Τρίτη, Νοεμβρίου 09, 2010

Η συμφωνία των ονείρων

Το διάβασα μέσα σε δυο μέρες, αλλά δεν μου άρεσε. Αν αυτό ακούγεται αντιφατικό, θα εξηγήσω αμέσως γιατί.
Ο Νίκος Θέμελης έχει μια αφηγηματική ικανότητα που θέλγει, που κινεί το ενδιαφέρον, που σε κάνει να γυρίζεις βιαστικά τις σελίδες για να δεις τη συνέχεια. Διαβάζεται εύκολα, άνετα, τρέχει, γι' αυτό και το τέλειωσα τόσο σύντομα. Όμως, από την άλλη, το βρήκα ρηχό, χωρίς βαθιά νοήματα ή προβληματισμούς που θα σου τραβούσαν την προσοχή, που θα σε έκαναν να σταθείς για λίγο και να συλλογιστείς. Έχω διαβάσει και τα επτά μυθιστορήματα του Θέμελη και πιστεύω πως ό,τι είχε να πει το είπε με τα τρία πρώτα: Αναζήτηση, Ανατροπή, Αναλαμπή. Τα υπόλοιπα  δεν στέκονται καθόλου στο ίδιο ύψος. Παρ' όλα αυτά, κάθε βιβλίο του βρίσκεται αμέσως στα ευπώλητα. Να είναι άραγε άσχετο το ότι κάθε βιβλίο του διαφημίζεται πριν ακόμη κυκλοφορήσει ή ότι κριτικές και συνεντεύξεις αφθονούν, ενώ δεν συμβαίνει το ίδιο με άλλους συγγραφείς, συχνά με αξιολογότερη δουλειά; (Αναφέρω το μυθιστόρημα του Θοδωρή Παπαθεοδώρου "Οι μάνες της άδειας αγκαλιάς", συνέχεια του "Οι κόρες της λησμονιάς", που κυκλοφόρησε σχεδόν ταυτόχρονα με τον Θέμελη, βιβλίο κατά τη γνώμη μου πολύ ανώτερο, που όμως δεν έτυχε της ίδιας προβολής).
"Η συμφωνία των ονείρων" (Μεταίχμιο, 2010) αποτελείται από τέσσερα μέρη, τέσσερις ιστορίες. Τα τρία πρώτα μέρη διαδραματίζονται στα Γιάννενα, ενώ το τελευταίο μέρος σ' ένα νησί που δεν κατονομάζεται. Χρονικά καλύπτει την περίοδο 1947-1990. Όμως τα ιστορικά στοιχεία της περιόδου δίνονται μόνο υπαινικτικά, με μια-δυο προτάσεις, με μια σύντομη αναφορά, έτσι που ο μη ενημερωμένος αναγνώστης, οι νεότεροι για παράδειγμα, που δεν έζησαν ή που δεν διάβασαν σχετικά, δεν μπορούν να καταλάβουν. Π.χ. Τα Σπίτια του Παιδιού της Φρειδερίκης, ο Συναγερμός, ο Πλαστήρας, ο Παπάγος, ο αγώνας της Κύπρου, η κρίση του Κυπριακού και των Ελληνοτουρκικών σχέσεων, η Χούντα, ο Αντρέας "που είχε έρθει ουρανοκατέβατος", ο Κοσκωτάς και άλλα ανάλογα, έτσι όπως ρίχνονται στο κείμενο έχουν σημασία μόνο για όσους τα βίωσαν, οι άλλοι δεν θα καταλάβουν τίποτα. Και διερωτώμαι. Ένα βιβλίο γράφεται μόνο για τους συγχρόνους σαν να είναι ένα life style περιοδικό;
Τέσσερις ξεχωριστές ιστορίες με ήρωες που συνδέονται μεταξύ τους με συγγενικούς δεσμούς συνθέτουν το περιεχόμενο του βιβλίου. Η γιαγιά Μαριάνθη, μια δυναμική, αυταρχική και καταπιεστική γυναίκα, που χρησιμοποεί την αλάθευτη ερμηνεία των ονείρων της για να επιβάλλει τη θέλησή της, κόρες και γαμπροί και νύφες και εγγόνια αποτελούν τον πληθυσμό του μυθιστορήματος. Δεν λείπει ούτε ο αντάρτης γιος, χαμένος για πάντα, ούτε ο αντιπαθητικός χαρακτήρας του εμπόρου, ούτε ο άπιστος και παρ' ολίγον αιμομίκτης σύζυγος, ούτε ο γιος που η συμπεριφορά της χήρας μητέρας του τον ωθεί να εξαφανιστεί στη Θεσσαλονίκη και άλλοι ακόμη χαρακτήρες. Η τελευταία ιστορία, με κύριο πρόσωπο την ορφανή κόρη του χαμένου αντάρτη, μοιάζει έξω από το κλίμα των υπολοίπων. Πάει να γίνει μια αστυνομική ιστορία, κάπως απίθανη και με πολύ προβλεπτό τέλος.
Κάνοντας μια γενική αποτίμηση για το βιβλίο θα έλεγα το εξής: Καλογραμμένες ιστορίες που δεν σου αφήνουν τίποτα.

10 σχόλια:

  1. Έχοντας διαβάσει όλα τα άλλα βιβλία του Θέμελη (εκτός δηλ. αυτού του τελευταίου), συμφωνώ πως τα 3 πρώτα του "απέχουν παρασάγκας" σε ποιότητα, από τα υπόλοιπα. Δεν ξέρω αν θα διαβάσω κι αυτό, δεν νομίζω όμως..., περιμένουν πολλά άλλα στη σειρά.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Πολύ θα ήθελα και μια άλλη άποψη από έναν απλό αναγνώστη και όχι από επαγελματίες κριτικούς, οι οποίοι στο σύνολό τους (τουλάχιστον όσους έχω διαβάσει) επαινούν το συγκεκριμένο βιβλίο. Ας ελπίσουμε ότι κάπου θα βρω και μια τέτοια άποψη.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Θα σας απογοητεύσω, δεν σκοπεύω να το διαβάσω. Γιατί εγώ βαρέθηκα και στα τρία πρώτα, αν και μαζοχιστικά τα τελείωσα. Την καλημέρα μου.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Γιατί να απογοητευτώ, αγαπητή Κατερίνα; Ίσα-ίσα που εν μέρει τουλάχιστον επιβεβαιώνεται η άποψή μου.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Και εγώ όπως και εσύ αγαπητή Κίκα, το διάβασα σε δύο μέρες. ΄Εκλεισα το βιβλίο με μια αίσθηση κενού. Ένιωσα πως ο συγγραφέας ήταν απών και ο μύθος, εκτός από τη σύναντηση της μητέρας με τον αντάρτη γιό, αδύνατος, χωρίς εντάσεις και ανατροπές.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Δεν εχω διαβασει το συγκεκριμενο. Διαβασα τα τρια πρωτα - μ αρεσαν πολύ - μετα διαβασα το "για μια συντροφια αναμεσα μας", το οποιο δεν με ενθουσίασε, οποτε σταματησα εκει τον Θεμελη..

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. @Ελπινίκη: Νομίζω ότι το "Για μια συντροφιά ανάμεσά μας" ήταν το χειρότερό του.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Τα τρία "ανα" του μου άρεσαν πάρα πολύ! Τα είχα διαβάσει σχεδόν μονορούφι...Για τα επόμενα βιβλία του δεν έχω ακούσει και τα καλύτερα...Δεν ξέρω αν θα τα διαβάσω...

    Τρελοτουρίστρια

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. τα 3 πρώτα του ήταν εκπληκτικά...το επόμενο με απογοήτευσε και από τότε σταμάτησα να τον διαβάζω...γι'αυτο συγκεκριμένα μόνο αρνητικά σχόλια έχω διαβάσει...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. @crazy tourists, cook
    Είναι από τις σπάνιες περιπτώσεις που συμφωνούμε όλοι. Κι όμως το συγκεκριμένο βιβλίο είναι πρώτο ανάμεσα στα ευπώλητα. Και μόνο το όνομα πουλάει, φαίνεται.

    ΑπάντησηΔιαγραφή