Μπρούκλιν

Κολμ Τομπίν
Μπρούκλιν
Ίκαρος, 2016
Μετ. Αθηνά Δημητριάδου
Πώς γίνεται ένα ευκολοδιάβαστο κείμενο, μια απλή ιστορία, χωρίς ιδιαίτερη πρωτοτυπία, με εύκολα εικαζόμενο τέλος, να αποβαίνει τόσο ελκυστικό που να μην αφήνεις το βιβλίο από τα χέρια σου και η ατμόσφαιρά του να απασχολεί τη σκέψη σου μέρες μετά; Αυτό μόνο η λογοτεχνική γραφή μπορεί να το εξηγήσει.

Ο τίτλος από μόνος του δελεαστικός, ανασύρει από το βάθος των διαβασμάτων μας το υπέροχο "Ένα δέντρο μεγαλώνει στο Μπρούκλιν", που υπήρξε καθοριστικό ανάγνωσμα της νεότητάς μας. Το Μπρούκλιν, η συνοικία των μεταναστών, Ιρλανδών, Ιταλών, Εβραίων, Πολωνών, εγχρώμων, που εκεί γύρω στη δεκαετία του '50 αναζητούσαν, φεύγοντας από τις φτωχές πατρίδες τους, μια καλύτερη ζωή.

Μια τέτοια ηρωίδα είναι το κεντρικό πρόσωπο στο μυθιστόρημα του Τομπίν. Η Έιλις Λέισι, από μια μικρή πόλη της Ιρλανδίας μεταναστεύει στη Νέα Υόρκη. Πίσω μένουν η μητέρα και η αδελφή της, ενώ τα τρία άλλα αδέλφια της δουλεύουν ήδη στην Αγγλία. Με τη βοήθεια του πατρός Φλαντ, του Ιρλανδού ιερέα, του οποίου η παρουσία σε όλο το μυθιστόρημα εμφαίνει τη στενή σχέση των Ιρλανδών με την Εκκλησία, εξασφαλίζει διαμονή σε μια πανσιόν, ιδιοκτησία μιας χήρας Ιρλανδής και δουλειά σ' ένα πολυκατάστημα. Η προσαρμογή στο νέο, διαφορετικό από της μικρής της πόλης περιβάλλον είναι πολύ δύσκολη. Την κατατρώει η νοσταλγία. Σιγά-σιγά αρχίζει να συνηθίζει, παρακολουθεί μάλιστα νυχτερινά μαθήματα λογιστικής για να μπορέσει να εξασφαλίσει καλύτερη δουλειά. Η γνωριμία και ο δεσμός της μ' ένα νεαρό Ιταλό μετανάστη, τον Τόνι, θα αποτελέσει ακόμα ένα βήμα προς τον εγκλιματισμό της στο νέο περιβάλλον.

Ξαφνικά όμως, ένα απροσδόκητο οικογενειακό συμβάν την αναγκάζει να γυρίσει για λίγο στην πατρίδα. Ξαναβρίσκεται στο οικείο περιβάλλον, στη γειτονιά, στους φίλους, στις γνωστές της συνήθειες. Ταυτόχρονα και η μικρή πόλη βλέπει την Έιλις διαφορετικά. Την βλέπει να φέρνει μαζί της έναν άλλο αέρα, έναν αέρα κοσμοπολιτισμού, κάτι που κάνει όλους στο μικρό επαρχιώτικο περιβάλλον να της ζητούν να μείνει στην Ιρλανδία. Της προσφέρεται δουλειά, ένας νεαρός που προηγουμένως την είχε απορρίψει, τώρα ζητά να την παντρευτεί. Η μητέρα της τη θέλει κοντά της. Αλλά ο Τόνι και η άλλη ζωή στην Αμερική την περιμένουν. Τι θα κάνει η Έιλις;

Αυτή είναι η απλή ιστορία του "Μπρούκλιν". Όμως η Έιλις και τα διλήμματά της δεν είναι αυτά που πρωταγωνιστούν, δεν είναι αυτά που κάνουν τόσο αξιανάγνωστο το βιβλίο. Όχι τυχαία, νομίζω, ο συγγραφέας ονόμασε το μυθιστόρημά του "Μπρούκλιν". Μέσα από την προσπάθεια προσαρμογής της Έιλις, μέσα από τα άλλα πρόσωπα που την περιβάλλουν, τη σπιτονοικοκυρά, τις συγκατοίκους, τον ιερέα, τον Τόνι και την οικογένειά του, το εργασιακό περιβάλλον και τη νυχτερινή σχολή απεικονίζεται μια ολόκληρη εποχή. Η Ν. Υόρκη και ειδικά το Μπρούκλιν με τους μετανάστες, τις συνήθειές τους, τα αυστηρά ήθη, τις διαφορές μεταξύ τους, αλλά και τη σταδιακή αφομοίωσή τους και τη βαθμιαία εξέλιξη της γνωστής αυτής συνοικίας. Παράλληλα διαζωγραφίζεται και ο κόσμος της Ιρλανδίας: Η φτώχεια, η προσκόλληση στις συνήθειες, η σχέση με την Εκκλησία, οι ισχυροί οικογενειακοί δεσμοί.

Στην εισαγωγή του βιβλίου η Αθηνά Δημητριάδου και ο Άρης Μπερλής προβαίνουν σε μια πολύ ενδιαφέρουσα σύγκριση του "Μπρούκλιν"   και του διηγήματος  "Έβελιν" (από τους "Δουβλινέζους") του Τζαίημς Τζόυς. Υποστηρίζουν ότι "αυτό το διήγημα είναι η πηγή του μυθιστορήματος του Τομπίν, η "ιδέα" της συγγραφής του".

Πολύ ενδιαφέρον και το επίμετρο του βιβλίου, στο οποίο η μεταφράστρια Αθηνά Δημητριάδου περιγράφει το Μπρούκλιν όπως αυτό εμφαίνεται στο "Μπρούκλιν".

Γενικά είναι ένα σύγχρονο, ελκυστικό μυθιστόρημα που μας μεταφέρει την ατμόσφαιρα και το άρωμα μιας περασμένης εποχής. Δικαίως τόσο το βιβλίο όσο και η κινηματογραφική του μεταφορά δέχτηκαν ευνοϊκές κριτικές.