Η μαύρη τουλίπα

Αλέξανδρος Δουμάς
Η μαύρη τουλίπα (La tulipe noire, 1850)
Καστανιώτης 2007
Μετ. Μιχαήλ Στασινόπουλος

Πριν από λίγο καιρό, μπαίνοντας στο σπίτι μιας φίλης, το βρήκα γεμάτο από πολύχρωμες, ωραίες τουλίπες. "Είναι το αγαπημένο μου λουλούδι", απάντησε στο ερωτηματικό μου βλέμμα. "Άλλωστε", συνέχισε, "σήμερα γιορτάζεται στην Ολλανδία η μέρα της τουλίπας". "Και πού είναι η Μαύρη Τουλίπα;" ρώτησα. Με κοιταξε απορημένη. "Δεν υπάρχει μαύρη τουλίπα".

Η σκέψη μου ταξίδεψε χρόνια πίσω. Στα παιδικά μου χρόνια, τότε που βιβλία σαν τη "Μαύρη Τουλίπα" με είχαν κρατήσει ξάγρυπνη, τότε που έκλεβα χρόνο από τα μαθήματα για να διαβάσω τη συνέχεια των αγαπημένων μου μυθιστορημάτων. Μια ακατανίκητη επιθυμία επιστροφής στο πααρελθόν με κυρίεψε και την άλλη κιόλας μέρα αναζήτησα το ωραίο μυθιστόρημα του Δουμά, που μόνο πολύ αμυδρά θυμόμουνα.

Το βρήκα σε διάφορες καινούριες εκδόσεις, πράγμα που σημαίνει πως ακόμα διαβάζεται. Το διάβασα με συγκίνηση και νοσταλγία. Κι ανακάλυψα πως δεν είναι και τόσο παιδικό όπως νόμιζα. Ίσως τότε, όταν το διάβαζα μικρή, να μην έδινα και τόση προσοχή και σημασία στα ιστορικά γεγονότα. Το έργο τοποθετείται στην Ολλανδία, βέβαια, το 1672. Μια εποχή πολιτικών ταραχών, όταν δυο δημοκράτες πολιτικοί, οι αδελφοί Κορνέιγ και Ζαν ντε Βιτ γίνονται μισητοί στο λαό, γιατί θεωρούνταν φίλοι του Λουδοβίκου ΙΔ', εχθρού των Ολλανδών, και στη θέση τους ανεβάζουν τον Γουλιέλμο, Πρίγκιπα της Οράγγης. Γράφει χαρακτηριστικά ο Δουμάς: "Όπως όλοι οι νικημένοι λαοί, έτσι κι οι Ολλανδοί ελπίζανε πως ένας άλλος αρχηγός θα μπορούσε να τους σώσει από την καταστροφή και την ταπείνωση". 

Οι δύο δημοκράτες πολιτικοί λιντσάρονται και εκτελούνται από το εξαγριωμένο πλήθος. Ενώ συμβαίνουν αυτά στη Χάγη, μεταφερόμαστε στο Ντόρτρεχτ, όπου ζει ο Κορνήλιος βαν Μπέρλε, βαφτιστικός του Κορνέιγ, παθιασμένος με τις καλλιέργειες των φυτών του, ειδικά της τουλίπας, χωρίς να νοιάζεται ή να ασχολείται με την πολιτική. Την εποχή αυτή όλες οι προσπάθειές του επικεντρώνονται στο να επιτύχει τη δημιουργία της μαύρης τουλίπας και να κερδίσει έτσι κι ένα μεγάλο χρηματικό ποσό σ' ένα σχετικό διαγωνισμό που έχει προκηρυχθεί. Δίπλα στο σπίτι του μένει ένας άλλος καλλιεργητής που καραδοκεί να του κλέψει το μυστικό του. Οι σκοτεινοί δρόμοι της πολιτικής θα βρεθούν σε αντιπαράθεση με την αγνότητα της αγάπης για τα λουλούδια, η συκοφαντία και η ζήλεια θα αντιπαλέψουν με την αθωότητα και την καλοσύνη. Ο έρωτας θα διαδραματίσει κι αυτός τον ρόλο του για να οδηγηθεί το μυθιστόρημα σ' ένα ευτυχισμένο τέλος. Θα κατορθώσει άραγε μέσα από όλες τις περιπέτειες να ανθίσει η μαύρη τουλίπα; Υπήρξε άραγε ή ήταν μόνο δημιούργημα της φαντασίας του Δουμά;

Τέτοια βιβλία διαμόρφωσαν τη γενιά μου. Βιβλία όπου το καλό βγαίνει στο τέλος νικητής, όπου η ευγένεια και η καλοσύνη θριαμβεύουν. Βιβλία όπου η πραγματικότητα συνδυάζεται με τη φαντασία, βιβλία που τέρπουν αλλά και διδάσκουν. Για πολλά πράγματα ζηλεύω τις νεότερες γενιές. αλλά συνάμα τις λυπάμαι. Τις λυπάμαι γιατί στερούνται (στην πλειονότητά τους τουλάχιστον) τη χαρά και την απόλαυση του διαβάσματος.