Ιδιοφυής και μόνη

Η ζωή κάποιων γυναικών που σημάδεψαν με τη ζωή και το έργο τους (αλλά και με το θάνατό τους) τη λογοτεχνία, ιδιαίτερα με συγκινεί. Μια τέτοια γυναίκα υπήρξε η Βιρτζίνια Γουλφ, της οποίας μια καινούρια βιογραφία κυκλοφόρησε πρόσφατα από τον Γερμανό Βέρνερ Βάλντμαν: "Βιρτζίνια Γουλφ-Ιδιοφυής και μόνη" (Μελάνι, 2008, μετ. Μαρίνα Μπαλάφα, επιμ. Πελαγία Τσινάρη). Όμορφη, έξυπνη, μεγαλωμένη σ' ένα πνευματικό περιβάλλον, αλλά περιορισμένη από τις συνθήκες της εποχής, μπόρεσε να σπάσει τα δεσμά που η πατριαρχική δομή της τότε κοινωννίας επέβαλλε στις γυναίκες και να συμβάλει με το δικό της τρόπο όχι μόνο στη χειραφέτηση της γυναίκας, αλλά και στην ανανέωση της λογοτεχνίας. Ο Βάλντμαν, παρεμβάλλοντας πολλά αποσπάσματα από το έργο και τα ημερολόγιά της, μας δίνει όλη τη ζωή της ξεχωριστής αυτής γυναίκας. Το οικογενειακό περιβάλλον, τις μετακινήσεις στα διάφορα σπίτια, τον αγώνα για αυτομόρφωση (η Γουλφ ποτέ δεν πήρε κανονική σχολική εκπαίδευση), τους θανάτους που αλλεπάλληλα έπληξαν την οικογένεια, τη γνωριμία και το γάμο με τον Λέοναρντ Γουλφ, τον κοινό τους αγώνα στον εκδοτικό χώρο, την αρρώστια της, την πάλη της με τη συγγραφή, τα έργα της και τέλος την τραγική εθελούσια έξοδό της από τη ζωή. Σύντομη και περιεκτική η βιογραφία της Γουλφ από τον Βάλντμαν σε βυθίζει σε καιρούς και τόπους περασμένους. Σε μια βικτωριανή Αγγλία, τότε που η γυναίκα ήταν προορισμένη μόνο για γάμο και τεκνοποίηση, που εξαρτιόταν απόλυτα από τα αρσενικά μέλη της οικογένειας. Αυτή την εξάρτηση προσπαθεί να διαρρήξει η Βιρτζίνια προσπαθώντας και συμβουλεύοντας και τις άλλες γυναίκες να αγωνιστούν για την οικονομική τους ανεξαρτησία, απαραίτητη προϋπόθεση για κάθε είδους ανεξαρτησία. Το "Ένα δικό σου δωμάτιο" είναι, κατά τον Βάλντμαν "ένα ξεκάθαρο βιβλίο, μια πνευματώδης, οξυδερκής συζήτηση, που περιστρέφεται γύρω από τη θέση ότι το γεγονός ότι οι γυναίκες ήταν πάντα καταπιεσμένες, δεν θεμελιώνεται στη φύση, αλλά είναι αποτέλεσμα συγκεκριμένων ολέθριων οικονομικών και κοινωνικών συνθηκών".

Ο πατέρας της Γουλφ, Λέσλι Στήβεν, συγγραφέας και κριτικός, έχοντας χάσει την πρώτη του γυναίκα, παντρεύτηκε την επίσης χήρα Τζούλια Ντάκγουερθ, η οποία είχε ήδη τρία παιδιά. Εκτός από τη Βιρτζίνια (γεν.1882), το ζεύγος Στήβεν απέκτησε άλλα τρία παιδιά. Στα 13 της χρόνια η Βιρτζίνια χάνει τη μητέρα της, λίγο αργότερα πεθαίνει μια ετεροθαλής αδερφή, αργότερα ο πατέρας κι ένας ακόμη αδερφός. Είναι αυτός ο αδερφός που το 1905 διοργανώνει εβδομαδιαίες συναντήσεις διανοουμένων και καλλιτεχνών, τον περίφημο κύκλο του Μπλούσμπερι, στον οποίο συμμετέχει και η Βιρτζίνια.

Ήδη από πολύ νωρίς η Βιρτζίνια αρχίζει να έχει προβλήματα με την υγεία της. Νευρικός κλονισμός, φοβεροί πονοκέφαλοι, ανορεξία, είναι τα συμπτώματα μιας "σχιζοφρενούς ψύχωσης". Το 1912 παντρεύεται τον Λέοναρντ Γουλφ που θα της συμπαρασταθεί και θα τη βοηθήσει τόσο στην αρρώστια της, που κατά διαστήματα επανέρχεται, όσο και στη συγγραφική της δραστηριότητα. Μαζί οι δυο τους, μέσα σε αφάνταστες οικονομικές δυσκολίες, θα δημιουργήσουν τον εκδοτικό οίκο Χόγκαρθ Πρεςς. Η Βιρτζίνια γράφει. Όπως και στη ζωή της έτσι και στη λογοτεχνική της γραφή πρωτοπορεί. Γράφει ο Βάλντμαν: "Αδιαμφισβήτητο είναι επίσης το γεγονός ότι η Βιρτζίνια Γουλφ, δίπλα στον Τζόις, σηματοδότησε την αφετηρία μιας καμπής στην αφηγηματική τεχνική υπό την ετικέτα stream of consiousness (γραφή που προσπαθεί να αποτυπώσει τη συνεχή ροή των ιδεών, των σκέψεων και των συναισθημάτων που βιώνει ένας άνθρωπος-Σ.τ.Μ.), κι έτσι έγινε, και παραμένει μέχρι σήμερα, η θετή μητέρα μιας ολόκληρης γενιάς μοντέρνων λογοτεχνών".

Όσο διαρκούσε η συγγραφή ενός έργου, η Βιρτζίνια βρισκόταν σε μια έξαρση, χωρίς κανένα πρόβλημα υγείας. Μόλις τέλειωνε, βυθιζόταν στην κατάθλιψη, άκουγε φωνές, όπως έλεγε, και οι πονοκέφαλοι ξανάρχιζαν. Ένα πρωί, στις 28 Μαρτίου 1941, άφησε δυο γράμματα, ένα για την αδερφή της Βανέσσα, ένα για τον Λέοναρντ, πήρε το μπαστούνι της, γέμισε τις τσέπες του παλτού της με πέτρες και μπήκε στο ποτάμι Ουζ. Το πτώμα της βρέθηκε στην όχθη δυο βδομάδες αργότερα.

Δοσμένη με συντομία και απλότητα από τον Βάλντμαν η ζωή της ξεχωριστής αυτής γυναίκας αποβαίνει για τον αναγνώστη κίνητρο για ακόμη καλύτερη γνωριμία με το έργο της. Μια ωραία ιστοσελίδα με πολλές πληροφορίες για τη Βιρτζίνια Γουλφ και τα μεταφρασμένα στα Ελληνικά έργα της μπορείτε να βρείτε εδώ.