Ένα μπλουζ για τη Ζέλντα

Για να εκτιμήσει και να απολαύσει κάποιος το βιβλίο του Ζιλ Λερουά "Ένα μπλουζ για τη Ζέλντα" (Μεταίχμιο, 2008), θα πρέπει έστω και στοιχειωδώς να έχει υπ' όψιν τη ζωή του διάσημου ζευγαριού, του Φράνσις Σκοτ Φιτζέραλντ και της Ζέλντα Σάιερ-Φιτζέραλντ. Ένα εμβληματικό ζευγάρι, ενσαρκωτές αυτού που αποκλήθηκε Χαμένη Γενιά, εκπρόσωποι της Τζαζ Εποχής. Εκείνος, θεωρούμενος σήμερα από τις σημαντικότερες λογοτεχνικές φυσιογνωμίες του 20ου αι., εκείνη, σύντροφος και μούσα του, με ένα μόνο βιβλίο στο ενεργητικό της (Save me the Waltz-από τον τίτλο του οποίου πιθανότατα εμπνεύστηκε το δικό του ο Λερουά).

Ο Ζιλ Λερουά θέλει να δούμε το βιβλίο του ως "μυθιστορηματική βιογραφία". Δεν είναι όμως καθόλου τέτοια με την κλασική έννοια του όρου. Είναι ένας μονόλογος-παραλήρημα της Ζέλντα, μέσα από τον οποίο με ακανόνιστη χρονολογική σειρά, μετατοπιζόμενη από το 1918 και τα χρόνια της γνωριμίας της με τον Σκοτ, στη δεκαετία του '40 και στα διάφορα νοσοκομεία όπου νοσηλευόταν για διανοητική διαταραχή, πηγαινοερχόμενη διαρκώς από το παρόν στο παρελθόν και αντίστροφα, αποκαλύπτει κυρίως τον εσωτερικό της κόσμο, τις σκέψεις, τα συναισθήματά και σκόρπια και ανάκατα επεισόδια της ζωής της που ο αναγνώστης θα πρέπει να συναρμολογήσει σε μια ενιαία χρονολογική σειρά.

Γεννημένη στο Μοντγκόμερι της Αλαμπάμα, κόρη δικαστή, εγγονή ενός Γερουσιαστή και ενός Κυβερνήτη, όπως επαναλαμβάνει στο βιβλίο, η Ζέλντα, μια καλλονή του Νότου, συναντά τον υπολοχαγό Σκοτ Φιτζέραλντ που βρίσκεται εκεί στα πλαίσια στρατιωτικής εκπαίδευσης, αλλά που το όνειρό του είναι να γίνει συγγραφέας. Ένας θυελλώδης και σκανδαλιστικός έρωτας θα ενώσει το ζευγάρι. Θα αρραβωνιαστούν, θα χωρίσουν, θα ξανασμίξουν και η ζωή τους θα γίνει για την εποχή τους μια πρόκληση κι ένα σκάνδαλο. Νέοι, πλούσιοι και ωραίοι, εκείνος ένα Είδωλο μετά την επιτυχία του πρώτου του κιόλας μυθιστορήματος, εκείνη το Ιδεώδες του. "Ήμασταν πρωτοσέλιδο στις εφημερίδες, τα πορτρέτα μας κοσμούσαν τις προμετωπίδες των θεάτρων και των σινεμά στο Μανχάταν. Μας πλήρωναν ολόκληρες περιουσίες για διαφημιστικά όπου όλη η προσπάθεια συνίστατο στο να φτάσουμε στην ώρα μας, ξεμέθυστοι, χαμογελαστοί και καθαροί. Εμείς εφηύραμε της έννοια της διασημότητας, και κυρίως το εμπόριό της", γράφει ο Λερουά-Ζέλντα.

Έζησαν μια ταραγμένη ζωή, ταξιδεύοντας από την Αμερική στην Ευρώπη, με ξενύχτια, δοσμένοι στο ποτό και τη διασκέδαση, με ομοφυλοφιλικές τάσεις και οι δύο, με ακρότητες ασυνήθιστες για την εποχή τους. "Είχα χορέψει πάνω σ' όλα τα τραπέζια όλων των κλαμπ του Μανχάταν, με το φόρεμά μου σηκωμένο μέχρι τη μέση, σταύρωνα τα πόδια πολύ ψηλά, κάπνιζα δημόσια, μάσαγα τσίχλα και γινόμουν τόσο φέσι, που αλλού πατούσα κι αλλού βρισκόμουν. και του άρεσαν όλα αυτά, ενθάρρυνε μάλιστα τούτες τις ακρότητες, χάρη στις οποίες το όνομά μας έπαιρνε μυθικές διαστάσεις και κερδίζαμε επικερδή δημοσιότητα", θα πει πάλι η Ζέλντα.

Το έργο τους, για το οποίο αλληλοκατηγορούνταν ότι έκλεβε ο ένας τον άλλο και στο οποίο ενέπλεκαν κομμάτια από τη ζωή τους, κυρίως βέβαια το έργο εκείνου, αφού γνώρισε μια ύφεση, μεταθανάτια γνωρίζει μια τεράστια φήμη, εμπνέει λογοτέχνες, κινηματογραφικά έργα, διδάσκεται στα σχολεία.

Ο Φιτζέραλντ πέθανε το 1940, αλκοολικός, σε ηλικία μόλις 44 χρόνων κι εκείνη που "αγάπησε τόσο ώστε να τρελαθεί", το 1947 (47 χρόνων) σε μια πυρκαγιά που έκαψε το άσυλο στο οποίο νοσηλευτόταν.

Πιστεύω ότι ο Λερουά κατορθώνει με το βιβλίο του να γίνει η πειστική φωνή της Ζέλντα, η φωνή της τρέλας που διακόπτεται από διαλείμματα διαύγειας. Με αδιάπτωτο ενδιαφέρον παρακολουθούμε μια εποχή και μια ζωή, τη ζωή δυο ανθρώπων που γνώρισαν την ευτυχία και τη δυστυχία στην ακρότατή τους μορφή. Ίσως γι' αυτό δεν χρειαζόταν να ζήσουν πέρα από τα 44 και τα 47 τους χρόνια.