Γράμμα στον Κωστή

Ξένια Καλογεροπούλου
Γράμμα στον Κωστή
Πατάκης, 2015
(ebook)

Πόσες φορές, όσοι έχουμε χάσει ένα πολύ κοντινό, αγαπημένο πρόσωπο, σκεφτήκαμε: "Θα ήθελα να του έχω πει αυτό, μα δεν πρόλαβα, λογάριαζα να κάνουμε το άλλο, αλλά ο χαμός του δεν μας άφησε". 'Η, πάλι συχνά, ξεχνώντας την οριστική απουσία, μονολογούμε: "Όταν θα γυρίσω σπίτι θα του πω..." και σε λίγο η συνειδητοποίηση της παντοτινής απουσίας μας επαναφέρει στη θλιβερή πραγματικότητα.

Κάτι τέτοιο πρέπει να αισθάνθηκε και η Ξένια Καλογεροπούλου λίγο μετά τον θάνατο του επί τριανταεπτά χρόνια συζύγου της, του Κωστή Σκαλιόρα. Έτσι αποφάσισε, έστω και ξέροντας ότι εκείνος δεν μπορεί πια να επικοινωνήσει μαζί της, να του γράψει ένα εκτενές γράμμα, για να του πει όσα δεν πρόλαβε, να του θυμίσει πράγματα, να του μιλήσει για το παρελθόν και το παρόν της. Το γράμμα εξελίσσεται αυθόρμητα και συνειρμικά. Από το τέλος στην αρχή και από κει πάλι στις αναμνήσεις, όπως έρχονται βιαστικά και την πλημμυρίζουν.

Το "Γράμμα στον Κωστή" είναι πολλά πράγματα μαζί. Είναι αυτοβιογραφία της συγγραφέως, αλλά αναπόφευκτα είναι και μια αναφορά στην ιστορία του θεάτρου στην Ελλάδα τα τελευταία πενήντα χρόνια. Η Ξένια θυμάται. Και γράφει όπως θυμάται. Τα παιδικά της χρόνια (γεννημένη το 1936), την Κατοχή, τον χωρισμό των γονιών της, τις σπουδές της στην Αγγλία, θυμάται ρόλους που ερμήνευσε, τις δύσκολες αλλά και τις ευτυχισμένες περιόδους της ζωής της. Μέσα από τις αναμνήσεις προβάλλει όχι μόνο η ίδια, αλλά και η φυσιογνωμία και ο χαρακτήρας του Κωστή. Ο Κωστής Σκαλιόρας, διανοούμενος δημοσιογράφος, μεταφραστής και κινηματογραφικός κριτικός, λειτουργεί σαν ο αντίποδας της Ξένιας. Χαμηλών τόνων, σοβαρός και λογικοκρατούμενος, έρχεται με τον έρωτά του να συμπληρώσει την αυθόρμητη, ευαίσθητη, συναισθηματική Ξένια. Τα σπίτια στα οποία έζησε, η οικογένειά της, οι φίλοι της, βρίσκουν τη θέση τους στη μακρά αφήγηση. Ξανά και ξανά επανέρχεται στον αγαπημένο  χώρο, στο σπίτι της στις Μηλιές του Πηλίου, όπου έζησε πάμπολλες ευτυχισμένες ώρες. Ο πρώτος της σύζυγος, ο επίσης ηθοποιός Γιάννης Φέρτης, βρίσκει κι αυτός τη θέση του στην εκτενή αναφορά, χωρίς θυμό ή πίκρα, μάλλον με μια νοσταλγική αναπόληση, αν και εκείνος την είχε εγκαταλείψει.

Ανάμεσα στην καταγραφή και εξιστόρηση γεγονότων αναφύονται σκέψεις και συναισθήματα. "Σκεφτόμουν ότι εσύ είσαι εκεί που δεν είσαι, αλλά και ότι εγώ έχω μπροστά μου πολύ λιγότερα χρόνια να ζήσω απ' όσα πέρασα μαζί σου. Κι αυτό με παρηγορεί λιγάκι. Μου φαίνεται λιγότερο τρομερό τα χρόνια που θα ζήσω χωρίς εσένα να μην είναι πια τόσο πολλά. Άσε που τώρα που γερνάω τα χρόνια περνούν πολύ πιο γρήγορα".

Καλοκαίρια στα νησιά, θεατρικές περιοδείες, θέατρο και κινηματογράφος της εποχής, ζωντανεύουν μια Ελλάδα που οι νεότεροι δεν μπορούν να ξέρουν, μα που σε μας τους μεγαλύτερους γεννούν νοσταλγικές αναμνήσεις.

Ξεχειλίζει ο πόνος όταν περιγράφει τις αποτυχημένες προσπάθειες να γίνει μητέρα, αλλά ισοφαρίζεται από τη χαρά της δικής της δημιουργίας, του θεάτρου για παιδιά. Φίλοι και συνεργάτες τη συνοδεύουν σ' αυτές τις αναμνήσεις. Η στενή της φίλη Μαρίνα Καραγάτση, η κουμπάρα της Άλκη Ζέη, η Αμαλία Φλέμινγκ, ο Παύλος Ζάννας, ο Σταμάτης Φασουλής, ο Νίκος Καββαδίας, ο Ροζέ Μιλλιέξ, ο Δημήτρης Μαρωνίτης, ο Θωμάς Μοσχόπουλος είναι ελάχιστα μόνο από τα ονόματα που συνάντησε στο διάβα της. Τα διαβάσματά της, οι γραφές και οι μεταφράσεις της και πάνω απ' όλα το θέατρο. Έργα, παραστάσεις, αποτυχίες κι απογοητεύσεις, χρέη, αλλά και επιτυχίες και ενίοτε οικονομική άνεση.

Δεν κρίνω τη λογοτεχνικότητα του κειμένου, που  ούτε σ' αυτό υστερεί. Όμως, πιστεύω, είναι μια κατάθεση ψυχής που οι νεότεροι ηθοποιοί αλλά και όσοι ενδιαφέρονται για το νεοελληνικό θέατρο θα ΄ξιζε να διαβάσουν.