Το τέλος μιας σχέσης

Γκράχαμ Γκρην
Το τέλος μιας σχέσης
Μεταίχμιο, 2009
Μετ. Τρισεύγενη Παπαϊωάννου
Πρόλογος, Αναστάσης Βιστωνίτης
(ebook)
(The end of the affair, 1951)

Νομίζω πως όλοι εμείς οι βιβλιόφιλοι, εμείς που διαβάζουμε από τα παιδικά μας χρόνια, εμείς για τους οποίους μια από τις μεγαλύτερες απολαύσεις στη ζωή είναι ένα καλό βιβλίο, βρισκόμαστε μεγαλώνοντας σε πολύ δύσκολη θέση. Το να βρούμε μέσα στη σύγχρονη λογοτεχνική παραγωγή το βιβλίο εκείνο που θα μας ενθουσιάσει, θα μας μαγέψει, θα αναδεύσει μέσα μας σκέψεις και συναισθήματα που θα μας συνοδεύουν για καιρό γίνεται ολοένα και πιο σπάνιο και πιο δύσκολο. Μια λύση, συχνά πιο ικανοποιητική από το αδιέξοδο κυνήγι του σύγχρονου έργου είναι ίσως το ξαναδιάβασμα βιβλίων που είχαμε απολαύσει στο παρελθόν.

Από μια τέτοια ιδέα παρακινημένη πήρα να ξαναδιαβάσω ένα έργο που μου  είχε καρφωθεί στη σκέψη από τότε που, χρόνια πριν, το πρωτοδιάβασα: Το τέλος μιας σχέσης, του Γκράχαμ Γκρην. Ήξερα την υπόθεση, ήξερα κι αυτά που όταν το διαβάζει κανείς για πρώτη φορά, αποτελούν την ανατροπή και την έκπληξη. Κι όμως  το διάβασα με το ίδιο ενδιαφέρον, προσέχοντας τώρα περισσότερο τη φιλοσοφική-θρησκευτική του διάσταση. Τους προβληματισμούς, τις αμφιβολίες, τις σκέψεις των ηρώων του, πιθανότατα σκέψεις και προβληματισμούς και του ίδιου του συγγραφέα.

Λονδίνο 1944. Ο ανερχόμενος συγγραφέας Μόρις Μπέντριξ ερωτεύεται τη Σάρα, σύζυγο του Χένρι Μάιλς, ανώτερου δημόσιου υπάλληλου. Μια δυνατή ερωτική σχέση, ένας παθιασμένος έρωτας συνδέει τον Μόρις και τη Σάρα. Ένα βράδυ, καθώς βρίσκονται στο σπίτι του Μόρις, μια βόμβα που πέφτει στην είσοδο του σπιτιού τον τραυματίζει ελαφρά. Από κείνη τη στιγμή και μετά η Σάρα εξαφανίζεται από τη ζωή του. Στην απεγνωσμένη αναζήτησή του, στα γράμματα, στα τηλεφωνήματα απόλυτη σιωπή. Οι υποψίες του Μόρις γίνονται βεβαιότητα: Εκείνη έχει βρει άλλον εραστή.

Περνούν σχεδόν δυο χρόνια, όταν τυχαία ο Μόρις συναντά τον Χένρι. Τον συνοδεύει στο σπίτι του, όπου ο Χένρι του εξομολογείται ότι κάτι τον ανησυχεί στη συμπεριφπρά της Σάρας, κάνει μάλιστα τη σκέψη να απευθυνθεί σε ντετέκτιβ για να την παρακολουθήσει. Τελικά είναι ο Μόρις που θα καταφύγει στον ντετέκτιβ και θα μάθει την αλήθεια.

Όμως δεν μπορώ να πω τίποτα περισσότερο για τη συνέχεια, μη θέλοντας να αποκαλύψω την απρόοπτη εξέλιξη. Θα σταθώ μόνο στα ερωτήματα που βασανίζουν τους ήρωες του έργου. Ποιος ο ρόλος της Εκκλησίας (εδώ του Καθολικσμού) στη ζωή μας; Η Σάρα παλεύει ανάμεσα στον ορθολογισμό και την πίστη.Υπάρχει Θεός; Γίνονται θαύματα ή μήπως αυτό που λέμε θαύμα είναι απλές συμπτώσεις; Κι όμως όταν είσαι απελπισμένος, έστω κι αν δεν πιστεύεις, μπορείς να προσευχηθείς για να γίνει κάποιο θαύμα. Ποια η δύναμη της προσευχής; Οι ήρωες του Γκράχαμ προσεύχονται, αν και δεν πιστεύουν. Ο Μόρις το δηλώνει καθαρά: Δεν πιστεύει. Κι όμως φωνάζει κάποια στιγμή: "Σε μισώ, Θεέ, σε μισώ σαν να υπάρχεις".

Και το βιβλίο, στο οποίο ο ίδιος ο Μόρις μας αφηγήθηκε τη δυνατή ερωτική του σχέση και τη μοιραία κατάληξή της, τελειώνει με μια ακόμα αποστροφή προς τον Θεό: "Θεέ μου, αρκετά έκανες, αρκετά μου στέρησες. Είμαι πολύ κουρασμένος και πολύ μεγάλος για να μάθω ν' αγαπώ, άφησέ με καλύτερα ήσυχο για πάντα."