Είναι απίστευτες οι γνώσεις του συγγραφέα από τόπους, γεγονότα, πρόσωπα. Δυσκολεύεσαι να πιστέψεις πως ο Φίλιπ Κερ, με την τόσο λεπτομερή γνώση του Βερολίνου, δεν είναι Γερμανός. Αλλά όπου κι αν δρα ο ήρωάς του, στη Γιουγκοσλαβία, στο Ζάγκρεπ, στη Ζυρίχη ή στην ύπαιθρο της Ελβετίας η ίδια ρεαλιστική απεικόνιση του χώρου μας μεταφέρει πειστικά εκεί όπου διαδραματίζονται τα γεγονότα. Τα ιστορικά πρόσωπα, ο Γκέμπελς, ένας άλλος υπουργός, ο Σέλενμπεργκ, ο Τίτο, ο Κουρτ Βάλντχάιμ (αν και με μικρότερο ρόλο οι δυο τελευταίοι) και πολλά άλλα ενισχύουν την αληθοφάνεια των γεγονότων. Από τον κύριο κορμό της ιστορίας διακλαδίζονται άλλες παρεμφερείς ιστορίες, που όλες όμως στο τέλος βρίσκουν τον συνδετικό τους κρίκο.

Αν μια κρύα, χειμωνιάτικη μέρα διαθέτετε άφθονο ελεύθερο χρόνο, αν θέλετε να ξεχάσετε τα προβλήματά σας και ό, τι άλλο σας απασχολεί, αν θέλετε να ξεφύγετε από την παρούσα ζοφερή πραγματικότητα, πάρτε στα χέρια σας οποιοδήποτε βιβλίο του Φίλιπ Κερ. Θα σας παρασύρει μακριά απ' όλα αυτά και μάλλον δεν θα το αφήσετε από τα χέρια σας πριν φτάσετε στο τέλος.

Εγώ περιμένω το επόμενό του που ήδη προαναγγέλλεται για το 2016 και θα έχει τίτλο "Η άλλη πλευρά της σιωπής".